كدام دندان,كدام خمیردندان

امروزه كمتر كسی است كه بدون استفاده از خمیردندان مسواك بزند و نیز كمتر كسی است كه هنگام خرید خمیردندان با توجه به تنوع محصولات موجود در بازار سردرگم نشود هرچند كه بدون خمیردندان هم می توان مسواك زد اما این كار در مواردی تنها موجب جابجایی باقیمانده مواد غذایی و میكروب ها در فاصله بین دندان ها می شود

امروزه كمتر كسی است كه بدون استفاده از خمیردندان مسواك بزند و نیز كمتر كسی است كه هنگام خرید خمیردندان با توجه به تنوع محصولات موجود در بازار سردرگم نشود. هرچند كه بدون خمیردندان هم می‌توان مسواك زد اما این كار در مواردی تنها موجب جابجایی باقیمانده مواد غذایی و میكروب‌ها در فاصله بین دندان‌ها می‌شود.

روش درست مسواك‌زدن به همراه خمیردندان مناسب، به پاك‌شدن جرم از روی دندان كمك می‌كند. این جرم در واقع لایه نازك چسبنده و مضری از باكتری‌ها است كه اگر باقی بماند، می‌تواند باعث پوسیدگی دندان و بیماری‌های لثه شود.

خمیردندان یك ژل یا خمیر خوشمزه است كه برای تمیزكردن دندان‌ها و داشتن دهانی تمیز و لبخندی زیبا به كار می‌رود. خمیردندان می‌تواند علاوه بر برداشتن جرم از روی سطح دندان شما، بوی بد دهانتان را از بین ببرد و در ضمن اگر حاوی فلوراید هم باشد می‌تواند ساختمان مینایی دندان‌تان را محكم كند.

● تاریخچه خمیردندان

آیا تا به حال فكر كرده‌اید كه خمیردندان‌ها از كی به وجود آمده‌اند؟ و در دوران باستان، مردم از چه چیزی برای شستن دهان‌شان استفاده می‌كرده‌اند؟

● بازگشت به دوران بودا

تمیز نگه‌داشتن دهان به دوران باستان برمی‌گردد و در بیشتر اقوام بزرگ آن دوران، كاری رایج بوده است. یكی از قدیمی‌ترین مدارك نوشتاری مربوط به متون مذهبی دوران بودا است كه در میان دستورات بهداشتی، استفاده از خلال دندان هم توصیه شده است.

● بهداشت دهان در قرون قبل از میلاد

در آن دوران توصیه می‌شد كه برای داشتن نفس خوش‌بو، شیر بز بنوشید. همین‌طور برای سلامت لثه، خاكستر حاصل از سوزاندن موش، خرگوش، گرگ، سُم گاو نر و پای بز را مفید می‌دانستند! آنها معتقد بودند كه شستن دندان سه مرتبه در سال با خون لاك‌پشت موجب می‌شود به درد دندان دچار نشوید.

ـ قرن هجدهم: قدیمی‌ترین سند از خمیردندان واقعی مربوط به سال ۱۷۸۰ است كه در ساخت آن از تركیب نان سوخته استفاده می‌شده است. دستور ساخت نوع دیگر خمیردندان هم در آن زمان شامل خون اژدها )!(، دارچین و زاج سفید سوخته بود.

ـ قرن نوزدهم: در این قرن، زغال برای تمیزكردن دندان، ماده بسیار مناسبی به شمار می‌آمد. بیشتر خمیردندان‌های این دوره، در واقع به شكل پودر بودند كه هدف استفاده از پودرهای دندان نه تنها شستن دندان بلكه خوش‌بوكردن دهان هم بوده است. مردم در آن زمان معتقد بودند كه توت‌فرنگی رسیده، ماده‌ای طبیعی برای مبارزه با جرم دندان و خوشبوكننده‌ دهان است.

