ما و جام جهانی

حالا ما در جام جهانی هستیم, كه بزرگترین فستیوال فوتبال جهان است و به موازات المپیك مهم ترین رقابت ورزشی جهان قلمداد می شود

حالا ما در جام جهانی هستیم، كه بزرگترین فستیوال فوتبال جهان است و به موازات المپیك مهم ترین رقابت ورزشی جهان قلمداد می شود. رقابت هایی كه در آن نه فقط تحولات فوتبال جهان به تصویر كشیده می شود بلكه پیرامون آن جدیدترین اتفاقات سیاسی جهان هم روی صحنه می رود. برای همین است كه جام جهانی فوتبال اهمیتی فراتر از ماهیت خویش یافته است. حضور در این جام اما برای برخی از كشورها اتفاق مهم تری به شمار می رود كه مسائل سیاسی، اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی آنها را تحت تاثیر قرار می دهد. برای ایران نیز حضور در جام جهانی چنین ویژگی هایی را دربردارد:

۱- ایران به جام جهانی ۱۹۹۸ رسیده بود. چند روز مانده به قرعه كشی این جام، گمانه زنی ها برای شناخت حریفان ایران شدت بیشتری گرفته بود. ایرانیان شب ها را با رویای بازی تیم ملی كشورشان مقابل بزرگترین تیم های فوتبال جهان به صبح می رساندند. اما هنگامی كه قرعه كشی انجام شد، همه هیجان زده شدند. ایران البته با آرژانتین و برزیل و یا ایتالیا هم گروه نشده بود، اما رقابت با آمریكا آن هم در بحبوحه منازعات سیاسی، این دیدار را به مهم ترین دیدار جام بدل كرده بود. البته پیش از جام جهانی، ایران و آمریكا در میدان های ورزشی دیگری به رقابت پرداخته بودند، كه مهم ترین آنها پیروزی علیرضا سلیمانی مقابل بوریس بومگارتنر (فینال كشتی قهرمانی جهان ۱۹۸۹) و نیز شكست عباس جدیدی مقابل كورت انگل (فینال المپیك ۱۹۹۶) بود. اما دیدار دو تیم در جام جهانی فوتبال جور دیگری بود. چند ماه از ریاست جمهوری سید محمد خاتمی می گذشت كه با سیاست تنش زدایی در روابط بین الملل پا به عرصه انتخابات گذاشته بود و آن روزها در اندیشه عمل كردن به وعده انتخاباتی اش بود. برای او و البته مردم ایران، رقابت با آمریكا محلی بود كه می توانست مردم دو كشور را به هم نزدیك كند. اتفاقی كه بعدها در جام جهانی افتاد. هنگام بازی، چه قبل و چه بعد از آن، هم بازیكنان دو تیم دوستی خویش را به تصویر می كشیدند و هم آدم هایی كه روی سكوها بازی را دنبال می كردند. بازی آنقدر خوب پیش رفت و چنان مردم دو كشور را به هم نزدیك كرد، كه فدراسیون فوتبال آمریكا سال بعد از جام جهانی، از ایران دعوت كرد تا به آمریكا برود و بازی دوستانه ای را با تیم ملی فوتبال این كشور برگزار كند. چنین بود كه اگر سیاستمداران ایران و آمریكا هرگز حاضر به مذاكره با یكدیگر و رفع اختلافات گذشته نشدند، دیپلماسی فوتبال، دوستی مردم دو كشور را به ارمغان آورد. اتفاقی كه در جام جهانی ۲۰۰۶ هم رخ می دهد. این بار بین ایران و سایر كشورهایی كه مردمانشان با ایرانیان غریبه هستند.

۲- چندی پیش بیست و سومین درخواست ایران برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی پذیرفته شد. بر پایه قوانین این سازمان، كشورها مدتی پس از حضور به عنوان عضو ناظر (ایران اینك عضو ناظر است) و پس از آماده كردن ساختارهای اقتصادی شان می توانند به عنوان عضو فعال، به رقابت اقتصادی با كشورهای دیگر بپردازند. با این وصف، لازم است كه محصولات ایرانی توانایی رقابت با محصولات كشورهای دیگر را در بازارهای جهانی بیابند. حضور در جام جهانی لااقل این ویژگی را برایمان دربردارد كه نام ایران را به اذهان مردم جهان پیوند می دهد. حتی درخشش در این جام (كه علاوه بر تحول ورزشی نشانه ای از پیشرفت اقتصادی نیز هست) تبلیغی مناسب برای محصولات ایرانی خواهد بود. چنانكه درخشش تركیه در جام جهانی ،۲۰۰۲ پیشرفت این كشور را در عرصه اقتصاد به دنبال داشته و از آن روز به بعد فروش محصولات ترك در بازارهای جهانی بالا رفته است.

۳- حضور ایران در جام جهانی ،۱۹۹۸ سبب توجه ویژه رسانه های معتبر جهان به شرایط اجتماعی مردم ایران شد. برای مثال شبكه BBC، آن روزها فیلم مستندی را از چگونگی حضور ایران در این جام تهیه كرد كه علاوه بر نشان دادن مراحل آماده سازی تیم ملی، شرایط اجتماعی و وضعیت شهرنشینی مردم ایران را هم تصویر كرد. اینك، هشت سال پس از آن روزها، ایران با حضور محمد خاتمی دچار تحولاتی شده كه جهانیان را (كه از ایران ذهنیت درستی ندارند) شگفت زده خواهد كرد. هجوم رسانه های جهان، این را به جامعه جهانی نشان می دهد كه مردم ایران اگر در عرصه های سیاست و اقتصاد عقب ماندگی هایی دارند و در اجتماع با تنگنایی روبه رو هستند، لااقل ابزارهای مدرن را از موبایل و اینترنت تا آخرین مدل های لباس و ماشین و... دراختیار دارند. بدین ترتیب حضور در جام جهانی، آخرین وضعیت جامعه ایرانی را از رعایت حقوق بشر و برقراری دموكراسی تا شرایط اقتصادی و فرهنگی به اطلاع جهانیان می رساند و اینچنین تصویر كاملی را از زندگی مردم ایران به آنان می دهد.

