صعـود خبـرساز

مراقبت های کوهنوردی در دوران سالمندی, به بهانه انتشار تصاویر کوهنوردی آقای رییس جمهور

«این مرد خوش‌تیپ را می‌شناسید؟» توضیحی بود زیر عکس یک کوهنورد چهارشانه، با لباس ورزشی مشکی با خط‌های طوسی که با کفش‌هایش کاملا هماهنگ بود و کلاه بیس‌بال هم بر سر داشت...

با دو باتون کوهنوردی مشکی و آبی به دست، شیبی را بالا می‌رفت و در زیر عکس حدس و گمان‌هایی به طنز و جدی نوشته شده بود که البته درست نبودند، تا اینکه کسی نوشت: «کلید‌دار»! بله! به قول جمله اول، این مرد خوش‌تیپ، آقای رییس‌جمهور بود که در کوه‌های اطراف تهران کوهنوردی می‌کرد، اما آیا واقعا حسن روحانی کوهنورد است یا به کوهنوردی علاقه دارد؟ آیا این حرکت او نمادی برای ترویج ورزش، خصوصا ورزش کوهنوردی است؟ در سایت رییس‌جمهور که گزارش تصویری کاملی از این کوهنوردی آمده، در این‌باره نوشته شده: «کوهنوردی یکی از ورزش‌های مورد علاقه حسن روحانی است و رییس‌جمهور ایران معمولا هفته‌ای یک یا دو بار برای حفظ سلامت خود به کوه‌های اطراف تهران می‌رود. او که پیشتر و در زمان دبیری شورای‌عالی امنیت ملی همواره فعالیت ورزشی را در نظر داشته، با وجود اینکه در دولت یازدهم روزهای پرمشغله‌ای را پشت‌سر گذاشته و رسیدگی به امور مختلف در دستورکار دولت قرار دارد، ورزش را ترک نکرده است.» در سایت «روحانی» همچنین عنوان شده: «آنچه کوهپیمایی را برای رییس‌جمهور دلپسندتر می‌کند، مردمی هستند که با او هم‌صحبت می‌شوند و امیدها و آرزوهای خود را با او در میان می‌گذارند.»

● مردم چه می‌گویند؟

کامنت‌هایی که مردم زیرعکس‌های مربوط به کوهنوردی رییس‌جمهور در سایت اختصاصی‌اش نوشته‌اند:

حمیدرضا

واقعا این نمایش‌گر روحانیت واقعی است. کسانی هستند که وقتی در لباس روحانیت می روند نعوذ بالله احساس می کنند معصومند و دیگر از آن بیرون نمی آیند. روحانی را دوست دارم چون دوست داشتنی است. انشاءالله همواره سلامت باشد.

میلاد در پاسخ به حمیدرضا

شما تا حالا اصلا با روحانی‌ها دم خور بودی؟ خیلی از روحانی‌های مساجد همین‌طور جوان‌پسند و مردمی هستند...

شیخ

خیلی‌جالب بود، به‌خصوص واسه من که معمولا ریش دارم و هیچ‌وقت روم نمی‌شه کلاه لبه‌دار بپوشم اما دکتر را که دیدم، متوجه شدم اصلا چیز خاص و بدی نیست.

لیلا

در جمع مردم و با مردم بودن کلید خیلی از قفل‌هاست.

امیر مدرسی

این کار برای خودنمایی نیست. سال‌های سال است که دکتر روحانی توچال تشریف می‌آورند. دقیقا با همین تیپ. البته توی ۲ سال اخیر ایشان را نمی‌دیدم.

مرضیه

آقای دکتر! ما که شهرستانیم چطوری شما را ببینیم؟ لطفا به اصفهان هم بیایید. کلی غم و مشکل داریم که باید به شما بگوییم.

احمدرضا

عقل سالم، در تن سالم. رییس‌جمهور گرامی! خداوند یار و نگهدارت باشد.

مهرداد

حرکت زیبایی بود! همیشه میان مردم و جوان‌ها باشید. این به ما جوان‌ها قوت قلب می‌ده.

یلدا

چه راحت می‌شه همرنگ و همپای مردم شد.

بارشاوا

همیشه به فکر سلامت خودت باش چون مردم ایران برای سربلندی کشورشان به شما نیاز دارند.

