حشمت خان در آفساید

سریال« سه, پنج, دو » یک سریال کمدی است که با محور قرار دادن برخی از مسائل اجتماعی سعی دارد آنها را نقد کند

سریال« سه، پنج، دو‌» یک سریال کمدی است که با محور قرار دادن برخی از مسائل اجتماعی سعی دارد آنها را نقد کند. سه، پنج، دو برای این نقد سراغ ۲ موضوع رفته است؛ پولدار‌شدن یک شبه برخی از افراد و نقد روابط آشکار و پنهانی که در فوتبال در جریان است. اما آیا این دو موضوع ربطی به یکدیگر دارند که در سریال سه، پنج، دو در عرض هم قرار گرفته‌اند و در کنار هم به چالش کشیده شده‌اند؟ آیا این چالش نشان‌دهنده این نکته است که ثروتمند شدن و فوتبال بی‌ضابطه هستند و می‌توانند بر هم تاثیر بگذارند؟

سریال سه، پنج، دو در واقع همین مسائل را با زبانی کمدی و طنز پاسخ می‌دهد. حشمت‌خان، میوه‌فروش خُرده‌پا که در محله‌ای قدیمی در جنوب شهر زندگی می‌کند یک شبه صاحب ارثی میلیاردی می‌شود و از یک آدم بی‌پول به میلیاردری تبدیل می‌شود که نمی‌داند با پول خود چه کند.در این بخش از سریال، شخصیت‌ها به مخاطب شناسانده می‌شوند و تفاوت زن‌ها و مردها در رودرویی با مساله مهم پولدار شدن به تصویر کشیده می‌شود.حشمت‌خان و پسرش پیام ،تا به این پول هنگفت دست پیدا می‌کنند اولین نکته‌ای که به ذهنشان می‌رسد این است که این ثروت را چگونه زیاد کنند.

آنها باید بازار خوبی برای این پول ایجاد کنند تا خیلی زود سوددهی آن شروع شود. این نگاهی مثبت به ثروت است. آدم‌های موفق، وقتی پولی گیرشان می‌آید، ابتدا به این فکر می‌کنند که چگونه آن را افزایش دهند و حشمت‌‌خان که یک بازاری سنتی هم هست از این روش استفاده می‌کند.اما خانم‌ها در این‌گونه مواقع موضعی دیگر دارند.البته این موضعگیری بیشتر درباره خانم‌هایی است که خانه‌دار هستند و بیشترین وقت خود را در خانه و سپری کردن امور آن‌می‌گذرانند و چندان با سود و زیان‌های اقتصادی روبه‌رو نیستند. این‌گونه خانم‌ها که نماینده آنها در سه، پنج، دو، همسر حشمت‌خان است وقتی پولدار می‌شوند اولین کاری‌ که می‌کنند این است که ظاهر قضایا را تغییر دهند؛ محله سکونت، اتومبیل، لوازم خانه و... ‌ تا در پس این تغییرات شکل آدم‌های پولدار را پیدا کنند. آنها منطقه سکونت و ظاهر زندگی را عوض می‌کنند اما چون شخصیت آنها تغییر نمی‌کند مرام‌های همیشگی زندگی را از جنوب شهر به بالای شهر ‌می‌آورند؛ حشمت‌خان هنوز هم وقتی افراد خانواده‌اش روی حرف او حرف می‌زنند با کمربند به جان آنها می‌افتد و حتی تا کوچه وبرزن هم با همین کمربند دنبال آنها می‌دود.او خیلی پولدار شده اما هنوز هم ماشین خود را دَم در حیاط با شیلنگ و دستمال می‌شوید چون هنوز مثلا یاد نگرفته که ماشینش را کارواش ببرد.

همه اینها نشان می‌دهد که نویسنده و کارگردان سه، پنج، دو، آدم‌های داستان خود را می‌شناسند و می‌دانند که چگونه باید آدم‌های به اصطلاح تازه به دوران رسیده را زیرذره‌بین بگذارند و نشان دهند که دوره این‌گونه آدم‌ها هیچوقت به پایان نمی‌رسد.این آد‌م‌ها همیشه هستند و همیشه هم به‌دلیل پول زیادی که دارند، می‌توانند اتفاقات اجتماعی را تحت‌تاثیر قرار دهند. آنها پول دارند اما شعور ندارند و مشکل اصلی از همین‌جا آغاز می‌شود.