ـ قرن بیستم: در این قرن بسیاری از انواع مایع دهان‌شویه و خمیردندان، رواج یافت. این مواد اغلب دارای كلروفیل بودند تا رنگ سبز و تازه‌ای داشته باشند. در این دوران و به‌ویژه در آسیای شرقی خون‌ریزی لثه، اهمیتی به اندازه درد دندان پیدا كرد به همین دلیل اوكالیپتوس در تركیب دهان‌شویه‌ها و خمیردندان‌ها، جایی برای خود باز كرد.

قرن بیست و یكم: در آخرین دستاورد‌های قرون قبل، تغییر خاصی به وجود نیامد جز اینكه در قرن حاضر می‌توان به حضور موادی در خمیر دندان‌ها به نام سفیدكننده دندان اشاره كرد.

● مواد لازم برای تهیه یك خمیردندان

هر خمیردندانی می‌تواند این مواد را داشته باشد: چسباننده، ساینده، ساخارین، مرطوب‌كننده، طعم‌دهنده، شیرین‌كننده، فلوراید، سفیدكننده، نگهدارنده و آب.

ـ چسباننده‌ها باعث چسبیدن اجزای خمیردندان و مانع جداشدن اجزای مایع و جامد داخل خمیردندان می‌شود. همین‌طور بر سرعت و میزان كف‌كردن خمیردندان، میزان آزادشدن طعم و ظاهر خمیردندان روی مسواك نیز اثر می‌گذارد.

ـ ساینده‌ها، سطح بیرونی دندان‌ها را می‌سایند و باعث جداشدن پلاك و ذرات چسبیده به دندان می‌شود. همچنین در میزان مات بودن خمیر یا ژل هم تاثیر می‌‌گذارد. ساینده می‌تواند بر قوام، طعم و قیمت خیمردندان، موثر باشد. بعضی انواع ساینده نسبت به سایر مواد زبرترند و می‌توانند باعث صدمه غیرضروری به دندان‌ها شوند. مواد كف‌كننده، خاصیت كشش سطحی خمیر را پایین می‌آورند تا بتوانند حباب‌ها و در نتیجه كف را تولید كند. این مواد به برداشتن ذرات از روی دندان كمك می‌كند.

ـ مرطوب‌كننده‌ها، آب را در تركیب خمیردندان نگه‌ می‌دارد یعنی مانع خشك‌شدن آن خواهد شد. پس می‌تواند اجزای مایع و جامد خمیردندان را كنار هم نگه دارد. همچنین می‌تواند باعث احساس خنكی یا شیرینی خمیردندان شود كه احساس مطبوعی را ایجاد می‌كند.

ـ بیشترین طعم‌دهنده‌هایی كه در تركیب خمیردندان استفاده می‌شود نعناع است چون باعث احساس تازگی می‌شود.

ـ علاوه بر طعم‌دهنده‌ها، خمیردندان شما حاوی شیرین‌كننده‌هایی است كه طعم مطبوعی را در دهانتان ایجاد كند. معمول‌ترین آنها سوربیتول و گلیسیرین است.

● وزن‌كشی و مخلوط‌كردن

پس از انتقال مواد لازم به كارخانه، آنها را به وسیله دست و ماشین وزن می‌كنند تا از نسبت دقیق اجزا مطمئن شوند. سپس آنها را با هم مخلوط می‌كنند كه به طور معمول اولین چیزی كه تركیب می‌شود گلیسیرین و آب است. تمام مواد داخل یك ظرف بزرگ شبیه دیگ مخلوط می‌شوند. دما و رطوبت داخل این دیگ به دقت كنترل می‌شود تا نتیجه كار، تبدیل به یك خمیردندان ایده‌آل با قوام مناسب شود.

● پركردن تیوب‌های خمیردندان

قبل از پركردن هر تیوب، باید از تمیزی و سالم‌بودن خود تیوب مطمئن شد. با وسیله‌ای شبیه جاروبرقی، ذرات و غبار از داخل تیوب، زدوده می‌شود. حالا باید در تیوب را بست تا خمیردندان به وسیله ماشین پركننده، از انتهای تیوب كه باز است، وارد تیوب شود. بعد از پرشدن، انتهای تیوب بسته می‌شود و سپس محل و تاریخ تولید روی بدنه تیوب نوشته می‌شود.