● ۲۰ توصیه به سالمندانی که قصد کوهپیمایی دارند

کوهنوردی پس از ۶۰ سالگی

دکتر احمد باقری‌مقدم

متخصص طب‌ ورزشی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم‌پزشکی اصفهان

در کشور ما افراد بالای ۶۰ سال معمولا سالمند نامیده می‌شوند ولی سالمندان هم چند گروه دارند؛ سالمندان جوان که بین ۷۰- ۶۰ سال سن دارند، سالمندان میانسال که ۷۰ تا ۸۰ ساله‌اند و سالمندان کهنسال که ۸۰ سال به بالا هستند. اگر این افراد بخواهند ورزش کنند، باید به نکته‌هایی توجه داشته باشند، به‌خصوص اگر ورزش مورد علاقه‌شان کوهنوردی باشد که هم ماهیت هوازی دارد و هم قدرتی و مقاومتی:

۱. هر سالمندی که قصد داشته باشد تازه برنامه ورزشی‌ای را شروع کند یا سطح ورزشی‌اش را بالا ببرد، حتما باید ابتدا به پزشک مراجعه کند تا معاینه شود. این معاینه‌ها شامل بررسی سیستم‌های قلبی- عروقی و تنفسی، از نظر بیماری‌هایی مانند دیابت، مشکل‌های مفاصل، آرتروز و زانو، دیسک‌کمر و... است. براساس نتایج این ارزیابی‌ها، در نهایت مشخص می‌شود فرد مشکلی دارد یا نه و اگر دچار بیماری بود، براساس آن تصمیم‌گیری می‌شود که می‌تواند ورزش یا برنامه ورزشی جدیدی را آغاز کند یا نه.

۲. ‌آنها باید در روشنایی کامل به کوهنوردی بروند، نور کافی برای تشخیص مسیر و دیدن ناهمواری‌ها وجود داشته باشد و خطر سقوط و زمین خوردن کمتر شود.

۳. آنها باید مسیرهایی مشخص را انتخاب کنند (نه مسیرهای ناهموار) تا خطرهای کمتری تهدیدشان کند. سالمندان در برنامه‌های روزانه‌شان حتما باید ورزش‌های تعادلی را بگنجانند تا در مسیرهای ناهموار هم بتوانند تعادل خود را حفظ کنند.

۴. سالمندانی که زمینه بیماری قلبی دارند، بهتر است در هوای سرد پاییز و زمستانی برای کوهنوردی نروند چون امکان بروز حمله‌های قلبی بیشتر می‌شود. بهتر است این کار را در روزهایی که هوا گرم‌تر و آفتابی است، انجام دهند.

۵. کوهنوردی به آمادگی جسمانی نیاز دارد بنابراین افرادی که سن بالایی دارند، نباید بدون آمادگی قبلی به این ورزش بپردازند. لازم است از روزها و هفته‌های قبل، انجام ورزش‌های هوازی، دویدن آرام، پیاده‌روی و ورزش‌های آمادگی جسمانی را در برنامه روزانه خود بگنجانند و حتی تمرین‌های قدرتی هم انجام دهند.

۶. حتما مقداری ماده قندی و شیرین همراه داشته باشند.

۷. اگر سالمندی بیماری ریوی دارد، باید از انجام کوهنوردی خودداری کند چون در ارتفاع‌های بالا ممکن است دچار مشکل‌های تنفسی یا قلبی شود.

۸. چنانچه فرد سالمند دارویی مصرف می‌کند، باید حتما آن را هنگام کوهپیمایی همراه ببرد.

۹. تنها به کوه‌رفتن مخصوصا برای این گروه سنی، صلاح نیست و باید حتما همراه داشته باشند.

۱۰. پوشیدن لباس گرم هم از دیگر ارکان اساسی و ملزومات کوهنوردی است. چند لایه لباس پوشیدن بسیار مناسب است و اگر پوشش خارجی لباس نایلونی و ضدآب باشد، بهتر خواهد بود.

۱۱. اگر سالمندی دچار پوکی واضح استخوانی است، بهتر است ورزش کوهنوردی را انتخاب نکند چون اگر زمین بخورد که امکان آن هم هست، ممکن است دچار مشکل‌های جدی و شکستگی استخوان شود.

۱۲. خیلی از سالمندان دچار آرتروز هستند. اگر سالمندی دچار آرتروز زانو باشد، بیماری‌اش در مسیر فرود به علت اینکه ضربه‌هایی به زانو وارد می‌شود، تشدید خواهد شد. استفاده از زانوبند هم به این افراد توصیه می‌شود.

۱۳. معمولا خانم‌های سالمند دچار مشکل در کشکک زانو و التهاب این استخوان (کندرومالاسی) هستند. راه‌رفتن روی شیب زیاد معمولا درد این بیماران را تشدید می‌کند بنابراین بهتر است قبل از کوهنوردی، تقویت عضله چهارسر ران را در برنامه ورزشی خود داشته باشند تا دچار مشکل نشوند.

