زمانی که انتخاب با خواسته ها همخوانی ندارد

مدت هاست که کارشناسان درباره بحران در خانواده ایرانی هشدار می دهند دامنه تغییرات در خانواده ایرانی آن قدر گسترده است که نیازی نیست به دنبال شواهد آن باشیم زیرا هریک از ما در زندگی روزمره و در زندگی خانوادگی آن را لمس می کنیم

مدت هاست که کارشناسان درباره بحران در خانواده ایرانی هشدار می دهند. دامنه تغییرات در خانواده ایرانی آن قدر گسترده است که نیازی نیست به دنبال شواهد آن باشیم زیرا هریک از ما در زندگی روزمره و در زندگی خانوادگی آن را لمس می کنیم. تفاوت های موجود در نقش والدینی در خانواده های دیروز و امروز، سنگینی خواسته های فرزندان و تبعیت والدین از این خواسته ها، فاصله گرفتن از خویشاوندان و اقوام ونزدیک شدن به افرادی از طبقه بالاتر، تظاهر به تعلق داشتن به طبقه بالاتر به هنگام ازدواج یا همسرگزینی و صدها موضوع دیگر نشان از تحول عمیق و گسترده خانواده ایرانی در جامعه امروز دارد. در این راستا توجه به مهم ترین چالش های خانواده در جامعه در حال گذار ایران ضروری است زیرا خانواده امروز از جامعه فردا خبر می دهد؛ بنابراین چاره ای نداریم جز این که با دقت و هوشیاری توجه مردم، مسئولان، متولیان و دست اندرکاران را به حوزه های مهم خانواده جلب کنیم.بی گمان این مباحث در حل یا مدیریت بخشی از مشکلاتی که گریبانگیر نسل امروز شده، موثر است.

● معمای عشق و ازدواج

هر زندگی مشترکی باعشق و محبت آغاز می شود و پایه ازدواج تصمیم دو نفر برای تشکیل زندگی براساس مهر و علاقه است. اما مهم ترین آفتی که خانواده های جوان را درگیر می کند، از بین رفتن همین عاطفه و محبت است. دکتر کیومرث عزتی پور استاد دانشگاه و عضو کانون وکلای دادگستری که دارای تحصیلات جرم شناسی جنایی در موضوعات خانواده است، درگفت وگویی با ایسنا از پشیمانی از ازدواج به عنوان یکی از مهم ترین چالش های جوانان امروز یاد می کند و می گوید: در تحقیقاتی که در این باره انجام شد، دریافتیم که به طور عمده ۸ تا ۲۰ماه پس از ازدواج، عشق و محبت کم رنگ می شود و ظرف ۴ تا ۵سال کاملا از بین می رود و دو طرف از یکدیگر خسته می شوند زیرا علت و عامل اصلی ازدواجشان عشق واقعی نبوده است. بلکه تنها می خواستند مراسمی بگیرند و هدایایی دریافت کنند. همچنین در این تحقیقات مشخص شد که ۸۲درصد از زن و شوهرها فقط تا ۳سال پس از ازدواج نسبت به هم ابراز علاقه می کنند و پس از ۳سال نسبت به هم ابراز علاقه نمی کنند.

در همین حال دکتر علیرضا شریفی یزدی جامعه شناس خانواده و عضو پژوهشگاه تعلیم و تربیت در گفت وگو با خراسان با اشاره به پژوهش های انجام شده در پژوهشگاه خانواده تصریح می کند: جوانان امروز به دلیل مشکلات اقتصادی از یک سو و افزایش خواسته های اقتصادی از سوی دیگر به این نتیجه رسیده اند که زندگی مرفه تر مساوی است با زندگی آرام تر. بنابراین ملاک توانمندی اقتصادی همسر در امر ازدواج در راس تمام ملاک ها قرار گرفته و این مسئله یکی از مهم ترین مسائلی است که زوج را پس از مدتی از هم ناراضی می کند. این نارضایتی ممکن است به چند دلیل عمده رخ دهد. بیشتر دختران به هنگام انتخاب همسر درآمد، شغل، امکانات مالی طرف مقابل و پسران درآمد شخصی دختر، شغل پدر و ثروت او را معیار قرار می دهند. در نظرگرفتن این اولویت ها باعث می شود پس از ازدواج بسته به شخصیت و طبقه اجتماعی و خانوادگی چند اتفاق بیفتد. گاه ذهنیت فرد از ثروت پس از ازدواج تغییر می کند و دختر یا پسر درمی یابد که تصورش از امکانات مالی طرف مقابل نادرست بوده است.