● بسته‌بندی

بعد از پرشدن تیوب‌ها، باید آنها را داخل جعبه‌‌های كاغذی گذاشت كه به طور معمول این‌ كار با دست انجام می‌شود.

● كنترل كیفیت

قبل از استفاده هر ماده درتركیب خمیر دندان، باید آن را از لحاظ كیفیت كنترل كرد. پس از تولید محصول نهایی در كارخانه‌ هم در قسمت آزمایشگاه كنترل، باید نتیجه كار را از لحاظ كیفیت بررسی كرد.

● دستور ساخت خمیردندان خانگی

برخلاف آنچه در تبلیغات می‌بینید، نباید خمیر‌ را آن‌قدر روی مسواك بگذارید كه تمام آن را بپوشاند. كافی است به اندازه یك نخود از خمیر را روی قسمت بالایی مسواك قرار دهید. اگر روش مسواك‌زدن شما درست باشد و آن را در حالت ۴۵ درجه نسبت به دندان‌ها حركت دهید، خمیردندان به اندازه كافی كف كرده و تمام دندان‌ها را تمیز می‌كند.

به یاد داشته باشید كه شستن دندان با خمیردندان و مسواك مناسب برای محافظت از دندان‌ها كافی نیست. باید هر روز فاصله میان دندان‌هایتان را هم با نخ دندان تمیز كنید چون رشد باكتری‌های روی دندان‌هایی كه اطراف‌شان را با مسواك تمیز كرده‌اید ولی بین آنها با نخ دندان تمیز نشده‌اند، سه چهار ساعت بعد دوباره شروع می‌شود.

اگر روزی هوس كردید در خانه یك خمیر دندان برای خود بسازید، می‌توانید از دستور زیر استفاده كنید. فقط یادتان باشد كه این دستور حاوی فلوراید كه عامل مهم ضد پوسیدگی است، نمی‌باشد.

● مواد لازم

-‌ جوش شیرین

۵قاشق چایخوری (سفید كننده)

- نمك

یك چهارم قاشق چایخوری(ضدعفونی كننده)

- گلیسیرین

۵قاشق غذاخوری

(پایه خمیردندان)

-‌ اسانس

(عرق نعناع یا اسانس دارچین)

خوشبوكننده

۱۰قطره

تمام این مواد را با هم مخلوط كنید. به كمك گلیسیرین، غلظت مخلوط را به حدی برسانید كه قوامی شبیه خمیردندان پیدا كند. مخلوط را در یك شیشه دهان گشاد نگهداری كنید. مراقب باشید كه هیچ‌گاه از جوش شیرین خشك یا نمك به صورت خشك روی مسواك استفاده نكنید چون می‌تواند باعث ساییده شدن دندان‌ها و آسیب‌ به لثه‌هایتان شود.

● كدام خمیردندان؟

اگر خمیردندانی را كه انتخاب می‌كنید حاوی فلوراید باشد نام و مارك تجاری آن اهمیت زیادی ندارد.

این خمیردندان می‌تواند به شكل خمیر، ژل یا پودر باشد ضمن اینكه می‌توانید طعم‌های مختلف خمیردندان را انتخاب كنید فقط باید دقت كنید كه فلوراید كه ماده اصلی ضد پوسیدگی است و در تمیزی و خوش‌بویی دهان و براق‌شدن دندان‌هایتان موثر است، حتما در خمیردندان موجود باشد.

مواد دهان‌شویه می‌توانند احساس تازگی و تمیزی را به دهان‌ شما هدیه بدهد و شما را تشویق كند كه بیشتر دهانتان را بشویید اما باید بدانید كه غیر از شستن، كاری برای شما انجام نمی‌دهند و نمی‌تواند از دندان‌های شما در برابر باكتری‌ها و پوسیدگی محافظت كند.