۱۴. پوشیدن کفش مناسب برای سالمندان ضروری است؛ یعنی کفش با زیره محکم، عاج و لژدار که هم انتقال نیرو راحت انجام شود و هم خطر لیزخوردن کمتر.

۱۵. سالمندان کوهنورد غیرحرفه‌ای نباید به ارتفاع‌های بالای ۳۰۰متر صعود کنند چون از این ارتفاع به بالا، فشار هوا کاهش می‌یابد و در ارتفاع ۱۰۰۰ متری هم ممکن است فرد دچار کوه‌گرفتگی شود. حتی اگر سالمندی چند سال است کوهنوردی می‌کند، نباید استراحت بین راه را و خواب کافی را فراموش کند. علایم کوه‌گرفتگی از اختلال تکلم و کاهش سطح هوشیاری گرفته تا مشکل‌های تنفسی حاد است و اگر این اتفاق افتاد، اولین اقدام، فرود سریع است. حتی اگر صعود گروهی باشد، داشتن وسایل و کمک‌های اولیه و داروهای کوه‌گرفتگی نیز الزامی است.

۱۶. از آنجا که کوهنوردی ماهیت قدرتی دارد، ممکن است با افزایش انقباض‌‌ها و شیب، فرد تا حدی دچار افزایش فشارخون ناگهانی شود، مخصوصا در کسانی که در فواصل طولانی برای کوهنوردی می‌روند. پس اگر سالمندی مشکل‌ فشارخون دارد، باید پیش از اینکه به کوه برود، داروهایش را طبق دستور پزشک مصرف کند و آنها را همراه داشته باشد.

۱۷. ورزش کوهنوردی باعث افزایش مصرف قند می‌شود و نیاز به داروهای دیابتی را کمتر می‌کند بنابراین بیماران دیابتی اگر مدام به کوهنوردی می‌پردازند، باید برای کاهش داروها و تعیین دوز آنها با پزشک مشورت کنند. در غیر این صورت افت قند و در نتیجه آن کاهش تعادل، سرگیجه و... ممکن است اتفاق بیفتد که منجر به حادثه می‌شود. اگر هم دیابت کنترل نباشد، بیمار اجازه کوهنوردی ندارد.

۱۸. سالمندی که دچار صرع است، اجازه کوهنوردی ندارد.

۱۹. کسانی که سابقه سکته قلبی و مشکل‌های حاد دریچه‌ قلبی دارند، باید به پزشک مراجعه کنند ولی به احتمال زیاد اجازه کوهنوردی نخواهند داشت.

۲۰. مهم‌ترین نکته برای سالمندان حفظ تعادل است پس باید هر چیزی که تعادلشان را به هم می‌‍‌زند، کنار بگذارند؛ از جمله حمل نادرست کوله و بار اضافه. اگر بتوانند تکه‌ای چوب بلند در دست داشته باشند و به آن تکیه کنند، به حفظ تعادل کمک می‌کند.

● چند توصیه به بیمارانی که قصد کوهپیمایی دارند

اول قلب، دوم کوه

دکتر محمدرضا رجبی

متخصص قلب

عضو هیات علمی دانشگاه علوم‌ پزشکی شاهد

هرچه سن افراد بالاتر می‌رود، شیوع بیماری‌های قلبی- عروقی هم افزایش می‌یابد. بیماری عروق کرونر که بیشترین آمار مبتلایان به بیماری‌های قلبی را به خود اختصاص داده است، علل گوناگونی دارد. مهم‌ترین علت آن هم تغییر شیوه زندگی افراد در جوامع مدرن است. مجموعه‌ای از عوامل خطرساز وجود دارند که روی عروق کرونر تاثیر منفی می‌گذارند و باعث ابتلا به این بیماری می‌شوند؛ مانند تحرک ناکافی، اضافه وزن، رژیم‌های غذایی نامناسب (یعنی مصرف فست‌فودها و استفاده از روغن جامد) و استرس‌.

