نگاهی به تاریخچه و ایدئولوژی طالبان

طالبان نام گروهی از شبه نظامیان مخالف دولت افغانستان است که دارای عقاید دگم و جبری مذهبی و وابسته به مکاتب حنفی و وهابی باورهای قبیله ای پشتونوالی است طالبان در افغانستان و جهان عرب به کسانی گفته می شود که در مکاتب و مدارس دینی تعالیم اسلامی را فرا می گیرند

طالبان نام گروهی از شبه نظامیان مخالف دولت افغانستان است که دارای عقاید دگم و جبری مذهبی و وابسته به مکاتب حنفی و وهابی باورهای قبیله ای پشتونوالی است. طالبان در افغانستان و جهان عرب به کسانی گفته می شود که در مکاتب و مدارس دینی تعالیم اسلامی را فرا می گیرند.

طالبان محصول فرایند و حوادث سیاسی دهه۸۰ و ۹۰ افغانستان و از طرفی سیاست و دخالت قدرتهای خارجی همچون پاکستان ، عربستان و آمریکا می باشد چنانچه بعدا هم توسط مسئولین مقامات این کشورها به این مسئله اذعان گردید. طالبان عمدتا از افرادی که در مکتبهای دینی اهل سنت بویژه در عربستان و پاکستان تحصیل می کردند تشکیل می گردید . عدم وجود مدرسه های مدرن و امکانات آموزشی در افغانستان موجب گردیده بود که مکتبخانه های مذهبی از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و تعداد کثیری از افغانها در آن به تحصیل بپردازند و لذا طلبه های آموزش دیده توسط عربستان و پاکستان بعد از بازگشت به افغانستان به تدریس در این مکتبخانه ها مشغول بوده و عقاید خود را گسترش می دادند . ناامنی ، جنگهای متوالی و فقر حاد جامعه افغانستان ، شرایط را برای پذیرش دیدگاه این گروه فراهم کرد.

در ده اکتبر سال۱۹۹۴ میلادی در اوج جنگ های داخلی افغانستان گروهی وارد منطقه سپین بولدک ولایت قندهار در جنوب افغانستان شدند و نام خود را “تحریک اسلامی طلبای کرام” نهادند. در میان رهبران طالبان، اعرابی وهابی از عربستان سعودی وجود دارد. حمایت های مکرر و پنهان عربستان سعودی و آمریکا از طالبان ادامه داشت و آنها با شعار جهاد با شرک و کفر و اینکه هر کس کشته شود به بهشت خواهد رفت بزودی پیروان زیادی از افغانستان و پاکستان پیدا کردند.

طالبان بزودی مناطقی در جنوب افغانستان را که زیر تسلط دولت مجاهدین به رهبری برهان الدین ربانی بود اشغال نمودند آنها یک ماه و دو روز پس از اعلام موجودیت ولایت قندهار چهارمین ولایت مهم افغانستان را تصرف کردند. طالبان به پیشروی های خود ادامه می دادند و تعدادی از ولایات را بدون جنگ یکی پس از دیگری اشغال نمودند. طالبان ۲۶ سپتامبر ۱۹۹۶ کابل پایتخت افغانستان را تصرف کردند.

طالبان سپس نام حکومت خود را امارت اسلامی افغانستان گذاشتند و تشکیلات خود را از طریق رادیو افغانستان اعلان نمودند. کشورهای پاکستان، امارات متحده عربی و عربستان سعودی تنها سه کشوری بودند که طالبان را به رسمیت شناختند.

حلقه رهبری طالبان را کسانی تشکیل می داد که تعدادی از آنان هیچ گاه دیده نشدند و با رسانه صحبت نکردند و تصویری از آنان مشاهده نشده است.

در مجموع رهبری طالبان در آن زمان را می توان به سه قسمت تقسیم کرد؛

۱) طلاب = کسانی که رهبری اصلی را به عهده داشتند (به زعامت ملا عمر )

۲) آنهایی که دیدی باز تر نسبت به قضایا داشتند ( به رهبری ملا احسان الله )

۳) میانه روها که شمارشان کمتر بود و نقش عمده ای در قضایای بزرگ سیاسی نیز نداشتند، زیرا شاید در صورت میانه روی منافعشان به خطر می افتاد.

تعدادی از مردم افغانستان به علت خستگی از جنگ های داخلی، طالبان را ترجیح می دادند. اما طالبان با دیدگاهی بسته و افکاری متفاوت با محیط و جهان برخورد کردند. طالبان را می توان در سلک گروههای سلفی و کسانی که به ادعای خود بازگشت به اسلام اصیل و راستین دوران پیامبر اکرم(ص) را دارند قرار داد که نمونه بارز آن وهابیون در عربستان و پاکستان می باشند و به نوعی با بازگشت به نگرش های مذهبی و با زیر فشار قرار دادن مردم موجبات نارضایتی قشر کثیری از مردم افغانستان را فراهم ساختند. آنها نام حکومت افغانستان از جمهوری اسلامی به ( امیرنشین) (امارت اسلامی افغانستان ) تبدیل نموده و رهبر خود ( ملا محمد عمر) را به عنوان امیرالمومنین معرفی نمودند. قطعنامه های مکرر شورای امنیت را نادیده گرفتند و تعدادی از خارجیان را اخراج نمودند. حکومت طالبان با رادیو، تلویزیون، موسیقی، نقاشی، مجسمه سازی و آثار هنری مخالف بودند و مجسمه های بودا در بامیان را که از جمله میراثهای فرهنگی و باستانی افغانستان بود را منهدم ساختند.

به طور کلی، طالبان، نماد جهالت و ناآگاهی از روح واقعی دین اسلام و بازیچه دست دولت های بیگانه به شمار می آیند.

م . ک