بعضی افراد به خمیر دندان‌های ضد جرم علاقه دارند كه از به وجود آمدن رسوبات سخت و سنگینی روی دندان جلوگیری می‌كند. فقط یادتان باشد كه بهتر است همیشه از این نوع خمیردندان استفاده نكنید چون اجزای ساینده زیاد آن می‌تواند دندان‌های شما را ساییده و حساس كند.

بعضی خمیردندان‌ها حاوی مواد سفیدكننده‌ای هستند كه به تدریج می‌توانند موجب از بین رفتن لكه‌های رنگی روی دندان‌ها شود اما شاید به اندازه موادی كه از سوی یك متخصص برای بعضی انواع خاص دندان تجویز می‌شوند، موثر نباشند.

خمیردندان‌های جدید حاوی مواد ضد باكتری هستند كه تا ۱۲ ساعت بعد از مسواك‌‌زدن در دهان شما، فعال باقی می‌ماند.

● وقتی دندان‌ها هواكش می‌شوند

كافی است كه برای یك لحظه غفلت كنید و لیوان آبی را سر بكشید كه دمای آن كمی از دمای اتاق پایین‌تر باشد یا جرعه‌ای از چای را پیش از اینكه كاملا سرد شود، بنوشید. دردی گنگ اما تیركشنده در میان دندان‌ها‌یتان جان می‌گیرد و تا مغزتان امتداد می‌یابد. این درد همان كابوسی است كه بسیاری از مردم را از انجام یك جرم‌گیری ساده باز می‌دارد یا همدم همیشگی افراد مسن و میانسالی است كه دچار سایش شدید دندان‌ها شده‌اند. <هواكشیدن دندان‌ها> همان اصطلاح عامیانه‌ای است كه بسیاری از افراد برای توصیف وضعیتی كه دندان‌‌هایشان به آن دچارند، به كار می‌برند. این درد می‌تواند علت‌های متفاوتی داشته باشد ولی یكی از عوامل ایجادكننده آن، <حساسیت دندان‌ها> است. اگر حین خوردن نوشیدنی‌های گرم‌ مانند چای یا قهوه و مواد سرد مانند بستنی درد كوتاه و تیزی در دندان‌هایتان حس كردید و بعد درد به صورت مبهمی ادامه پیدا كرد، احتمالا دندان‌های حساسی دارید. حتی ممكن است هنگام لمس دندان‌هایتان با دست، خوردن غذاهای شیرین یا حتی رفتن در فضای سرد زمستانی، این درد را تجربه كنید.

● چه چیزی دندان‌ها را‌ حساس می‌كند؟

قسمت اصلی و بزرگ دندان را عاج تشكیل می‌دهد كه انتهای اعصاب داخلی دندان به صورت پایانه‌‌‌های ریز عصبی را در خود جای می‌دهد. روی این عاج را بافت سفت و بدون احساس "مینا" تشكیل می‌دهد. مینای دندان كمك می‌كند كه دندان را در برابر محرك‌هایی مثل سرما یا گرما كه باعث ایجاد یا تحریك درد می‌شوند، ایمن كند.

اگر پوشش مینای دندان از روی عاج برداشته شود و بافت ظریف آن مستقیما در معرض محرك‌های وارده قرار گیرد، دندان حساس می‌شود. عاج ممكن است در اثر پوسیدگی و خوردگی‌ مینا، آسیب ببیند كه می‌تواند به علت مصرف مكرر نوشیدنی‌های اسیدی مثل نوشابه در فواصل میان‌وعد‌ه‌ای یا حتی استفاده از سفیدكننده‌هایی باشد كه می‌توانند باعث ساییدگی دندان‌ها شوند. مساله شایع دیگر، تحلیل لثه‌ها است كه بر اثر مسواك‌زدن غلط یا یك مسواك بد ایجاد شده باشد به‌خصوص اگر فشار مسواك زیاد و در جهت افقی باشد.