● فوتبال، اقتصاد است نه ورزش!

حشمت‌خان، می‌خواهد با ۳۰ میلیارد پول خود به سود زیادی دست پیدا کند.باید این پول را در بازار به چرخش دربیاورد تا بتواند آن را به سود برساند. اما کدام ‌بازار زودتر و بیشتر می‌تواند به او سود بدهد؟ یک مشاور به او بازار فوتبال را پیشنهاد می‌دهد و می‌گوید: اقتصاد دنیا در دست فوتبال است! حشمت‌خان هم قبول می‌کند. این در حالی ‌است که او اصلا سواد فوتبال ندارد و حتی از ساده‌ترین واژه‌ها و تکنیک‌های فوتبال هم سرد نمی‌آورد. از اینجا به بعد، سریال سه، پنج، دو، ۲ آسیب اجتماعی را به موازات هم به نقد می‌کشد؛ آدم‌های تازه به دوران رسیده و آسیبی که همین آدم‌ها به اقتصاد وارد می‌کنند. در اینجا فوتبال به عنوان یکی از ارکان اقتصاد معرفی می‌شود که طیف وسیعی را در برمی‌گیرد؛ طیفی که هم خود را فوتبالیست می‌دانند و هم طرفدار فوتبال. در این‌جا فوتبال به عنوان اقتصادی معرفی می‌شود که فراگیری زیادی دارد اما گلوگا‌ه‌های آن در دست کسانی است که اقتصاد را پولداری و نقدینگی تعریف می‌کنند و تلاش می‌کنند میزان نقدینگی خود را در قالب سود افزایش‌ دهند. سه، پنج، دو نشان می‌دهد که اقتصاد در دست متخصصان نیست و برای اقتصاد کسانی برنامه‌ریزی می‌کنند که تا دیروز در دُکان کوچک خود ارزاق کوچک می‌فروخته‌اند. در سه، پنج، دو فوتبال قطب اقتصاد دنیا معرفی می‌شود اما در همین سریال هم گفته می‌شود که این قطب در کشور ما در دست بازیکنان و مربیانی است که با هوچیگری به شهرت رسیده‌اند وگرنه کاربلد نیستند.

رستمی، بازیکنی است که از شهرت لذت می‌برد اما بازیکن نیست و تکنیک بلد نیست. او چنان نفوذی در رسانه‌ها و روزنامه‌ها دارد که از او قهرمان می‌سازند. همین اتفاق برای حشمت‌خان هم رخ می‌دهد. او از فوتبال هیچ نمی‌داند اما روزنامه‌ای دارد که از او به عنوان ناجی فوتبال یاد می‌کند. در اصل سریال سه، پنج، دو روزنامه‌ها و رسانه‌ها را نیز به نقد می‌کشد و این باور را در ذهن مخاطب محکم می‌کند که به روزنامه‌ها و اطلاعاتی که آنها می‌دهند هم نباید زیاد اطمینان کرد. روزنامه‌های فوتبال محور ـ در این سریال فوتبال یعنی اقتصاد ـ را تعدادی دلال و مزدبگیر اداره می‌کنند که نماینده آنها شخصیتی به نام دربندی(رضا رویگری) است.

● نیشتر زدن با تیغ طنز

سال گذشته، حسن فتحی، سریال « در مسیر زاینده رود» را با موضوع فوتبال و حواشی آن مقابل دوربین برد. فتحی به سبک و سیاق خود آسیب‌هایی را به نمایش گذاشت که فوتبال را تهدید می‌کرد که یکی از مهم‌ترین آنها بحث دلالی بود. البته بداخلاقی‌هایی هم که در فوتبال وجود دارد این ورزش را به حاشیه کشانده است. فتحی در مسیرزاینده رود بیشتر به روابط بین آدم‌ها تکیه داشت و با گذاشتن یک کشتی‌کار با اخلاق که به نسل گذشته تعلق داشت در کنار یک فوتبالیست جوان که ‌ خودخواهی زندگی‌اش را تباه کرده بود، نشان داد که اصل هر پیشرفتی در اخلاق‌گرایی و جوانمردی نهفته است.