گاه فرد به امکانات مالی موردنظر خود می رسد اما پس از یک تا ۲سال به اشباع می رسد و درمی یابد که بیش از امکانات و پول به عاطفه و محبت و توجه نیاز دارد و احساس کمبود می کند. در زندگی افرادی که در تمام طول زندگی سرگرم کسب درآمد و سپس هزینه کردن آن درآمد هستند، خلاء بسیار بزرگی به نام کمبود عاطفه وجود دارد. همین مسئله به سرعت رضایت از زندگی مشترک را تحت تاثیر قرار می دهد به نحوی که دو طرف پس از مدتی اظهار می کنند به درد هم نمی خورند و علاقه ای به یکدیگر ندارند. وی ادامه می دهد: بعد اقتصادی در رضایت یا نارضایتی زوج از زندگی مشترک بسیار گسترده است و ما فقط اشاره وار به آن پرداختیم. گاهی خانم ها چنان غرق در مادیات می شوند که بدون توجه به ویژگی های شخصیتی و انسانی، زندگی مشترک را تک بعدی فرض می کنند و پس از ازدواج با مردی مواجه می شوند که سازگاری ندارد یا دچار انحرافات اخلاقی است.

● ناهماهنگی بین انتخاب ها و خواسته ها

از سوی دیگر نباید فراموش کرد که جامعه ما در حال گذار از سنت به مدرنیته است و این مسئله در خانواده و انتخاب همسر تاثیر چشمگیری داشته است. به این ترتیب که اغلب انتخاب ها مدرن است اما توقعاتی که همسران از هم دارند، سنتی است. فردی را تصور کنید که در دانشگاه همسر ایده آل خود را پیدا می کند و دلش می خواهد همسرش تحصیل کرده و شاغل باشد اما پس از ازدواج می خواهد همسرش دقیقا مانند یک خانم سنتی رفتار کند. این تناقض بین انتخاب مدرن و توقع سنتی باعث نارضایتی طرفین می شود و در بیشتر موارد به دلیل چشم پوشی نکردن از خواسته هایشان، تنش بالا می گیرد. زن شاغل هم که دارای استقلال مالی است، توقع دارد همسرش نیازهای او را برآورده کند زیرا به طور سنتی این وظیفه مرد است که هزینه های خانواده را بپردازد.

همچنین به اعتقاد «عزتی پور» هدفمندی ازدواج مهم ترین خلایی است که در زندگی جوانان مطرح است. ازدواج های امروزی به نوعی به نمایشگاه تبدیل شده است و خیلی ها ازدواج را برای برپایی یک مراسم رویایی و کارهایی مثل چرخیدن در فروشگاه های لوکس و گلفروشی ها و جواهر فروشی ها و ماه عسل و... می خواهند و به فکر سختی های پس از ازدواج، درک طرف مقابل، بالابردن آگاهی های اقتصادی و مالی، احترام گذاشتن به یکدیگر و حفظ تعهدات نیستند جوانان باید فرق ازدواج کردن و ازدواج موفق داشتن را بدانند در غیر این صورت پس از یکی دو سال درمی یابند که تصویری که از ازدواج در ذهن داشته اند با آنچه دارند متفاوت است بنابراین به طلاق می اندیشند. از طرفی وقوع طلاق عاطفی نسبت به طلاق واقعی ۲برابر است و اگر در کشور ۳۲درصد طلاق قانونی داشته باشیم، ۵۹درصد طلاق عاطفی خواهیم داشت که این نشان می دهد رقم بالایی از خانواده ها از زندگی شان راضی نیستند.

انتخاب مدرن و داشتن توقع سنتی باعث ایجاد تناقض و در نهایت نارضایتی طرفین می شود و در بیشتر موارد به دلیل چشم پوشی نکردن زوج از خواسته هایشان، تنش بالا می گیرد در واقع فراموش کردن هدفمندی ازدواج مهم ترین خلایی است که در زندگی بسیاری از جوانان مطرح است.