اگر مدتی است كه دندان‌های شما در برابر سرما و گرما، حساسیت بیشتری نشان می‌دهند و این حساسیت چند روزی است كه شما را آزار می‌دهد، لازم است با دندانپزشك خود مشورت كنید چون درد می‌تواند علامت بسیاری از بیماری‌های دندان باشد و شما به اشتباه این‌طور تصور كرده باشید كه دندان‌هایتان حساس شده است. به یاد داشته باشید كه شایع‌ترین علت درد دندان، ناشی از ادامه پوسیدگی و التهاب بافت عصبی مركزی دندان است كه در اصطلاح عامیانه به آن "به عصب رسیدن دندان" می‌گویند. این حالت نیازمند انجام درمان ریشه است نه حساسیت زدایی. ممكن است دندان‌پزشكان با درمان‌های داخل مطب یا تجویز مصرف بعضی محصولات دارویی اقدام به درمان دندان‌های حساس شما بكند. اگر تشخیص داده شود كه عاج دندان شما بسیار تحریك‌پذیر شده، ممكن است از یك ماده ضدحساسیت یا یك پوشش محافظ استفاده شود كه از ژل فلوراید حاوی عنصر قلع تشكیل شده یا ممكن است توصیه شود كه از خمیردندان‌های مخصوص ضدحساسیت یا دهان‌شویه‌های مخصوص این دندان‌ها كه بدون نسخه پزشك هم از داروخانه‌ها قابل تهیه است، استفاده كنید.

● علایم و نشانه‌ها

بهترین توضیح برای این مورد، همان تیركشیدن دندان‌ها و پس از آن درد مبهمی است كه هنگام خوردن غذاهای داغ، سرد، ترش، شیرین یا واردكردن ضربه به دندان، ایجاد می‌شود. می‌توانید زمان شروع درد را هم بگویید و اینكه چقدر طول می‌كشد تا برطرف شود و چه عواملی می‌تواند باعث تسكین درد‌تان شود.

● دندان‌ حساس و خمیر دندان مناسب

برای تسكین درد باید از خمیردندان‌های ضدحساسیت استفاده كنید. انواع خمیردندان‌های این خانواده برای تخفیف درد دندان‌های حساس تولید شده‌اند كه فعالیت عامل محرك دردزا یا انتقال حس درد داخل كانال اعصاب دندان را متوقف می‌كنند.

● روش ممانعت از بازگشت درد

متاسفانه دندان‌های حساس، درمان دایم و كاملی ندارند و فقط می‌توان آن را كنترل كرد و كاهش داد. اما اگر بتوانید از خمیردندان‌های ضدحساسیت استفاده كنید، احتمال تجربه مجدد درد دندان كاهش می‌یابد. چون این خمیردندان‌ها، كمتر موجب ساییدگی دندان‌ها می‌شود پس می‌توانید مطمئن باشید كه آسیبی به دندا‌ن‌هایتان وارد نمی‌شود. برای تخفیف درد دندان‌های حساس خود می‌توانید هر روز دو بار از این خمیردندان استفاده كنید.

● دانستنی‌های حساسیت دندان‌

ـ چرا روی بسته‌های خمیردندان‌های ضد حساسیت، نوشته شده است كه <بیشتر از چهار هفته پشت سر هم استفاده نكنید، مگر دندانپزشك‌تان توصیه ‌كند>؟

ممكن است دندان‌های حساس شما، مشكل جدی‌تری از ساییدگی مینا داشته باشند. به‌طور مثال، ترك‌خورده باشد یا پركردگی ناقص داشته باشند كه نیاز به بررسی‌ها و درمان‌های دیگری از سوی دندانپزشك دارد. پس اگر بعد از این مدت، هنوز مشكل شما بر سر جای خود باقی بود، دوباره جهت معاینه پیش دندانپزشك‌تان بروید چون ممكن است وی برای از بین ‌بردن حدس‌های دیگر راجع به مشكل دندان‌هایتا‌ن، این راه درمان را انتخاب كرده باشد.

ـ آیا بعد از مسواك‌زدن با خمیر‌دندان ضدحساسیت، می‌شود از دهان‌شویه‌ استفاده كرد؟

بله، شما می‌توانید از دهان‌شویه استفاده كنید، بخورید یا حتی بیاشامید. استفاده از یك ماده پس از كاربرد این خمیردندان تاثیری بر خاصیت آن ندارد. به یاد داشته باشید كه بهتر است غذاهای ترش و اسیدی را كمتر مصرف كنید البته بهتر است كه بعد از مسواك‌زدن هم از این مواد استفاده نكنید.

