خستگی شهر , کلافگی مردم , نبود اتوبوس و تاکسی

شهری به عظمت و وسعت پایتخت ایران زمین تهران, دیگر نباید که نمی شود ناوگان های عمومی اش با دوران کالسکه و دیگر وسایل نقلیه کند رو مقایسه شود جابه جایی روزانه در حدود ۴میلیون نفر مسافر شهری تنها توسط ناوگان اتوبوسرانی, مسلما به وسایل حمل و نقل کارا و سالم, رعایت دقیق زمان ارائه خدمات, مسئولیت جدی و نظارت بر ثبات نظام مندی مناسب و مدیریت راهبردی کلان, نیاز دارد

شهری به عظمت و وسعت پایتخت ایران زمین؛ تهران، دیگر نباید- که نمی شود- ناوگان های عمومی اش با دوران کالسکه و دیگر وسایل نقلیه کند رو مقایسه شود. جابه جایی روزانه در حدود ۴میلیون نفر مسافر شهری تنها توسط ناوگان اتوبوسرانی، مسلما به وسایل حمل و نقل کارا و سالم، رعایت دقیق زمان ارائه خدمات، مسئولیت جدی و نظارت بر ثبات نظام مندی مناسب و مدیریت راهبردی کلان، نیاز دارد. اما متأسفانه این الزامات و تدارکات جانبی مورد نیاز مردمی و شهری سالهاست که در نیمه راه های برنامه ها و اجراهایی در قالب ساماندهی بهینه مدیریت چندگانه حمل و نقل و... می چرخیده و اکنون نیز همچنان دست به دست می شود. اوضاع تکراری نامطلوب در آستانه آغاز سال نو تحصیلی میلیون ها دانش آموز و دانشجو را همچون سالیان پیشین نگرانی ها و اگر و مگرهای موقعیت زمانی مهرماه برانگیخته تا دست اندرکاران مرتبط با حمل و نقل و ترافیک نیز چون سال های قبل از آن به عنوان بحران یاد کنند!

مرد در بلندای بالکن محل استقرار مشرف به گستره شهر نشسته است. فارغ از هر ازدحام و حرف و پرسش و پاسخی. نرمه نسیمی گیسوان سبز و بعضا ارغوانی و زرد درختان کهنسال را شانه می زند... به آسمان می نگرد. فوجی پرنده کوچک و بزرگ گاه کند و برخی پرشتاب درگردشند... آه!... فراموش می کند قهوه اش را بنوشد. کسی را صدا می زند. نوجوانی همبازی فرزندش میهمان است. او می آید: «این فنجان قهوه را بردار کمی آب گرم درونش بریز یا نیمه اش را خالی کن شیر داغ اضافه کن.»

● اتوبوس نو جایگزین کهنه

انتهای خیابان فردوسی جنوبی چند دستگاه اتوبوس خالی توقف کرده اند. در اتوبوس جلویی چند مسافر نشسته است. داخل اتوبوس می شوم. از اولین مسافر درباره وضعیت کمی و کیفی اتوبوس های درون شهری می پرسم. می گوید حرفی برای گفتن ندارد. زیر لب زمزمه می کند: «همینه که هست! همه می دانند.» برای مسافر دیگری به نام «لطفی» سؤالم را تکرار می کنم. با اشاره به این که این تعداد اتوبوس نسبت به نیاز مردم مسافر، کم است. می گوید: «لازم است اتوبوس های مفید و مرتب به کار گرفته و جایگزین اتوبوس های فرسوده شوند. یک مشکل دیگر که سبب تاخیر در تردد اتوبوس ها می شود، ترافیک سنگین است که نیز باعث اتلاف وقت مردم می شود...» او در حال صحبت است. اتوبوس حرکت می کند. به همکار عکاس می گویم ایستگاه بعدی پیاده می شویم. آن مسافر همچنان می گوید که در وضعیت فعلی حمل و نقل مردم مجبورند در گرما و سرما در صف ایستگاه های اتوبوس بایستند تا زمانی نامعلوم که یک اتوبوس بیاید. «این قبیل وسایل نقلیه بیشتر مخصوص استفاده اقشار کم درآمد و کارگران است. آنان که درآمد خوبی دارند سوار ماشین های شخصی یا تاکسی می شوند و برخی دربستی به مقصدشان می روند بدون معطلی و با آسودگی خاطر.»

