انتهای بازی با مرگ

بررسی مؤسسه RAND از نحوه پایان عملکرد تروریست ها در جهان

سرانجام، همه‌ گروه‌های تروریستی به کار خود پایان می‌دهند. اما چگونه؟

پاسخ این سؤال با عملکرد این گروه‌ها در ارتباط زیادی است. با بررسی فعالیت‌های تروریستی از سال ۱۹۶۸ تاکنون، درمی‌یابیم که همواره خاتمه یافتن فعالیت گروه‌های خرابکار و تروریست، به دو دلیل اصلی صورت گرفته است:

۱) پیوستن به جریان‌های سیاسی

۲) کشته شدن یا دستگیری اعضای اصلی آنها توسط پلیس و مراجع اطلاعاتی ‌

در مقابل، به ندرت پیش آمده که نیروهای نظامی، دلیل اصلی سرکوبی گروه‌های تروریستی باشند. لذا به نظر می‌رسد که باید استراتژی‌های ضدتروریستی قبل از ۱۱ سپتامبر، برای برخورد با القاعده بازنگری اساسی شود. به پایان رسیدن فعالیت همه گروه‌های تروریستی به راهکارهای سیاسی، پلیس و اداره اطلاعات، نیروی نظامی، مذاکرات سیاسی و تحریم‌های اقتصادی نیاز دارد. با وجود این، سیاستگزاران با توجه به منابع محدود، باید بدانند چه کاری باید در اولویت قرار گیرد. با بررسی ۶۴۸ گروه تروریستی که در فاصله سال‌های ۱۹۶۸ و ۲۰۰۶ فعالیت داشته‌اند، چنین نتیجه‌گیری می‌شود که رایج‌ترین روش برای توقف عملیات خرابکارانه این گروه‌ها، پیوستن به جریان‌های سیاسی بوده است. این روش با گستردگی اهداف تروریست‌ها، رابطه‌ عکس دارد. اکثر گروه‌های تروریستی که بدین طریق به کار خود پایان داده‌اند، اهداف سیاسی چندانی را دنبال نمی‌کردند. هرچه اهداف یک سازمان تروریستی کمتر باشد، احتمال این که بدون خشونت به مقصود خود برسند نیز بیشتر بوده و ممکن است بتوانند از طریق گفتمان، با دولت به توافق برسند.

پلیس و اداره‌ اطلاعات، نسبت به نهادهایی همچون ارتش، تعلیمات و اطلاعات بهتری برای نفوذ و مختل کردن سازمان‌های تروریستی دارند. آنها بازوی اصلی دولت هستند و به امور امنیت داخلی کشورها رسیدگی می‌کنند. اقدام نظامیان در برابر قیام سازمان‌های بزرگ و مجهز تروریستی بسیار مؤثر است. شورشیان جزو قدرتمندترین و مهلک‌ترین گروه‌های تروریستی هستند و معمولاً حضور نیروهای نظامی در چنین مواقعی بسیار لازم و ضروری است. هرچند برخلاف اکثر گروه‌های تروریستی، نیروهای نظامی بی‌پرده عمل می‌کنند و برای کنترل جنبش تروریست‌ها به تجهیزات نظامی خود می‌افزایند، با وجود این، هنوز از جنگ‌افزار کافی علیه آنها استفاده نشده است. از طرفی با توجه به تحقیقات فوق‌الذکر، مدت‌زمان بیشتری طول می‌کشد تا ازبین بروند. تقریباً از سال ۱۹۶۸ تاکنون، عمر ۶۲ درصد همه‌ گروه‌های تروریستی به سر آمده، اما این میزان در مورد گروه‌های مذهبی ۳۲ درصد است. از طرفی به ندرت پیش آمده که گروه‌های مذهبی به اهداف و مقصودشان دست یابند. هیچ کدام آنها از سال ۱۹۶۸، سرانجام موفقیت‌آمیزی نداشته‌اند. ‌

یافته دیگر بررسی‌های به عمل آمده، حاکی از آن است که تعداد اعضای گروه، در سرنوشت آن تأثیر تعیین‌کننده‌ای دارد. گروه‌های عظیمی که بیش از ۱۰‌ هزار نفر در آنها عضو بوده‌اند، حدود ۲۵‌ درصد اوقات موفق‌تر عمل کرده‌اند، درحالی که گروه‌های کمتر از هزار نفر به ندرت به پیروزی دست یافته‌اند. همچنین هیچ ارتباط آماری بین طول مدت فعالیت یک گروه تروریست با انگیزه‌های آرمانی، شرایط اقتصادی، نوع حکومت یا گستره‌ وسیع اهداف گروه وجود ندارد. اما رابطه‌ای بین تعداد اعضای گروه و طول مدت فعالیت آنها وجود دارد. آمریکایی‌ها پس از گذشت ۷‌ سال از‌ حمله‌ تروریستی ۱۱ سپتامبر، نگران هستند که ‌واقعه‌ای بسیار بدتر از آن رخ دهد. طبق یک نظرسنجی، از هر ۵‌ آمریکایی ۲‌ نفر احتمال می‌دهند درطول ۵‌ سال آینده، تروریست‌‌ها در یکی از شهرهای آمریکا بمب هسته‌ای کار بگذارند. حیرت‌آور است که جنگ هسته‌ای، حتی در فضای مطبوعاتی آن کشور هم بسیار باورپذیر شده است. ‌ ‌

هرچند این هراس بر زندگی روزانه مردم تأثیری ندارد، اما توان بازتاب موفقیت و جوسازی رعب‌آور تروریست‌ها را برای مردم، از طریق بزرگ جلوه دادن قدرت و تهدیداتشان ایجاد می‌کند. این وحشت فراگیر می‌تواند بازتاب پیام بی‌رحمانه‌ ترس از سوی واشنگتن باشد که رسانه‌های‌ جنجال‌طلب به آن دامن زدند.