ـ بهداشت روزانه دهان خود را به خوبی در منزل رعایت كنید و تمام قسمت‌های دندان و دهان‌تان را شستشو دهید.

ـ از یك مسواك نرم استفاده كنید تا اگر روش مسوا‌ك‌زدن شما باعث ایجاد این مشكل شده است ساییدگی‌ در اثر موی مسواك كمتر شود.

ـ از خمیردندان‌های ضد حساسیت كه در اغلب داروخانه‌ها یافت می شود، استفاده كنید. با استفاده منظم از این محصول احساس می‌كنید كه مشكل‌تان به مرور كمتر می‌شود. پیشنهاد دیگر این است كه تا زمان كمتر حساس‌شدن دندان‌ها، از یك لایه محافظ روی ناحیه عریان شده عاج دندان استفاده كنید كه خودتان بهتر می‌توانید به صورت آزمون و خطا این ماده را پیدا كنید. حتی گاهی می‌توانید از یك لایه آدامس استفاده كنید!

ـ دقت كنید كه چه می‌خورید. اگر مدام از غذاهایی با اسیدیته بالا مثل لیموترش استفاده می‌كنید، باید بدانید كه آنها می‌توانند به مرور زمان لایه مینای دندان شما را از بین ببرند و باعث عریان شدن لایه عاج آن شوند. حتی استفاده از این مواد اسیدی می‌تواند باعث تشدید حساسیت یا شاید آغاز یك واكنش شدید درد ناك شود. پس استفاده از این مواد را كمتر یا حتی محدود كنید.

ـ از محصولات دندانی حاوی فلوراید استفاده كنید، مانند استعمال روزانه دهان‌شویه فلوراید. البته طریقه درست مصرف آن را می‌توانید از دندانپزشك خود بپرسید.

ـ بعد از خوردن غذاهای ساینده اسیدی، به طور موقت مسواك نزنید و چون ذرات این مواد باعث آسیب موقت به مینای دندان شما شده و اگر بلافاصله مسواك بزنید، باعث كنده‌شدن بلورهای كوچك مینا از روی دندان شما می‌شود. همین مساله می‌تواند به مرور زمان باعث حساسیت دندان شما بشود و تا حدود یك ساعت پس از خوردن آنها، می‌توانید دهانتان را با آب بشویید، از محلول‌های دهان‌شویه فلوراید استفاده كنید و آدامس بدون قند بجوید..

● خمیردندان چندرنگ

چند رنگ تولیدكردن یك خمیردندان، به دلیل جذابیت و زیبایی است تا بتوان ظاهر متفاوتی برای خریدار ایجاد كرد. فكر می‌كنید خمیردندان چند رنگ، چطور تولید می‌شود؟ نوع محصول تولیدی فرق نمی‌كند. ماده، همان خمیردندان معمولی با چند رنگ متفاوت است كه در بسته‌بندی‌های غیرمعمول قرار می‌گیرد. این تیوب‌های ویژه، قابل ارتجاع هستند و از دو قسمت لایه‌ای تو در تو تشكیل شده‌اند كه قسمت مركزی با یك رنگ خمیر و قسمت بیرونی هم با رنگ دیگر خمیر پر می‌شود. وقتی شما تیوب خمیردندان را فشار می‌دهید دو رنگ خمیردندان از دو لایه تیوب با هم خارج می‌شوند بدون اینكه با هم مخلوط شده باشند.

به‌طور معمول هدف از این كار علاوه بر ایجاد ظاهر مطلوب برای مصرف‌كننده، حفظ تركیب اصلی هركدام از خمیرهای رنگی است كه وقتی شما آنها را روی مسواك‌تان بگذارید، با شروع حركت، با هم مخلوط می‌شوند و تركیب اصلی تمیز‌كننده دندان شما را ایجاد می‌كنند.