نکته: در سریال «سه، پنج، دو» نقش حشمت‌خان را فرهاد آئیش بازی می‌کند.بازیگری که شیوه خود را در بازیگری دارد اما در سریال سه، پنج، دو همه سبک و سیاق‌های گذشته خود را شکسته است

اما حسین سیهلی‌زاده در سریال سه‌،پنج، دو که در ظاهر، ماجراهای آن نشاءت گرفته از فوتبال است، قالب طنز را انتخاب کرده است. در طنز می‌شود، نیشتر را بیشتر به عمق زد و برخی از رودربایستی‌هایی که از ملزمات درام است را نادیده گرفت. در سه، پنج، دو چهره‌ای واقعی‌تر از پشت صحنه و اصل صحنه فوتبال و آدم‌هایی که در آن تاثیرگذار هستند به نمایش گذاشته می‌شود و کارگردان اصلا ابایی ندارد که نشان دهد اگر تعدادی تماشاچی‌نما مقابل باشگاه فوتبال جمع‌ می‌شوند و شعارهایی در ضد این باشگاه می‌دهند، وانت ساندیس هم کناری ایستاده و آنها را تغذیه می‌کند! همین کمدی این مجال را به نویسنده و کارگردان داده تا همسر حشمت‌خان را کالبد شکافی کند و نشان دهد که او چگونه غرق در پول بادآورده به هرکسی که جلوی او مانعی ایجاد می‌کند، مستقیم و غیرمستقیم رشوه می‌دهد و جالب این‌جاست که آدم‌هایی با پست‌‌های کوچک این رشوه‌ها را می‌پذیرند اما برخی آدم‌ها با پست‌های بزرگ‌تر از این رشوه‌ها تقریبا در امان می‌مانند. در اصل سه، پنج، دو، فسادی را نشان می‌دهد که از پایین به بالا حرکت می‌کند! حشمت‌خان که یک فرد معمولی جامعه است بر اثر یک اتفاق ـ که این اتقاق پولدار شدن اوست- قدرت پیدا می‌کند و با این قدرت تعابیر و روش‌های جدیدی را به جامعه اقتصادی و ورزشی وارد می‌کند.این در شرایطی است که او یک متخصص نیست، او فقط پولدار است!

● کمدی، داستان‌محور یا بازیگر محور؟

در سریال سه، پنج، دو، نقش حشمت‌خان را فرهاد آئیش بازی می‌کند.بازیگری که سبک و سیاق خود را در بازیگری دارد اما در سریال سه، پنج، دو همه سبک و سیاق‌های گذشته خود را شکسته و به همین دلیل توانسته از حشمت‌خان شخصیتی دوست‌داشتنی به مخاطب ارائه کند. حشمت‌خان در اصل یک نوع آسیب برای جامعه است. مردی تازه به دوران‌رسیده که دیکتاتور مسلک هم هست و کسی نباید روی حرف او حرف بزند. او از روش‌های سنتی مدیریتی استفاده می‌کند و به روش خود هم ایمان دارد. او می‌داند اکنون پولدار است به همین دلیل هر تصمیمی که بگیرد،می‌تواند اجرایی کند. آئیش، حشمت‌خان را باورپذیر بازی می‌کند به همین دلیل هم توانسته از او شخصیتی دوست‌داشتنی بسازد. آئیش ویژگی‌هایی را به نقش حشمت‌خان داده که برای بیننده جذاب است؛ تعجب او معمولا با ویژگی‌ای همراه است؛ ابتدا دهانش نیمه‌باز می‌ماند و در ادامه جمله‌ای که شنیده و باعث شگفتی او شده را تکرار می‌کند! البته در کنار این ویژگی‌هایی که در شخصیت‌پردازی او دائمی شده است، خصوصیات دیگری هم دارد که در مواقع بخصوص نشان می‌دهد. مثلا وقتی در راه بازگشت از مراسم خان‌عمو است در طول مسیر از آدم‌های مختلف از ثروت خان عمو مطلع می‌شود، دور زدن او وسط جاده و برگشت به خانه عمو از سکانس‌های دیدنی سه، پنج، دو بود. یا آنجا که در رستوران، خانواده خواستگار دخترش را می‌بیند و در همینجاست که تلویزیون گزارش زد‌و‌خورد او را با بازیکنان فوتبال نشان می‌دهد‌ لبخند و در ادامه خنده حشمت‌خان والبته بازی آئیش را نمی‌توان فراموش کرد.به همه اینها می‌توان اضافه کرد سکانسی را که از او خواسته شد لباس و شورت ورزشی بپوشد تا برای تبلیغات از او عکس گرفته شود!