● چشم انتظار اتوبوس

«مرادلو» مسافر دیگری، می گوید: «آنچه شما می خواهید من بگویم، خود مسئولان باخبرند. دوبرابر ظرفیت اتوبوس مسافر سوار می شود به سختی جابه جا می شوند. این واقعه امروز و دیروز نیست. اتوبوس های فرسوده، صندلی های لغزنده، شیشه های کثیف و فضای نفس گیر داخل این ماشین ها چه آسودگی و راحتی برای مسافران دارد؟!... چه بسا وسط راه در گرما و سرما دچار نقص فنی هم می شوند. شما حال مسافران را که میان راه می مانند و سرگردان می شوند تجسم کنید.» او صحبت های خود را با این جمله تمام می کند. پارسال اعلام کردند که صدها اتوبوس نو وارد ناوگان شهری شد. آن تعداد چه شدند؟ در همین خط که من همه روز رفت و آمد می کنم حتی یکی از آن اتوبوس ها را ندیدم در حالی که می بینید همین اتوبوس حداقل ۱۵-۱۰ سال از عمر مفیدش گذشته است...» او در ایستگاه پیاده می شود. سه ایستگاه با مسافران این اتوبوس همسفر بودیم. پیاده می شویم. کمی به سمت جنوب می رویم. یک اتوبوس از راه می رسد. آنقدر مسافر دارد که حتی روی رکاب جلویش هم چند نفری ایستاده اند. از در عقب سوار می شویم. از لابلای جمعیت سرپا ایستاده قدری جلو می روم. به اولین صندلی آخرین مسافران می رسم: «اربابی» همراه با فرزند خردسالش نشسته اند. از این پدر هم درباره سرویس دهی اتوبوسرانی سؤال می کنم. او نیز دیدگاه مشترکی دارد.

- «تعداد اتوبوس کم است.» می گوید: «ازنظر کیفی قدری بهتر شده اند مخصوصاً اتوبوس های بخش خصوصی که می توانند بهتر از وضعیت فعلی شان باشند. اما همین اتوبوس های ریالی در اوایل فعالیت شان در مسیر ایستگاه امام خمینی- آرژانتین کولر داشتند که باعث راحتی سفر در فصل گرما می شد اما پس از مدتی کولرهایشان را روشن نکردند و دیگر از آن وسیله رفاهی خبری نیست.»

● بازگشایی مدارس افزایش چند لایه مشکلات

«اصغر امینی» برقکار ساختمانی است. وی می گوید: آنها راه سهولت تردد ناوگان شهری چه اتوبوس و مینی بوس و تاکسی، افزایش این وسایل نقلیه و نظارت دائمی به عملکردها از نظر زمانبندی و تجهیزات داخلی اتوبوس ها و نظارت بر کار تاکسی ها است. اینها اگر مهیا شوند، مردم از وسیله نقلیه شخصی شان به ندرت استفاده می کنند و ترافیک کم و سرعت ناوگان ها مناسبتر می شود. با این وضعیت ناکافی و کهنه اتوبوس ها و ترافیک همیشگی، با باز شدن مدرسه ها و دانشگاه ها مشکلات جابه جایی مسافران مضاعف و چند لایه می شود. باید آقایان مسئول مربوطه یک فکر اساسی برای نظم و کمیت وسایل نقلیه عمومی کنند. این یکی از لازم ترین کمک به مردم است.»

● کمبود جایگاه سوختگیری بحران حمل و نقل مهرماه

معاون حمل ونقل و ترافیک شهرداری تهران، در اواسط مردادماه پیرامون موقعیت ناوگان اتوبوسرانی، درباره علل برخی از مشکلات سر راه سرویس دهی مناسب و چگونگی وضعیت حمل ونقل همزمان با آغاز سال تحصیلی جدید- مهرماه- نکاتی را مطرح کرده است.

«مهندس هاشمی تشکری» از ورودی اولین سری اتوبوس های خریداری شده- وارداتی- به تعداد ۷۰دستگاه برای حضور در ناوگان شهری خبر داده و تأکید کرده است که اتوبوس های زیادی داریم که به دلایل مختلف قادر به استفاده از آن ها نیستیم. عمده ترین مشکل، سوختگیری- گاز- است که بخش قابل توجهی استفاده از ناوگان اتوبوسرانی در این بخش را از دست داده ایم به دلیل آن که نمی توانند روزانه سوختگیری کنند. وی در همین ارتباط هشدار داده است چنانچه این مشکل قبل از آغاز سال تحصیلی جدید برطرف نشود با بحران- در حمل ونقل- روبرو می شویم.» به گفته وی، برای حمل ونقل در مهرماه اتوبوس هایی برای تعمیر اعزام شده اند که به هیچ عنوان صرفه اقتصادی ندارند و تنها برای جبران کمبودها فعال می شوند. این شرایط درحال حاضر چندان دیده نمی شود لیکن در ابتدای شروع سال تحصیلی جدید با مشکلی بزرگ مواجه خواهیم بود چراکه به طور قطع در مهرماه حجم مسافران نسبت به زمان کنونی به مراتب افزایش می یابد. با این شرایط کنونی نمی توان به مصاف موقعیت مهرماه رفت.»

● میلیون ها مسافر بدون زمان سرویس دهی

با «رضایی» در اتوبوس چند دقیقه ای همسفر می شوم. او با تأکید می گوید: «تعداد اتوبوس های فعلی شهر تهران جوابگوی نقل و انتقال میلیون ها مسافر نیست. از طرفی زمان حرکت مشخص از مبادی ایستگاه های مسیر هم مشخص نیست. وقت و روان مردم از صبح تا شب به دلیل تأخیر آمدن اتوبوس ها، صدمه می بیند.

این وضعیت در تمام ساعات سرویس دهی درون شهری در بیشتر طول سال کاملاً مشهود است. به عنوان مسافر دائمی اتوبوس های بلیتی و بسیار مردم دیگر امثال من که نه ماشین شخصی داریم و نه ثروتمندیم، از متولیان اتوبوسرانی انتظار حمایت و آسودگی خاطر در استفاده از سرویس دهی منظم و در حداقل زمان داریم.» به زعم او از زمانی که سرویس دهی بخشی از اتوبوس ها به بخش خصوصی واگذار شده است، برخی از راننده های اتوبوس بلیتی گویا با مقایسه وجه کارکرد و حقوقی- درآمدشان- با همکاران در اتوبوس های خصوصی- ریالی-، چندان روی خوش به مسافر نشان نمی دهند. بخش دیگر صحبت های این شهروند، شامل این موضوع است که تا حدود ۲ ماه پیش مسیر اتوبوس های انقلاب تا تجریش یکسره و ایستگاه به مقصد تجریش بود اما از آن زمان تاکنون سرویس دهی این مسیر- رفت و برگشت- دو مرحله ای شده است بدین صورت که یک خط، از پایانه تجریش تا چهارراه شهید چمران (پارک وی سابق) و یک خط دیگر از همین چهارراه تا انقلاب ایجاد شده است. برای هر یک از این دو مسیر یک بلیت داده می شود. این شرایط باعث اتلاف وقت بیشتر کسانی که پیشتر یکسره از تجریش به انقلاب و یا بالعکس تنها با یک بلیت می رفتند، شده است.

● بلیت ها در دست مسافران ماند

ساعت ۳.۳۰ بعدازظهر سه شنبه ۲۲ مردادماه- خیابان ناصرخسرو، عده زیادی مسافر مرد و زن و جوان و سالخورده در حاشیه خیابان پرترافیک، زیر تابش آفتاب تند و کلافه کننده و عده ای هم در باریکه سایه- آفتاب کنار دیوار در پیاده رو در انتظار آمدن اتوبوس هستند. چهره ها گداخته و چشمان از هرم شدید آفتاب، به سرخی می زنند. مردی کلافه از انتظار بلیت اتوبوس را دور انگشت اشاره دست چپش حلقه کرده است. در همین اثنا یک اتوبوس از راه می رسد. اتوبوس ریالی است. مردم به شتاب به طرف درهای اتوبوس می روند. خیلی ها ناچار بلیت شان را در جیب پیراهن شان می گذارند. حدود یک سوم از جمعیت سوار این اتوبوس نمی شوند. اتوبوس به رغم پرشدن ظرفیت صندلی ها و چند نفری هم وسط راهرو، همچنان در ایستگاه متوقف است!

