کهکشان راه شیری

دانشمندان به توده هی بزرگی از ستاره ها که به دلیل نیروی جاذبه کنار هم قرار دارندن کهکشان Galaxy می گوید

دانشمندان به توده هی بزرگی از ستاره ها که به دلیل نیروی جاذبه کنار هم قرار دارندن کهکشان (Galaxy) می گوید.

شید بدانید در تقسیم بندی کهکشان ها، آنها را درسه دسته مختلف قرار می دهند که عبارتند از مارپیچی (Spiral)، بیضوی (Elliptical) و بی قاعده (Irregular). وجه نام گذاری آنها طبیعتا" به آنگونه که ین کهکشانها از بیرون دیده می شوند باز می گردد.

برخلاف تصور بسیاری از ما کهکشان راه شیری (Milk Way) یعنی جیی که زمین و منظومه شمسی جزوی از آن هست بصورت یک روبان نیست، بلکه از نوع مارپیچی می باشد. هنگامی که از بیرون به کهکشان راه شیری نگاه می کنید ممکن است آنرا بعنوان توده ی از ابر و یا غبار تعبیر کنید اما آن چیزی نیست جز تعداد غیرقابل شمارش از ستاره ها که بری چشم قابل رویت نیستند.

راه شیری را تقریبا" می توان مسطح در نظر گرفت که تنها قسمت مرکزی ین کهکشان کمی برآمدگی دارد. قطر ین کهکشان چیزی حدود ۱۲۰ هزار سال نوری بوده و اگر ابرهی پیچی اطراف آنرا هم در نظر بگیریم ین قطر می تواند به ۳۰۰ هزار سال نوری هم برسد.

فاصله خورشید ما از مرکز کهکشان راه شیری چیزی حدود ۳۰ هزار سال نوری میباشد و برآوردها نشان می دهد که حدود ۴۰۰ بیلیون ستاره در کهکشان ما وجود دارد. بری درک عظمت هستی همین بس که تا کنون برآورد دانشمندان از تعداد کهکشان هیی که وجود دارد به عددی حدود ۱۲۰ بیلیون میرسد.

اختر شناسان ابتدا تصور می کردند که خورشید در نزدیکی مرکز کهکشان قرار دارد.بعدها دریافتند که مرکز کهکشان بیست و چهار هزار سال نوری در راستی صورت فلکی قوس با ما فاصله دارد.در ضمن یک سال نوری مصافتی است که نور در یک سال طی می کند و تقریبا شش تریلیون کیلومتر(میلیون میلیون)میل یا نه و نیم تریلیون کیلومتر است.با ین سرعت نور خورشید تقریبا هشت دقیقه طول می کشد تا به زمین برسد.

اگر شما بتوانید با سرعت نورحرکت کنید طی یک ثانیه می توانید هفت و نیم بار زمین را دور بزنید.ین سوی کهکشان تا ان سوی ان صد هزار سال نوری فاصله داردکهکشان از یک گوی مرکزی متشکل از ستارگان پیر قرمزرنگ ویک صفحه خارجی مسطح حاوی گاز وغبار و ستارگان ابی جوان تشکیل شده است.بخش مرکزی راه شیری بید بسیار درخشانتر به نظر برسد ولی ابرهی غباری شکل آن را از دید ما پنهان می کنند.خورشید ما درصفحه خارجی در بازو جبارکهکشان قرار دارد.جبار- قنطورس-قوس و برساووش(برساووس)چهار بازوی مارپیچی کهکشان ما هستند.

