دستان بن بست شکن ظریف کری

ما توافق کردیم we have agreement این سخنان وزیر خارجه ایران در هتل اینتر کنتیننتال بود پس از ساعت ها مذاکره سخت و نفسگیر

ما توافق کردیم (we have agreement) این سخنان وزیر خارجه ایران در هتل اینتر کنتیننتال بود پس از ساعت‌ها مذاکره سخت و نفسگیر. در حالی که چهره‌اش از شادی می‌درخشید. ابتدا لوران فابیوس، وزیر خارجه فرانسه از اتاق مذاکرات بیرون آمد و خبر توافق را تایید کرد پس از آن وزرای خارجه آلمان و انگلیس خبر را تایید کردند و پس از آنها محمدجواد ظریف. اما تنها کمی دورتر از هتل محل مذاکرات در ساختمان محل خبرنگاران نیز ولوله‌یی برپا شد. ابتدا دوربین‌ها بر جای خود قرار گرفت و سپس عکاس‌ها روانه سازمان ملل شدند تا از این لحظه مهم تاریخی عکسی به یادگاری بگیرند. حالا همه برای کنفرانس خبری وزرای خارجه شش کشور آماده بودند. خبرنگارانی که هتل و ساختمان بین‌المللی همایش‌های ژنو را ترک کرده بودند یک به یک برگشتند. سرانجام پس از دو روز سکوت خبری شکسته شده بود. ایران و گروه ۱+۵ توافق کردند. بر اساس این توافق غنی‌سازی در برنامه هسته‌یی باقی می‌ماند و فعالیت در سایت‌های هسته‌یی نظنز و فردو به شکل کنونی ادامه پیدا خواهد کرد و تحریم‌ها افزایش نخواهد یافت. بحران هسته‌یی روی شیب سرازیری قرار گرفت. این خبر در ساعت ۳:۱۵ دقیقه صبح به وقت ژنو اعلام شد. پس از آن فضای ساختمان سی‌ای‌سی‌جی کاملا امنیتی شد و در سالن کنفرانس خبری که از دیروز برای این کنفرانس آماده شده بود ابتدا پرچم ایران قرار گرفت تا محمدجواد ظریف به عنوان نخستین وزیر امور خارجه سخنرانی کند. در این بین هم وزرای خارجه به مقر اروپایی سازمان ملل رفتند تا متن توافقنامه را امضا کنند. در سازمان ملل هم ظریف، اشتون و وزرای خارجه اروپا و امریکا کنار هم ایستادند و کاترین اشتون در سخنانی بیانیه‌یی را درباره توافق قرائت کرد. پس از آن وزرا با یکدیگر دست دادند و ظریف هم به سمت فابیوس رفت و او را بغل کرد. ساعت ۳:۳۰ صبح به وقت محلی، ایران و ۱+۵ توانستند بر سر متن تفاهمنامه‌یی مشترک برای همکاری در زمینه اقدامات متقابل و متوازن به تفاهم برسند. وزرای خارجه پس از اتمام قرائت بیانیه توسط کاترین اشتون با یکدیگر دست دادند. در این میان وزیر امور خارجه کشورمان و جان کری، وزیر خارجه امریکا، نیز برای لحظاتی دست همدیگر را فشردند.

● به دست آوردن اعتماد مردم مهم است

پس از این بود که نشست خبری وزیر امور خارجه کشورمان در ژنو برگزار شد. ظریف از خبرنگاران و دولت سویس تشکر کرد. همچنین از سازمان ملل و اشتون به خاطر مدیریت مذاکرات تشکر کرد. او گفت که این گفت‌وگوها خیلی سخت و فشرده بود و چهار روز به طول انجامید و کاری بود که باید انجام می‌شد تا این مساله حل شود و اکنون در روند رو به جلویی هستیم و مذاکرات بر اساس احترام متقابل بود و این مهم است که همه ما بدانیم فرصتی ایجاد شده تا این بحران حل شود و این کار می‌تواند بر اساس احترام به حقوق ملت ایران انجام شود. به گفته ظریف، می‌توانیم رو به جلو حرکت کنیم و تاکنون به موفقیت‌های مهمی دست یافته‌ایم و این البته قدم اول است و باید باز هم کار کنیم تا بتوانیم این بحران را که لازم نبود به وجود بیاید حل کنیم. امیدوارم بتوانیم این بحران را حل کنیم. مردم ایران خواهان احترام به حقوشان هستند و به دست آوردن اعتماد آنها بسیار مهم است. ظریف گفت: در توافق امروز برنامه غنی‌سازی ایران به رسمیت شناخته شده و این برنامه ادامه خواهد داشت. ما کمیسیون مشترکی برای اجرای این توافقنامه تشکیل دادیم و امیدواریم بتواند انجام توافقنامه را تضمین کند. ما نیاز داریم این عدم اعتماد تاریخی را از بین ببریم و غرب باید بتواند اعتماد ملت ایران را کسب کند. وزیر خارجه در پاسخ به سوال دیگری درباره اینکه این اقدام ایران آغاز آشتی با غرب است یا خیر گفت: من فکر می‌کنم که هدف ما حل کردن موضوع هسته‌یی بود. ما معتقد بودیم که اصلا وجود این بحران لازم نبود. امیدواریم که نتیجه این روند علاوه بر حل بحران هسته‌یی ایران اعتماد‌سازی باشد و اعتماد ملت ایران به غرب جلب شود و این شروع خوبی می‌تواند باشد. البته این هدف ثانویه ما بود. هدف اولیه حل مساله هسته‌یی است. ظریف در پاسخ به خبرنگار دیگری درباره حق غنی‌سازی گفت: من اعتقاد دارم به جنگ نیازی نیست و باید تهدید به جنگ حذف شود. این گزینه حداقل شش دهه پیش با ایجاد سازمان ملل از روی میز حذف شد و تهدید نظامی غیرقانونی است و شما نمی‌توانید از قدرت نظامی و زور استفاده کنید.