● ترور هسته‌ای، آغاز یا پایان

برخی ادعا می‌کنند نباید بگوییم اگر تروریست‌ها جنگ هسته‌ای را آغاز کنند، چرا که امری اجتناب‌ناپذیر است و اکنون باید از زمان وقوع آن سخن گفت. برخی دیگر احتمال وقوع آن را یک میلیونیوم برآورد می‌کنند. این فقط یک احتمال است و پیش‌بینی محسوب نمی‌شود. تروریزم هسته‌ای و ترور هسته‌ای دو مقوله‌ متفاوت هستند. تروریزم هسته‌ای وحشتی است که تروریست‌ها با به کارگیری سلاح‌های هسته‌ای ایجاد می‌کنند، اما ترور هسته‌ای، با پیش‌بینی این واقعه به وجود می‌آید. تروریزم هسته‌ای مربوط به قدرت تروریست‌ها است اما ترور هسته‌ای حاصل تصورات ما می‌باشد. تاکنون هیچ تروریزم هسته‌ای وجود نداشته است، هرچند برخی عجولانه می‌گویند که فعلاًَ هم وجود ندارد. اما ترور هسته‌ای جنبه‌ای واقعی دارد و عمیقاً در فرهنگ مردم و چرخه سیاسی جای گرفته است. البته ما باید به وقوع پیوستن این حادثه هولناک را جدّی بگیریم چراکه تلفات و ویرانی یک انفجار بسیار کم‌قدرت هسته‌ای، تبعات بسیار بیشتری نسبت به حمله ۱۱ سپتامبر درپی خواهد داشت. اسامه بن لادن، خواستار بمب اتمی است و احتمالاً اگر در اختیار داشت تاکنون استفاده می‌کرد. اما هنوز هیچ گونه شواهدی مبنی بر این که گروه القاعده دانش ساختن بمب هسته‌ای را داشته باشد وجود ندارد.

ولی القاعده می‌داند که برانگیختن ترور هسته‌ای درمیان مردم، نیاز به داشتن سلاح هسته‌ای ندارد. همه‌ دارایی القاعده تنها سلاح تبلیغات است که بتواند به پیروان خود این مسأله را القا کند و باعث رعب و وحشت درمیان دشمنانش شود. می‌توان بدون این که ساخت سلاح هسته‌ای را آغاز کرد به کمک رسانه، ترس و وحشت را گسترش داد. آنها برای افزایش تعداد خوانندگان و شمار نشریه‌ها و بازدید از سایت‌های اینترنتی خود، خطر تروریزم هسته‌ای را با جزییات هولناکی تشریح می‌کنند.

آمریکا منحصراً نسبت به ترور هسته‌ای آسیب‌پذیر است و در لوای خصوصیت خوش‌بینی ملی‌اش سایه‌هایی از تشویش دیده می‌شود. برخی عقیده دارند تروریزم هسته‌ای با پیشگویی آخرالزمان در انجیل مرتبط است. بنابراین چه اشکالی دارد اگر با استفاده از ترس و وحشت، توجه مردم را به مسأله مهمی جلب و افکارشان را نسبت به آن متمرکز کنیم. البته برای ترس نیز باید بهایی پرداخت. مردم وحشت زده، متعصب هستند. آنها آزادی را فدای امنیت می‌کنند، بدون این که در نظر بگیرند امنیت به آزادی وابسته است. ترور هسته‌ای سبب می‌شود تا تروریست‌ها اندیشه هسته‌ای داشته باشند و از نگرانی ما سوء استفاده کنند. در طی جنگ سرد، معاملات هسته‌ای فراوان، به معنای انتحار جهانی بود.

البته امروزه شاهد هستیم که یک مستبد در کره‌ شمالی تا جایی که می‌تواند با چند سلاح هسته‌ای اخاذی می‌کند. ما نمی‌توانیم به سادگی به مردم بگوییم که هراسی نداشته باشند، اما می‌توانیم پیشرفت آن را کُند کنیم و از طریق گزارش و تفسیرهای خبری، بر محاسبات استراتژیکی تروریست‌ها تأثیر بگذاریم. رهبران آمریکا باید این پیام را به همه برسانند که تلاش تروریست‌ها برای به دست آوردن قدرت هسته‌ای به ثمر نخواهد رسید. یقیناً همه به این مسأله پی‌خواهند برد که یک حمله‌ هسته‌ای نمی‌تواند ایالات متحد را به زانو درآورد. بلکه قوانین، خود تروریست‌ها را به خطر خواهند انداخت. کشورهایی که بر آن هستند تا تروریست‌ها را به سلاح هسته‌ای مجهز کنند، مسؤول اقدام آنها خواهند بود.‌