● قسمتهی اصلی کهکشان ما

کهکشان راه شیری ، کهکشانی مارپیچی است که شامل حدود ۵۰۰ میلیارد ستاره است. ین کهکشان حدود ۱۰ میلیارد سال پیش ، از یک ابر عظیم گاز و غبار تشکیل یافت.در قسمت مرکزی یک هسته برآمده وجود دارد که به آن Bluge گفته میشود. تراکم جرمی ستاره ها در ین محدوده بسیار بالا می باشد و سن ستاره هیی که در ین قسمت قرار دارد به بیش از ۱۰ بیلیون سال میرسد. هسته توسط گروهی از دنباله‌هی مارپیچی در برگرفته شده است. ین دنباله‌ها از ستاره‌هی فروزان تازه شکل یافته تشکیل شده‌اند. هسته و قرص کهکشان با هاله‌ی از ستاره‌هیی با طول عمر بسیار زیاد ، در بر گرفته شده‌اند.

قطر هسته یک کهکشان در حدود ۱۰۰۰۰ سال نوری است. قسمت احاطه کننده هسته داری قطری برابر با ۱۰۰۰۰۰ سال نوری و ضخامتی برابر با ۱۰۰۰ سال نوری است که شکل گیری آن به اویل پیدیش کهکشان راه شیری بر می گردد شید چیزی حدود ۱۰ تا ۱۵ بیلیون سال پیش. هاله(Halo) کهکشان داری قطری تا ۵۰۰۰۰ سال نوری است. منظومه شمسی (شامل ابر اوپتیک-اورت) با عرضی برابر با سه سال نوری نسبتا کوچک به نظر می‌رسد.

خورشید با سرعتی حدود ۲۲۰ کیلومتر (۱۳۵ میل) در ثانیه ، مرکز کهکشان(Disk) را در مدت زمانی حدود ۲۵۰ میلیون سال دور می‌زند. تا کنون خورشید ۱۵ تا ۲۰ دور به گرد هسته کهکشان چرخیده است.علاوه بر اجرام موجود در ین قسمت، توده هیی از گازهی بسیار گرم و یونیزه شده نیز در هاله کهکشان راه شیری موجود هست. مطالعاتی که در باره گردش کهکشان راه شیری انجام شده است نشان می دهد که جرم ین قسمت بیشتر توسط موادی که بخوبی شناسیی نشده اند و به آنها dark-matter گفته میشود تشکیل شده است و در کل جرم کلی کهکشان ما را احاطه کرده اند.

دیسک (Disk) قسمت تقریبا" مسطحی است شامل تعداد زیادی ستاره و اجرام آسمانی که همراه کهکشان حرکت می کند. خورشید و منظومه شمسی نیز در همین قسمت از کهکشان راه شیری قرار دارند که در هر ۲۵۰ میلیون سال یکبار به دور هسته مرکزی کهکشان راه شیری گردش می کنند. اغلب اجرامی که در ین قسمت قرار دارند جوان بوده و سن آنها از حدود یک میلیون سال به بالا می باشد.

● گذر صورتهی فلکی از راه شیری

بیرون از راستی راه شیری تعداد بسیار کمی ستاره کم نور وجود دارد. بطوری که درخشش مبهمی نیز از آنها آشکار نمی‌شود. به علت آنکه راه شیری دیره کاملی در سرتاسر آسمان تشکیل می‌دهد، در هر نقطه روی زمین می‌توان بخشهیی از آن را دید. چند صورت فلکی مهم که راه شیری از میانشان می‌گذرد، شامل ذات الکرسی ، پرساوس ، ممسک الاعنه (ارابه ران) ، تکشاخ ، بادبان ، صلیب ، عقرب ، قوس ، دلو و دجاجه است.

● فراوانی میدان ستاره

انبوهترین میدان ستاره‌ی ، در راه شیری جنوبی قرار دارد که منظر زیبیی در آسیی جنوبی و آفریقیی جنوبی بوجود می‌آورد. بری رصد کنندگان واقع در نیمکره شمالی ، بهترین حالت راه شیری اواخر تابستان دیده می‌شود. هنگامی که دجاجه را بتوان در بالی سر دید.