● بعد از ۵۰سالگی

از سن ۵۰ سالگی به بعد، شیوع بیماری‌های قلبی افزایش می‌یابد اما علایم بیماری‌های قلبی-‌ عروقی به‌شکل هرمی است، یعنی در قسمت پایین هرم، افرادی هستند که زمینه ابتلا به بیماری‌ قلبی‌- عروقی، تنگی عروق کرونر، فشارخون، اشکال در دریچه یا اختلال در ریتم قلب در آنها وجود دارد ولی دارای علایم و نشانه‌های ابتلا به بیماری نیستند. تعداد این افراد نیز زیاد است. در قسمت بالای هرم بیمارانی قرار می‌گیرند که نشانه‌های بیماری در آنها تظاهر پیدا کرده است. از این رو طیف وسیعی از افراد جامعه در سنین بالای ۵۰ سال، ممکن است دچار بیماری زمینه‌ای‌ قلب باشند و از این مساله بی‌خبر باشند بنابراین فعالیت‌های سنگین می‌تواند باعث فشار بر قلب و در نهایت بروز سکته قلبی، ایست قلبی و عوارض شدیدتر در آنها شود. در جامعه ما به‌دلیل شرایط اجتماعی و اقتصادی، کمتر شاهد هستیم مردم فعالیت‌های بدنی سنگین داشته باشند. به علاوه، انجام ورزش همگانی در جامعه کمرنگ ‌است. البته گاهی هم فرد در انجام فعالیت‌های بدنی دچار افراط و تفریط می‌شود؛ یعنی مدتی فعالیت‌های سنگین و شدید دارد و در مقطعی هیچ فعالیتی انجام نمی‌دهد. قطعا فردی که دوره‌ای غیرفعال است و ناگهان فعالیت‌های ورزشی سنگین انجام می‌‌دهد یا مثلا به کوهنوردی می‌رود، باعث می‌شود فشار زیادی بر قلبش وارد شود.

● اول ورزش هوازی، بعد کوه

برای حفظ سلامت قلبی و ریوی، سالمندان باید ورزش‌های هوازی انجام دهند. انجمن‌های مختلف ورزشی توصیه می‌کنند این افراد حداقل ۳ روز در هفته و ۳۰ دقیقه ورزش هوازی انجام دهند. علاوه بر ورزش هوازی، باید برنامه ورزش قدرتی را حداقل ۲ جلسه در هفته و یک برنامه انعطاف‌پذیری در قبل و بعد از حرکات ورزشی داشته باشند. افراد بالای ۵۰ سال نیز باید هرگونه درد در قفسه سینه که با راه رفتن تشدید می‌شود، جدی بگیرند و به متخصص قلب مراجعه کنند. با توجه به اینکه بیشتر سالمندان در این دوران با مشکلات عروق قلبی روبرو هستند، برای برنامه‌ریزی ورزشی باید بر اساس شرایط آنها انجام شود. توصیه می‌شود کسانی که می‌خواهند به فعالیت ورزشی متوسط و متوسط سنگین به بالا (حرفه‌ای) بپردازند، حتما به پزشک مراجعه کنند تا در صورت لزوم، تست ورزش و اکوکاردیوگرافی برایشان انجام شود. درصورتی که نتایج این تست‌ها مشکلی نشان نداد، می‌توانند چنین فعالیت‌هایی را آغاز کنند.

● فعالیت باید پلکانی باشد

فعالیت‌های ورزشی افراد ۵۰ سال به بالا باید پلکانی باشد و به مرور بر شدت و مدت آن اضافه شود. کم نیستند بیمارانی که تحرک کمی دارند و از اینکه به بیماری قلبی مبتلا هستند، بی‌خبرند. اگر این افراد به کوهنوردی بروند، ممکن است در کوه دچار حمله و سکته قلبی ‌شوند، بنابراین همه افراد مسن و مخصوصا کوهنوردان باید قبل از انجام فعالیت‌های سنگین حتما به پزشک مراجعه کنند تا وضعیت قلبشان بررسی شود.

● کوهنوردی ملایم و با صلاحدید

اگر بیماری فرد تحت‌کنترل باشد و پزشک صلاح بداند، می‌تواند کوهنوردی ملایم داشته باشد. فراموش نکنید از بارزترین تفاوت‌های ورزش‌های سالنی با کوهنوردی این است که اگر برای فرد طی فعالیت‌های ورزشی در سالن اتفاقی بیفتد، می‌تواند سریع ورزش را متوقف و به مراکز درمانی مراجعه کند درحالی که فردی که برای کوهنوردی رفته و در ارتفاعات است، به دلایل مختلف نمی‌تواند در نیمه راه بازگردد یا به مراکزدرمانی دسترسی ندارد بنابراین حتی بیمارانی که مجاز به کوهنوردی‌اند، حتما باید داروهای فشارخون، عروق کرونر، ترکیب‌های نیترات و... را همراه خود داشته باشند تا اگر با مشکلی مواجه شدند، به‌دلیل دسترسی ‌نداشتن به مراکزدرمانی، بتوانند از این داروها برای کنترل بیماری استفاده کنند. درضمن حتما باید آموزش‌های لازم را ببینند تا حین بروز مشکلات قلبی بدانند چه کاری انجام دهند.

الهه احسانی