خواص نوشیدنی‌ها

نوشیدنی‌ها، بخش مهمی از موادغذائی مورد نیاز روزانه ما را تشکیل می‌دهند. آشامیدنی‌ها از خواص ویژه‌ای برخوردار بوده و تأثیر خاصی بر روی کلیه سیستم بدن می‌گذارند. همان‌گونه …

نوشیدنی‌ها، بخش مهمی از موادغذائی مورد نیاز روزانه ما را تشکیل می‌دهند. آشامیدنی‌ها از خواص ویژه‌ای برخوردار بوده و تأثیر خاصی بر روی کلیه سیستم بدن می‌گذارند. همان‌گونه که انتخاب یک نوشیدنی مناسب و مغذی، تأثیر مطلوبی در بهبود سلامتی انسان دارد، عدم توجه در انتخاب آن، زیان‌های فراوانی را در بر خواهد داشت.

انتخاب آشامیدنی، باید با نوع آب و هوا تناسب داشته باشد. نوشیدنی سرد در سرما و نوشیدنی گرم در گرما لذت‌بخش نیست، زیرا نوشیدنی‌ها موجب تغییر در درجه حرارت پوست می‌شوند. هنگامی‌که احساس می‌کنیم، رگ‌های زیرپوستی منقبض می‌شوند و یک نوشیدنی گرم موجب انبساط رگ‌های خونی مزبور شده و خون بیشتری را به طرف پوست می‌راند در نتیجه شخص احساس گرما می‌کند. عکس این عمل نیز با آشامیدن یک نوشیدنی خنک اتفاق می‌افتد.

استفاده از آشامیدنی‌های تهیه شده از آب انواع میوه‌ها و سبزی‌های فصل، از خواص ویژه‌ای برخوردار است و موجب نشاط روح و تقویت جسم می‌شود. همچنین آب، شربت‌ها، عرقیات گیاهی و انواع چای از نوشیدنی‌های مفیدی هستند که برای بدن لازمند. در صورتی‌که چای سیاه و یا قهوه دوست دارید، دو تا سه فنجان در روز برای یک فرد بالغ و سالم مفید است. البته این دو فنجان چای و یا قهوه را نباید جزء ۵/۱ تا ۲ لیتر مایعات مورد نیاز بدن به حساب آورد زیرا کافئین قهوه و چای، موجب تحریک بدن و دفع مایعات می‌گردد.

از نظر پزشکی ترکیب یک نوشیدنی بهتر است دارای خواص زیر باشد:

۱) حاوی املاح و ویتامین‌های طبیعی و مواد آنتی‌اکسیدان باشد.

۲) دارای خواص تونیک (همگام با سیستم بدن) باشد

۳) در تهیه آن از مواد مصنوعی و افزودنی‌های مضر استفاده نشده باشد.

۴) هنگام مصرف دمای مناسبی داشته باشد.

۵) کاملاً بهداشتی و استاندارد باشد.

۶) به سیستم بدن آسیب نرساند و باعث ترمیم التهابات و دفع سموم گردد.

آب‌های معدنی، آب‌میوه‌ها، چای‌های گیاهی و عرقیات سنتی و یا حتی آب معمولی گوارا نیاز بدن را تأمین می‌کنند به‌همین جهت جزء بهترین نوشیدنی‌ها محسوب می‌شوند. می‌توان آب‌های معدنی را با آب‌میوه‌ها مخلوط کرده و مصرف نمود. با مصرف دم‌کردهٔ گیاهان داروئی ضمن این‌که تراز آبی بدن خود را تنظیم می‌کنید، می‌توانید از مزایا و ترکیبات آنها نیز بهره بگیرید. این دم‌کرده‌ها همچنین برای هضم غذا مفید است.

در ادامه به برخی نوشیدنی‌های رایج اشاره می‌کنیم و در فرصتی دیگر از اثرات نوشیدنی‌های فراموش شده نیز سخن خواهیم گفت.

قهوه

با این‌که قهوه در کشور ما چندان طرفداری ندارد اما در برخی مهمانی‌ها کنار چای یا سایر نوشیدنی‌های گرم سرو می‌شود. با تمام اینها، چند سالی است مصرف آن در میان مردم و به‌خصوص جوانان شایع‌تر شده است. این نوشیدنی در کشورهای اروپائی به‌طور معمول در صبحانه یا عصرانه استفاده می‌شود. جالب است بدانید که این نوشیدنی در میان ایتالیائی‌ها محبوبیت بیشتری دارد و اغلب همراه شیر سرو می‌شود اما آیا تا به‌حال درباره خواص آن چیزی شنیده‌اید؟

زادگاه قهوه

قهوه از درخت به‌دست می‌آید. محققان زادگاه آن را کشور اتیوپی می‌دانند. دانه‌های قهوه حدود سال ۵۷۰ بعد از میلاد برای اولین‌بار کشت شده و مورد استفاده قرار گرفته است.