۴ _ اینك شعار انتخاباتی بسیاری از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری این است كه باید شرایط بازگشت ایرانیان نخبه ای را كه در سایر كشورهای جهان زندگی می كنند، به ایران فراهم كرد. اما فریدون زندی یكی از همین نخبه هاست كه رفتار مناسب فدراسیون فوتبال، سبب حضورش در تیم ملی شد. حضور او به همراه تیم ملی ایران در جام جهانی فوتبال می تواند نمادی باشد برای تمام ایرانیانی كه در ایران نیستند و البته می توانند با حضور در ایران به آبادانی كشور كمك كنند. این چنین جام جهانی فوتبال و درخشش بازیكنانی مثل فریدون زندی می تواند ایرانیان نخبه را سرشار از اشتیاق به ایران بازگرداند.اما حضور در جام جهانی برای فوتبال ایران نیز در جهت پیشرفت كمك های بسیاری خواهد كرد:

۱- پیش از جام جهانی ،۱۹۹۸ تیم های ایرانی، از ملی تا باشگاهی اهمیت خوب تمرین كردن را نمی دانستند. اما محسن صفایی فراهانی كه مدیری توانمند بود و مقتدر، برای اولین بار (پس از انقلاب) یك مربی بزرگ را به ایران آورد تا تیم ملی با شكل بهتری به جام جهانی گام بنهد. آمدن ایویچ در ابتدا با انتقادات فراوانی روبه رو شد، چرا كه ویرا تیم ملی را به جام جهانی برده بود و بسیاری بركناری او را كاری غیراخلاقی می پنداشتند. اما صفایی فراهانی دورنمایی را برای فوتبال ایران تصویر كرده بود كه برای رسیدن به آن به كمك ایویچ نیاز داشت. ایویچ در روزهای اول با انتقادات فراوانی روبه رو شد. اما چند ماه بعد، پس از اینكه ایران در جام جهانی درخشید، پیرمرد كروات هم در ایران (به رغم اینكه پیش از جام جهانی جایش را به جلال طالبی سپرده بود) جاودانه شد. همگان از اعجاز تمرینات او سخن می گفتند و اینكه تیم ملی در جام جهانی چقدر آماده بوده است.

از آن هنگام بود كه تمرین برای مربیان ایرانی اهمیتی دیگر یافت، چه دیده بودند كه خوب تمرین كردن از ایران چه تیم خوبی ساخته است. حتی بسیاری فوتبال ایران را در سال های پس از انقلاب به دو بخش، قبل و بعد از ایویچ تقسیم می كنند. اینك حضور در جام جهانی ۲۰۰۶ می تواند، رنسانسی دیگر برای فوتبال ایران باشد.

۲ _ حضور در جام جهانی، این مجال را در اختیار مدیران و مربیان ایرانی قرار می دهد كه به بهانه حضور ایران در آلمان، به این كشور سفر كنند و از نزدیك آخرین تحولات فوتبال جهان را ببینند. این فرصت البته در اختیار روزنامه نگاران ورزشی هم قرار می گیرد كه بتوانند با حضور در این رقابت ها سطح كار خویش را همگام با فوتبال بالا ببرند.

۳- ایران برای حضور در جام جهانی ۲۰۰۶ و رقابت با تیم های بزرگ فوتبال جهان امكاناتی را فراهم می آورد كه بعد ها بستری برای رشد فوتبال ایران خواهد بود. چنانكه كمپ تیم های ملی كه برای حضور تیم ملی در جام جهانی ۲۰۰۲ ساخته شده بود، پس از آن نیز به كمك تیم های ملی آمد. اینك نیز فراهم آوردن امكانات مدرن مثل نرم افزارهای آنالیز فوتبال هم برای حضور موفق در جام جهانی مفید است و هم برای آینده. بستر سازی برای رشد فوتبال بسیار مهم است و حضور در جام جهانی انگیزه ای است برای سرعت بخشیدن به ایجاد بستر ها.

• • •

اینك به جام جهانی رسیده ایم. به جایی كه سال ها برای رسیدن به آن انتظار كشیده ایم. این پیروزی حاصل تلاش و برنامه ریزی دو فدراسیون است. اول فدراسیون محسن صفایی فراهانی كه امكانات لازم را فراهم كرد و نیز با آوردن مربیان خارجی رشد فوتبال را دامن زد و دوم فدراسیون محمد دادكان كه هم برنامه های فدراسیون صفایی را ادامه داد و هم با كوشش بسیار و نیز تعامل با رسانه های گروهی، برای حمایت همگانی از تیم ملی وحدت ایجاد كرد. چنین بود كه ما برای اولین بار در حساس ترین روزهای فوتبال به موفقیت رسیدیم. یكی یكی موانع را از پیش رو برداشتیم و به جام جهانی رسیدیم. اما صعود به جام جهانی با محمد خاتمی طعم دیگری داشت. او كه هشت سال صبر كرد و دیروز برای اولین بار به ورزشگاه آزادی آمد تا این بار در جشن و شادی هم شریك مردم ایران باشد. خاتمی آمد تا در آخرین ماه های ریاست جمهوری خود روزی خاطره انگیز را تجربه كند. این پیروزی بر او و مردم ایران مبارك باد.