بی پولی, روایت گر حقیقت بی پولی های امروزی

«حمید نعمت ا » با فیلم اولش «بوتیک» با نگاهی تلخ و گزنده به اجتماع و انسان های پیرامونش, خوش درخشید و فیلمی به یادماندنی ارائه داد

«بوتیک» را اگر ندیده اید، حتما ببینید، زیرا علاوه بر موضوع جدید و جذابش، ساختاری متفاوت و غیرتکراری دارد.

«حمید نعمت ا...» با فیلم اولش «بوتیک» با نگاهی تلخ و گزنده به اجتماع و انسان های پیرامونش، خوش درخشید و فیلمی به یادماندنی ارائه داد.

«بوتیک» نمایانگر نسل سوخته ای بود که این روزها نیز تعداد زیادی از آن ها موجود است. قشری از جوانان که میان زمین و آسمان معلقند و رستگاری را جست و جو می کنند. جوان هایی که برای پیشرفت و زندگی بهتر می کوشند و با سختی هر چه تمام تر با تضادها و دغدغه های بی شمار جهان مکانیکی بی رحم می جنگند. گاهی هم این زیاده خواهی ها و نه شاید هم حق خواهی به تباهی و سیاهی تلخی می انجامد که موجب نیستی است. در سینمایی «بوتیک» این شرایط و تلخی به خوبی القا شد و بیننده را تحت تاثیر قرار داده، تا جایی که اگر شما به عنوان یک بیننده بعد از پنج سال دوباره این فیلم را ببینید، باز هم دچار همان کرختی و سردی می شوید و فضای سیاه فیلم شما را متاثر و مجبور به همزات پنداری با جوانان فیلم می کند.

«حمید نعمت ا...» اکنون بعد از پنج سال با فیلم «بی پولی» دوباره به سراغ بینندگان سینما آمده است. (او درخصوص این وقفه طولانی در سینمایی گفته است: اگر بخواهم واقعیت را بگویم، هیچ دلیل خاصی نبوده، خودم شرایط و حال و هوای فیلم سازی را نداشتم. در این فاصله پنج سال بیشتر مشغول نوشتن بودم و بعد از «بی پولی» هم شرایطی فراهم شد که سه تا تله فیلم بسازم، این روزها حال بهتری برای فیلم سازی دارم)، اما اشاره ما به کارنامه سینمایی «نعمت ا...» نه به علت تشابه این دو فیلم، بلکه صرفا برای رعایت روند نقدنویسی است. پس همین جا باید اتمام حجت کنیم که اصلا با پیش زمینه ذهنی و فکری «بوتیک» به سراغ «بی پولی» نروید (به قول معروف به سراغ من اشاره به «بی پولی» اگر می آیید، طور دیگر بیایید) زیرا که چه از لحاظ ساختاری و چه از نگاه موضوعی این دو فیلم کاملا با هم متفاوت هستند و فقط نقطه مشترکشان، بکر و بدیع بودن موضوع آن ها بوده که سندی است بر توانمندی کارگردان.

«بی پولی» با دنیای «بوتیک» فاصله زیادی دارد، متاسفانه فیلم جدید «نعمت ا...» تامل و تفکر ساخته قبلی اش را در دل مخاطبان ایجاد نمی کند و عمق «بوتیک» را ندارد. اما «بی پولی» توانست بعد از مدت ها جان تازه ای به عالم به ظاهر طنز سینما بدمد، «بی پولی» توانست با راه رفتن روی مسیر درست طنز، فیلمی کمدی و مخاطب پسند را ارائه دهد. «حمید نعمت ا...» با نگاهی طنز یکی از مسائل اساسی جامعه امروز را به تصویر کشیده است. به روز بودن کارها و ایده های «نعمت ا...» یکی از نقاط قوت او و آثار سینمایی اش است. وی به همراه همکار فیلم نامه نویسش «هادی مقدم دوست» به نکته مهم و قابل توجهی پرداخته اند.

مشکل مالی در دنیای امروز، یکی از اساسی ترین عوامل موثر در وقایع اجتماعی است. همان طور که می دانید، بحران اقتصادی این روزها گریبان گیر بیشتر کشورهای جهانی است و «بی پولی» به روشی زیرکانه سر و صدای این جنجال را به سینماها کشانده است و با نگاهی جامع آن را بررسی می کند.

قهرمان بی پولی نیز مانند بیشتر همسن و سالانش در مخمصه ای بزرگ افتاده است.

او برای حفظ آبرو، جلوی همسر و خانواده اش به هر راهی متوسل می شود تا غرق نشود. قهرمان داستان سینمایی «بی پولی» کاراکتری ملموس و باورپذیر است که قصد دارد با مشکلات روزگار دست و پنجه نرم کند و به گونه ای «صورتش را با سیلی سرخ نگه دارد» اما این طور که مشخص است، سیلی زمانه بی رحم تر از آن است که دست از صورت جوان مورد نظر بردارد.

فیلم، وجهه متفاوتی از آدم های جامعه را نشان می دهد، فقیرانی به ظاهر پول دار که این روزها در کنارمان کم نیستند. آدم هایی که «جیب خالی، پز عالی»، بهترین تعریفی است که می توان برای آن ها در نظر گرفت. آدم هایی که در اطرافمان زیادند و آن ها را می شناسیم. بی پولی یا پول داری، موضوع مهمی است که این روزها در جامعه ما به خوبی حس می شود، به طور کلی مقوله «پول» به دور از نگاه های فلسفی یا مغرضانه، مقوله ای ریشه دار و پر اهمیت است که داشتن یا نداشتنش می تواند آبستن مسائل غم انگیزی باشد.

«حمید نعمت ا...» با تفاوت در نوع نگرشش «بی پول» بودن را طوری دیگر به تصویر کشید، بی پولی در این فیلم با فلاکت و بیچارگی همراه نیست و به تعبیری بی پولی فیلم شبیه بی پولی های امروزی است. آدم هایی که خوب حرف می زنند، لباس می پوشند و... اما در برهه ای از زمان دچار نوعی بی پولی مقطعی می شوند... تا جایی که در عین ظاهری پول دار، توی جیبشان دو هزار تومان پول نیز به هزار جست و جو و بدبختی پیدا می شود.

موضوع و اساس سینمایی «بی پولی» دچار نوعی تلخی و سیاهی پنهان است که نمی توان به آن به چشم یک فیلم کاملا مفرح و طنز نگاه کرد.

کارگردان با توانمندی در لایه های داخلی طنز واقعه ای دردناک را روایت (رسالت اصلی کارهای طنز را به سرانجام رسانده است) و سعی کرده است با نگاهی آرام تر و مهربانانه تر به بررسی این وضعیت گریبان گیر بپردازد.

«حمید نعمت ا...» در خصوص مقایسه دو اثر سینمایی اش گفته است: آدم های فیلم «بی پولی» با آدم های«بوتیک» فرق اساسی ندارند، به این معنی که ما در «بی پولی» وجهه دیگری از همان آدم ها را به تصویر کشیدیم، البته کمی با چاشنی شوخی.

فضا و آدم های «بی پولی» می طلبید که رنگ آمیزی شادتر و راحت تری داشته باشند. (منبع؛ مجله سینما و تئاتر)

اگر به خاطر داشته باشید«بوتیک» پایان تلخی داشت، اما بی پولی بر خلاف نظر بیشتر منتقدان پایان خوشی دارد.

«حمید نعمت ا...» در این فیلم حد را رعایت کرده است و فیلم را با پایانی خوش به بیننده تحویل می دهد، این در حالی است که داستان آن قابلیت پایان تلخ را دارد، اما برخلاف نظر بیشتر منتقدان من معتقدم این پایان برای فیلم و شکل و روند آن منطقی تر و باورپذیرتر است.

«حمید نعمت ا...» با این پایان نیم نگاهی به مخاطبان و گیشه نیز داشته است، همان طور که می دانید مخاطبان ایرانی پایان تلخ را نمی پسندند و دوست دارند در پایان خوشحال از در سینما خارج شوند.