● ماهیت راه شیری

ما منظره کهکشان عظیم و پرستاره‌ی را که درون آن زندگی می‌کنیم، به صورت راه شیری می‌بینیم. در کهکشان ما ، احتمالا صد هزار میلیون ستاره وجود دارد. ما در میان ین کهکشان هستیم و به همین دلیل نمی‌توانیم شکل کلی آن را به آسانی تجسم کنیم. در واقع ، کهکشان راه شیری ، شبیه یک چرخ فلک غول پیکر است و دو بازوی پرستاره دارد، که چندین بار به دور بخش مرکزی پیچیده‌اند. طول کهکشان ما ۱۰۰۰۰۰ سال نوری است. ۳۰۰۰۰ سال طول می‌کشد تا یک پیام رادیویی از زمین به مرکز آن برسد. اگر ستارگان کهکشان را با سرعت سه ستاره در یک ثانیه بشماریم، هزار سال طول می‌کشد.

● قسمت نورانی راه شیری

روشن ترین بخش راه شیری در صورت فلکی قوس است. تلسکوپهی رادیویی فروسرخ ، علامتهی پرقدرتی از ین منطقه آشکار می‌کنند. شید درمرکز بیظلم کهکشان ما ، یعنی نقطه‌ی در راستی صورت فلکی قوس ، سیاهچاله بسیار بزرگی وجود داشته باشد که آزادانه ستارگان و سیاره‌ها را می‌بلعد و توده انبوهی از آنها را در کنار هم جمع می‌کند.

● تغییر صورتهی فلکی

چرخش آرام کهکشان ما که در آن بخشهی مرکزی پیوسته از قسمتهی بیرونی پیشی می‌گیرند، به ین معنی است که ستارگان نیز بطور مداوم در پهنه آسمان حرکت می‌کنند. در چند میلیون سال ینده ، منظره صورتهی فلکی در نتیجه ین حرکت بی وقفه ستارگان تغییر حالت خواهد داد.

● همسیگان دیوار به دیوار ما

یا همه ستارگان در کهکشان ما جی گرفته اند؟یا کهکشان ما کل جهان را تشکیل می دهد؟چنین نیست.در نیمکره جنوبی می توان دو تکه ابر را شب هنگام مشاهده کرد که به نظر می رسد تکه هی جدا شده ی از راه شیری باشند.

انها را ابرماژلانی بزرگ وابر ماژلانی کوچک گویند.ابرهی مزبور به نام فردینان ماژلان اولین اروپیی که آنها را مشاهده کرد نامیده شده اند.انها نیز از تعداد زیادی ستاره کم نور تشکیل شده اند و کهکشانهی کوتوله ی هستند که در فاصله صد و پنجاه هزار سال نوری ما قرار گرفته اند.ابر ماژلانی بزرگ تقریبا داری ده میلیارد ستاره است و ابر ماژلانی کوچک فقط از دو میلیارد ستاره تشکیل شده است.کهکشان ما در مقیسه با انها همچون غولی است.

● خانواده راه شیری

کهکشان هی دیگری نیز وجود دارند .به عنوان مثال یک تکه مه مانند کم نور در صورت فلکی امراه المسلسله(زن به زنجیر کشیده شده)وجود دارد.قرنها بود که به وجود ان پی برده بودند اما آن را چیز مهمی نمی پنداشتند.ولی اختر شناسان در دهه ۱۹۲۰ پی بردند که ین تکه ابرکهکشانی دور دست است که از کهکشان ما بزرگتر است.نام ین کهکشان امراه المسلسله است

و با ما دو میلیون و سیصد هزار سال نوری فاصله دارد.

تقریبا بیست و چهار کهکشان دیگر نیز وجود دارند که اکثر انها کوچکند و فاصله آنها با ما در حدود فاصله کهکشان امراه المسلسله است.آنها خوشه ی از کهکشانها را تشکیل میدهند که کهکشانهی گروه محلی نام دارند.ین کهکشانها بر اثر نیروی جاذبه در کنار هم قرار گرفته اند و در حال گردش به دور یکدیگرند.