از فرهاد آئیش که بگذریم در این سریال به بازی رامین ناصرنصیر هم در نقش دایی فرخ باید اشاره کرد. جوانی که طفیلی‌وار زندگی خود را در کنار خانواده خواهرش ادامه می‌دهد.او وقتی آنها بی‌پول بوده‌اند با بی‌پولی آنها کنار آمده و اکنون که پولدار شده‌اند با پول و ثروت بادآورده آنها پُز می‌دهد و احساس خوبی از این‌که در یک خانه بزرگ زندگی می‌کند دارد. او همیشه به سمتی می‌رود که عصبانیت کمتری در آن سمت وجود دارد. او قلق حشمت‌خان را بهتر از همه می‌شناسد و می‌داند که اکنون دوره اوست و باید همه‌چیز بر وفق مراد او باشد.

شهره ‌لرستانی نقش همسر حشمت‌خان را بازی می‌کند. یکی از شخصیت‌های محوری داستان. زنی تازه‌به‌دوران‌رسیده که با پول بادآورده همه عقده‌های خود را جبران می‌کند. او فرصت‌طلب است و می‌داند که چگونه باید از پول و شهرت شوهرش استفاده کند. او زنی کاملا عامی است که می‌تواند به جامعه آسیب هم بزند. در سه، پنج، دو نشان داده می‌شود که او از هوش خود فقط در راه رشوه دادن استفاده می‌کند و این رشوه دادن و رشوه گرفتن بزرگ‌ترین آسیب را به روند جامعه وارد کرده و می‌کند.

شهره لرستانی پیش از بازی در سریال سه، پنج، دو‌ بازی در یک سریال کمدی ـ اجتماعی را تجربه کرده‌ و خوب هم توانسته بود از پس نقش برآید! یک شخصیت در عین‌حال فرصت طلب اما باهوش که تلاش می‌کرد با زیرکی موقعیت‌خانواده خود را تغییر دهد. اما لرستانی در سه،پنج، دو زیاد دوست‌داشتنی نیست و نمی‌تواند مخاطب را با خود همراه کند. نوع بازی او زیاد تفاوتی با دیگر نقش‌هایی که قبلا بازی کرده ندارد، اما نوع گریم و حتی نوع لباسی که برای او در این سریال انتخاب کرده‌اند در بیننده مقاومتی را ایجاد می‌کند که نمی‌تواند با او ارتباط برقرار کند. البته بیشترین رابطه همسر حشمت با دخترش طراحی شده که در این روابط هم فقط بیننده با یک‌سری بگومگوهای تکراری روبه‌روست که به مرور او را خسته می‌کند.

هر چه نویسنده و کارگردان سریال در نمایش ارتباطات شغلی و اقتصادی در سه، پنج، دو موفق عمل کرده‌اند، اما در نمایش روابط بین خانوادگی ضعیف و تا حدودی تکراری پیش رفته‌اند که در این میان علاقه پیام، پسر حشمت‌خان به دختر دربندی از همان کلیشه‌هایی است که بیننده را خسته می‌کند.

طاهره آشیانی