او در دفاع از خود در برابر نظر منتقدان برای پایان فیلم در مصاحبه ای با «ناصر سهرابی» گفته است: قصه ای از نوع «بی پولی» به پایانی شاد احتیاج داشت تا تماشاگر، قهرمان های داستان را بهتر درک کند و در مسیر کلی فیلم با آن ها همذات پنداری کند. «بی پولی» به عنوان یک اثر اجتماعی آمیخته با طنز، هیچ گونه بیانیه تند و دلخراشی نمی دهد و سعی می کند در بستری آرام حرکت کند. «بی پولی» این فیلم پایان تلخی را نمی طلبید. بی پولی های فیلم مصداق همان تعریفی است که بارها به قضاوت بنشینید. اما باید گفت پایان آن «بی پولی» اگر غیر از این بود غیرقابل باور بود. از دیگر نکات قابل توجه «بی پولی»، بازی های چشمگیر آن است که از جذبه های اساسی و ویترینی «بی پولی» محسوب می شود. این بار نیز بازی ها، همچون فیلم قبلی «نعمت ا...»، درخشان و خیره کننده است. در بوتیک، بازیگری چون «حامد بهداد» به جامعه بازیگری سینما معرفی شد که با بازی فوق العاده اش در فیلم بوتیک این فیلم را خاطره انگیز کرد. «یوسف تیموری» نیز دیگر بازیگری بود که در کنار دو چهره معروف «محمدرضا گلزار» و «گلشیفته فراهانی» بهترین بازی حرفه ای اش را ارائه داد.

در سینمایی «بی پولی» نیز همه بازیگران خوب بازی می کنند، اما در ارائه بازی ها با ایرادی مواجه هستیم که به هیچ وجه قابل انتظار نبود و با پیشینه بازیگرش هم خوانی نداشت. متاسفانه «بهرام رادان» نمی تواند خود را با نقش و کاراکتر موجود همراه سازد، او نتوانسته است آن طور که باید و شاید نقش یک فرد بی پول را بازی کند و او زیادی برای این نقش شیک و مرتب است. بر خلاف آن چه که انتظار می رفت او نتوانسته است از قاب «بهرام رادان» خارج و با نقشش مچ شود، به گونه ای که در جاهایی شاهد بازی تیپ و خارج از کاراکتر رادان هستیم.بقیه بازیگران به خوبی در جای خود قرار گرفته اند. در مقابل «بهرام رادان»، «لیلا حاتمی» زیر و بم نقش را پیدا کرده است و بازی خیره کننده ای ارائه می دهد. امیر جعفری و سیامک انصاری در نقش هایشان جا افتاده اند و بار کمیک و طنز فیلم را به دوش می کشند.

«بابک حمیدیان» نیز باز توانسته است نظر منتقدان را به خود جلب کند، او با حضور کوتاه و درخشانش در فیلم به همگی فهماند که نقش اول یا دوم بودن موجب ماندگاری نیست، بلکه برجسته بودن رابطه مستقیم با درست عمل کردن دارد. «حبیب رضایی» نیز کاملا مناسب با نقشش انتخاب شده، به طوری که این نقش بدون او غیر قابل تصور است.

«حمید نعمت ا...» با زیرکی خاصی برای جذب مخاطب از بازیگران چهره برای نقش های اصلی و فرعی اش استفاده کرده است، او در مصاحبه های متعدد، در نظر گرفتن گیشه و فروش فیلم را کتمان نکرده و با صداقت گفته است، به عنوان یک فیلم ساز به این جریان توجه دارم و دوست دارم فیلمم مورد توجه مخاطبان باشد و بین مخاطب و فروش بالا نسبت سرراستی وجود دارد.

به طور کلی «بی پولی» فیلمی خوب و جزو آثاری است که این روزها سینمای ایران به خصوص سینمای طنز به آن نیازمند است. «بی پولی» تعاملات و مناسبت های زندگی ایرانی را به خوبی به تصویر کشیده و در بستری نرم و روان داستانش را تعریف کرده است.

این فیلم قصد ندارد به بیننده دروغ بگوید، به همین دلیل نیز فیلم را همان طور که در واقعیت موجود است به پایان می رساند. امید که بعد از این شاهد حضور بیشتر «حمید نعمت ا...» و نکته سنجی های این چنینی باشیم.

www.dw-world.com