قهوه انواع گوناگونی دارد که عبارتند از: قهوه فوری، قهوه آسیاب شده و دانه‌های بوداده قهوه، که بلافاصله قبل از دم کردن، آسیاب می‌شوند. تنها تفاوتی‌که بین قهوه فوری و قهوه معمولی وجود دارد، در آن است که قهوه فوری از دانه‌های فریز شده و خشک شدهٔ قهوه، تهیه می‌شود که آسیاب شده و به مصرف می‌رسد. یک فنجان قهوه آسیاب شده ۱۱۵ میلی‌گرم کافئین دارد، در حالی‌که قهوه فوری در مقدار برابر، ۶۵ میلی‌گرم از این ترکیب را داراست، و قهوه بدون کافئین در واقع فقط ۳ میلی‌گرم کافئین دارد. از این‌رو توصیه می‌شود، ابتدا از قهوه‌های بدون کافئین استفاده کنید و آن را در ظروفی که خوب و محکم بسته شده، در یخچال نگهداری نمائید.

اعجاز قهوه در درمان

بر طبق مطالعات انجام شده، میزان بالای کافئین و ویتامین B۳ موجود در قهوه، سرعت متابولیسم بدن را بالا می‌برد و موجب می‌شود چربی‌ها بیشتر شکسته شوند، و به تأمین انرژی در بدن کمک کند. به‌طور کلی قهوه یبوست، خستگی، اضطراب و افسردگی را از بین می‌برد و در کاهش ابتلاء به آلزایمر، سلامت کبد، رفع سنگ کیسه صفرا، کاهش حملات آسم و بهبود فعالیت ریه نقش بسیار مؤثری دارد. به خاطر داشته باشید که روزانه، بیشتر از ۶ فنجان قهوه نباید نوشید و این تصور که ”با نوشیدن قهوه می‌توان وزن خود را به حد نرمال رساند“، منشأ علمی ندارد. مطالعه روی ۴۶ هزار مرد بین ۴۰ تا ۷۵ سال نشان داده است، افرادی‌که روزانه ۲ تا ۳ فنجان قهوه می‌نوشند، ۴۰ درصد کمتر به مشکلات کیسه صفرا مبتلا می‌شوند. لازم است بدانید که یک فنجان قهوه معمولی یک میلی‌گرم ویتامین B۳ دارد در حالی‌که میزان مورد نیاز این ویتامین برای زنان روزانه ۱۳ میلی‌گرم و برای مردان ۱۷ میلی‌گرم است.

قهوه منهای کافئین

قهوه دارای تانن و انواع آنتی‌اکسیدان است که برای سلامت قلب و عروق مفید شناخته شده است. کافئین موجود در این نوشیدنی کلسترول بد خون را کاهش می‌دهد و از قلب محافظت می‌کند و حتی در این زمینه، از چای پیشی گرفته است.

درباره قهوه‌هائی که کافئین آنها به‌طور کامل گرفته شده، چه می‌دانید؟

مطالعه روی ۲۸ هزار زن نشان داده است، نوشیدن بیش از شش فنجان قهوه بدون کافئین در روز به میزان ۳۳ درصد پیشرفت دیابت را کم می‌کند، اما در مقابل احتمال ابتلاء به بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد. از این‌رو توصیه می‌شود روزانه بیش از ۴ فنجان قهوه ننوشید.

افراط قهوه‌ای

رعایت اعتدال در نوشیدن قهوه یک اصل است، زیرا دریافت بالای کافئین، بی‌قراری، تعریق زیاد، بی‌خوابی و افزایش ضربان قلب را به همراه دارد. حتی دیده شده، نوشیدن مقادیر زیادی قهوه دم‌کرده، میزان کلسترول خون را نیز افزایش می‌دهد. به‌علاوه، در دوران بارداری باید از نوشیدن بیش از اندازه قهوه خودداری کرد زیرا مطالعات نشان داده است، نوشیدن ۴ تا ۷ فنجان (در افراد با حساسیت‌های مختلف) به میزان ۸۰ درصد احتمال مرده‌زائی را در زنان باردار بالا می‌برد و اگر این فنجان‌ها به ۸ یا بیشتر برسد، این احتمال به ۳۰۰ درصد خواهد رسید. از این‌رو، متخصصان تغذیه اعلام کرده‌اند، دریافت ۳۰۰ میلی‌گرم کافئین که برابر نوشیدن ۳ لیوان و یا ۴ فنجان قهوه در روز است، برای مادر و جنین مشکلی نداشته و کاملاً ایمن است.

دکتر عباس فهیمی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی