هنرهای بدیع ترکمنها

انواع هنرهای تزئینی که با مهارت دست بر روی کدوهای مخصوص خشک شده در بین ترکمنها پرداخت میشوند, قدمتی دیرینه دارد این آثار هنری بسیار جالب که بطور ماهرانه پرداخت شده اند, ارزش بدیع و سطح هنری بسیار بالای این صنایع دستی ترکمنها را نشان می دهد که از قدیم الایّام رواج داشته است

امروزه نقش و نگارهایی که بطور سمبولیک نمادهای بامفهومی را نشان می دهند، بیشتر بصورت رسمها و نقشهای هندسی در یک قواعد خاص هنری بر روی پیراهنها و انواع البسه ها و زیور– آلات منعکس می شوند. این نقش و نگارها نه تنها بر روی پارچه ها و زیور-آلات فلزی ، بلکه بر روی انواع وسائل زینتی دیگر نیز ترسم می شوند. توجه خوانندگان را ذیلاً به اینگونه از تزئینات هنری جلب میکنیم.

انواع هنرهای تزئینی که با مهارت دست بر روی کدوهای مخصوص خشک شده در بین ترکمنها پرداخت میشوند، قدمتی دیرینه دارد. این آثار هنری بسیار جالب که بطور ماهرانه پرداخت شده اند، ارزش بدیع و سطح هنری بسیار بالای این صنایع دستی ترکمنها را نشان می دهد که از قدیم الایّام رواج داشته است. شکلهائی که بر روی کدوهای خشک شده مخصوصی که بدقّت نقاّشی می شوند، دارای برداشتها و معانی فلسفی هستند که هیچکدام از آنها بطور کامل به همدیگر شباهتی ندارند.

یکی از ویژگیهای این آثار هنری که هنوز برای بسیاری از مردم نامعلوم می باشد، اینست که آنها را نه بر روی چوب درخت و یا بر روی مصالح چوبی دیگر ، بلکه بر روی کدوهای خشک آبخیزی کشیده می شوند. در ابتدا آن را می تراشند و به سطح پرداخت هنری می رسانند.

در ترکمنستان هنوز کسانی هستند که با این نوع از هنر جدید ابتکاری که ویژگی ملی ترکمن را دارد ، مشغول به کار هستند. دورلی چاریف هنرمندی است ساکن شهرستان عشق آباد که این هنر را با تصورات و ابتکارات خود توسعه داده است. وی چنین می گوید: «پیش از این ،‌ نقش و نگارهای ملی لباسهای مخصوص نوعروسان و یقه لباسهای بانوان را بصورت دستبافت دوزندگی می کردم. اکنون علاقمندم که این نقش و نگارها را بر روی کدوها منتقل کنم. این کدوها را از پیچک خود جدا نموده، آماده می کنیم. بعد از آن ،‌ این کدوها را با رنگهای روغنی رنگ می زنیم. من تلاش می کنم بر روی این کدوها ، نقش زنان را ترسیم کنم. برخی از لباسهای این زنان را که «چهارپی های سفید» نامیده می شوند ، الگو برداری می کنم . من با تزئین این کدوها با نقش و نگارهای لباسها و زیور- آلات بانوان ترکمن که بر روی چهارپی ها گلدوزی شده اند، میخواهم آنها را در یکجا جمع آوری کنم و زیبایی زنان ترکمن را نشان دهم. هر کدویی اشکال مختلفی دارد. از میان آنها هر کدامشان باب میلم باشد، برای خودم انتخاب می کنم. یکی از کدوها «شب مهتاب» نامیده میشود. من می خواهم در این کدوها ترانه های داستانهای «گوراوغلی» و «زهره و طاهیر» را توصیف کنم. در این کدوها می خواهم شکل و تصویر «زهره و طاهر» را به سلیقهٔ خودم ترسیم نمایم. در یکی از تصویرها یک روسری را که در آسمان به اهتزاز درآمده ، ترسیم کرده ام. کدوهایی که بر روی آنها نقاشی می کنند ، انواع مختلفی دارند که برخی از آنها عبارتند از «کدوی چولپی» ، «کدوی آبخیز» ، «کدوی شیر» و «کدوی بازی» و غیره ...

وقتی هنرمند به کدوها با دقّت نگاه کند، به طور مثال مادر خوشبختی را در آن مشاهده خواهد کرد که با نوزاد دوقلوی خود به مراسم ازدواج می رود. به این ترتیب من نیز بوسیله رنگهای روغنی با نقش و نگارهای ظریف خود، آنها را بر روی این کدوها به تصویر درمی آورم.