● اتوبوس فوق العاده

«علی آبادی» کارمند، در پاسخ سؤالم در خصوص وضعیت حمل و نقل عمومی، تعریفی دیگر دارد: «حدود ۴۰-۳۰ روز پیش در پایانه مترو علم و صنعت، در ایستگاه خط قنات کوثر حدود ۲۰دقیقه همراه با تعداد زیادی مسافر در انتظار ایستاده بودیم. برخی به تأخیر و کمبود اتوبوس اعتراض می کردند خیلی طول کشید تا یک اتوبوس که روی تابلویش «فوق العاده» نوشته شده بود آمد. مردم سوار شدند اما همه از وضعیت مبلمان و لق بودن برخی صندلی ها و کثیف بودن شیشه ها متعجب شدند. بهرحال اتوبوس از ایستگاه حرکت کرد. هنوز چندان نرفته بود که تکان شدید و غافلگیرانه اتوبوس مسافران را نگران کرد. اتوبوس طوری بود که انگار راننده اختیاری در هدایت آن نداشت. ناگهان خاموش می شد. چند تا استارت زده می شد ناگهان از جا کنده می شد و سرعت می گرفت. پشت ترافیک توانش تحلیل می رفت و حرکت نمی کرد. خلاصه تا اواخر مسیر افتان و خیزان حرکت کرد اما...

راننده می گفت: «ناچاری مرا گفتند سرویس بدهم چون اتوبوس کم است.» این شهروند می افزاید:« فکر می کنم با این وضعیت در زمان عادی، در آینده و بخصوص در مهرماه با تعمیر همین اتوبوس ها سرویس دهی می کنند!.»

● نگران از حوادث تلخ

من نگران آن هستم ترمز نگیرد. هر لحظه ممکن است با ۸۰ مسافر حادثه ای پیش بیاید. این دغدغه ها به خاطر فرسودگی اتوبوس است.

در یک اتوبوس از راننده در مورد وضعیت کمیت و کیفیت ناوگان و کاستی های شغلی اش سؤال می کنم. آنچه در بالا اشاره شد بخشی از حرف های اوست که نخواست اسمش را بگوید:

«نیاز به افزایش اتوبوس داریم. ماشین نو وارد خط نمی کنند. هرچه هست- عمدتاً- به خطوط بخش خصوصی می دهند. اتوبوس های خوب واحد به T.R. B (بی.آر.تی) داده می شود. برای ساماندهی باید اتوبوس های فرسوده کلا از رده خارج شوند، اتوبوس های نو و مجهز به جای آن ها کار کنند و نیروهای جوان هم استخدام کنند تا بتوانند روی اتوبوس کار کنند. یک مشکل دیگر مسئله سوختگیری گاز است. در حال حاضر اکثر دستگاه های جایگاه های سوختگیری گاز اتوبوس ها، خراب هستند. این مشکل باعث می شود خیلی از اتوبوس ها در نوبت سوختگیری، غیرفعال می مانند.

از طرف دیگر بیشتر یا نیمی از ناوگان فرسوده است. نواقص فنی مثل سیستم ترمز، کمپرسور هوا و... دارند. من شخصا نگران این هستم- شاید- ترمزم نگیرد. هر لحظه ممکن است با ۸۰ مسافر حادثه ای پیش بیاید. برای رفع معایب فنی به تعمیرگاه مراجعه می کنیم می گویند لوازم نداریم. همین اتوبوس من ۱۲ سال عمر کرده و هنوز هم از آن کار می کشیم. اما با همین وضع ۲ماه به خاطر نبود روغن موتور در تعمیرگاه خوابیده بود.»

---