● این همان «توافق قرن» است

ساعتی پس از پایان خوش‌وبش‌های وزرای خارجه کشورهای ۱+۵ با جواد ظریف و عکس یادگاری ظریف و اشتون، وزیر امور خارجه ایران یک کنفرانس خبری با خبرنگاران ایرانی حاضر در ژنو برگزار کرد که همزمان بود با کنفرانس خبری جان کری با خبرنگاران انگلیسی‌زبان. ظریف در کنفرانس خبری خود تاکید کرد که برنامه غنی‌سازی ایران به روال گذشته ادامه پیدا خواهد کرد اما تحریم‌ها به تدریج کاهش خواهند یافت. او همچنین از «از هدایت‌ها و حمایت‌های مقام معظم رهبری و از حمایت و هدایت رییس‌جمهور» نیز تشکر کرد. ظریف در ابتدای این کنفرانس با اشاره به سفر وزرای خارجه قدرت‌های بزرگ به ژنو برای مذاکره و رسیدن به توافق تاکید کرد: «مذاکرات که بسیار دشوار بود و تلاش زیادی را از همکاران بنده گرفت. نهایتا مجموعه به این نتیجه رسیدند که تنها راه برخورد با مردم بزرگ ایران احترام متقابل و موضع برابر است». در بخش دیگری از این کنفرانس، ظریف درباره تحریم‌ها گفت: «به تدریج تمامی تحریم‌ها که به بهانه برنامه هسته‌یی وضع شده بود رفع می‌شوند. با یک شروع جدی در شش ماه آینده و با مذاکراتی که به سمت رفع کلیه تحریم حرکت خواهیم کرد درعین حفظ برنامه غنی‌سازی آن را ادامه نیز خواهیم داد».

او درباره ماهیت برنامه هسته‌یی ایران پس از این توافق تاکید کرد: «تولید اورانیوم غنی شده ۵ درصدی به شکل گذشته در کشور ادامه دارد. هیچ یک از مراکز غنی‌سازی از جمله فوردو و نطنز و آب سنگین اراک با همین وضعیت کنونی ادامه می‌بابد. هیچ ماده‌یی از کشور خارج نمی‌شود و تمام مواد غنی شده در کشور می‌ماند و هیچ تحریمی اضافه نمی‌شود و تحریم‌های موجود هم کاهش می‌یابد. دسترسی ایران به منابع مالی که به ناحق سلب شده بود به ایران بازمی‌گردد». وزیر خارجه ایران در توضیح توافقنامه هم گفت: «این توافقنامه یک برنامه عمل است که در چهار صفحه است و در سه مرحله تدوین شده: اهداف، اقدامات متقابل اولیه و گام نهایی. هم در قسمت اهداف و هم در بخش گام نهایی برنامه غنی‌سازی ایران به رسمیت شناخته شده است». وی درباره ضمانت اجرایی برای این توافقنامه گفت: «ضمانت اجرایی شامل یک کمیسیون مشترک ایران و ۱+۵ است که نسبت به اجرای توافق نظارت می‌کند.

این یک قدم شش‌ماهه است و ما این گام را به عنوان یک هدف مقطعی شروع نکردیم بلکه بلندمدت است. تمامی اقداماتی که در گام اول انجام می‌شود، قابل بازگشت هستند در صورتی که ما بدقولی و نقض عهد از طرف مقابل ببینیم امکان بازگشت وجود دارد، البته ساز و کار رسیدگی که در توافق دیده شده را هم استفاده خواهیم کرد. این به معنای آن نیست که اگر طرف مقابل به تعهداتش عمل نکرد، ما یکطرفه به این توافق عمل کنیم. » رییس هیات ایرانی در مذاکرات همچنین افزوده که توافق انجام‌شده، «همان سندی است که خودشان می‌گفتند معامله قرن است». وی درباره سند توافقات و نیز سخنان جان کری درباره عدم شناسایی حق غنی‌سازی ایران گفت: «سند هم منتشر خواهد شد. من کاری به اظهارات دیگران ندارم. امریکایی‌ها ادعا می‌کنند که حقی به نام غنی‌سازی را به رسمیت نمی‌شناسند بلکه برنامه‌ها را به رسمیت می‌شناسند». او در پاسخ به جان کری که همزمان در کنفرانس دیگری، سخنان تندی داشت، گفت: «تفسیر امریکا از ان‌پی‌تی مورد قبول جامعه بین‌المللی نیست و همیشه امریکایی‌ها تفسیرهای منحصر به فردی از قوانین دارند. ما نمی‌خواهیم کسی این احساس را داشته باشد که برنامه هسته‌یی ایران اهداف غیر صلح‌آمیز دارند. براساس سندی که ما توافق کردیم برخی تحریم‌ها کاملا برداشته می‌شوند تحریم طلا، پتروشیمی، خودرو، فلزات گرانبها کاملا برداشته می‌شوند. برخی تحریم‌ها هم افزایش پیدا نمی‌کند. زمینه‌های دسترسی ایران به امکانات بانکی فراهم می‌شود. منابع مالی هم آزاد می‌شوند».

● اوباما: به قولم درباره تحریم‌ها پایبندم

دقیقه‌هایی پس از آنکه سند توافق میان ایران و گروه ۱+۵ امضا شد و امضاکنندگان با لبخندهایی بر لب در برابر دوربین‌های حاضر در ژنو عکس یادگاری گرفتند، باراک اوباما، رییس‌جمهور امریکا نیز در واشنگتن درباره توافق با ایران سخنرانی کرد. اوباما با تاکید بر اینکه براساس این توافق «برای نخستین‌بار در سال‌های گذشته، برنامه هسته‌یی جمهوری اسلامی پیشرفت نخواهد کرد»، خاطرنشان ساخت: «در برابر ما بخشی از تحریم‌ها را به حالت تعلیق درمی‌آوریم و این می‌تواند آغازی برای تعامل ایران و جامعه جهانی باشد». اوباما ادامه داده است: « ایران مانند هر کشور دیگری می‌تواند به انرژی هسته‌یی صلح‌آمیز دستیابی داشته باشد. اما به خاطر گذشته، ایران باید نظارت‌های سختگیرانه‌یی را بپذیرد». اوباما در پایان سخنانش وعده داد که بی‌شک به تعهد امریکا در توافقنامه برای «توقف تشدید تحریم‌ها در شش ماه آینده» پایبند خواهد بود. او گفت: «الان وقت اعمال تحریم‌های جدید علیه جمهوری اسلامی نیست.»

● بدون تصمیم ایران به این توافق نمی‌رسیدیم

پس از کنفرانس جواد ظریف بلافاصله وزیر خارجه امریکا در میان خبرنگاران حاضر شد و تاکید کرد که بدون تصمیم ایران برای راهگشایی در مذاکرات به این توافق نمی‌رسیدیم.کری از دولت سویس تشکر کرد و گفت: از همکاران خودم در کشورهای ۱+۵ تشکر می‌کنم و همین‌طور از خانم اشتون که پشتکار دارد. از تیم امریکا هم تشکر می‌کنم. کری از معاون خود وندی‌شرمن هم تشکر کرد و گفت وی بسیار ماهر و هوشمند است. کری گفت: ماه گذشته وارد یکسری مذاکرات سریع شدیم و هدف این مذاکرات ساده بود و می‌خواستیم ایران طبیعت صلح‌آمیز برنامه خود را ثابت کند .به گفته کری فاز بعدی سخت‌تر خواهد بود و در عین حال تاثیرگذارتر هم خواهد بود. ما به این توافق نمی‌توانستیم برسیم الا اینکه ایران خواست پای میز مذاکره بیاید و ظریف به سختی کار کرد و ما خوشحالیم .وزیر خارجه امریکا افزود: اکنون ما فضایی ایجاد کردیم تا بتوانیم به توافق هسته‌یی نهایی دست یابیم. ما به توافقات خود شش ماه عمل خواهیم کرد و ایران هم به سوالات ما پاسخ خواهد داد.

نیلوفر منصوریان