برزیل بی رقیب در والیبال جهان

تحول در ترکیب تیم های آسیایی

برزیل یک نشان دیگر به ویترین افتخارات والیبال خود افزود. قهرمانی جام جهانی ، طلایی پوشان تقریباً همه جام های سال های اخیر را مال خود کرده اند. برتری خیره کننده این تیم مقابل حریفان بی شباهت به شوروی سابق در دهه ۷۰ و ۸۰ میلادی نیست. لاجوردی پوشان ایتالیا هم در دهه ۹۰ چنین وضعیتی داشتند. با این همه جذابیت های بازی برزیلی ها چیز دیگری است. حضور بازیکن های تکنیکی و خوشفکر دراین تیم کلاس متفاوتی نسبت به سایرین را برای برزیلی ها به وجود آورده است. حس برتری جویی آنها نیز مثال زدنی است. با اعتماد به نفس بالایی که بازیکنان برزیلی دارند در سخت ترین شرایط نیز سربلند بیرون می آیند. تیم رؤیایی که «رزنته» ساخته است شکست ناپذیر نیست اما سخت می شکند. با روندی که برزیلی ها پیشه کرده اند از حالا طلای المپیک پکن را برای آنها کنار گذاشته اند. لیگ جهانی والیبال فصل آینده نیز جای خود دارد. برزیلی ها حتی اگر قهرمانی جهان را هم از کف بدهند سکوی برتر لیگ جهانی را به کسی نخواهند داد. وسوسه پاداش ۲۰میلیون یورویی گرانترین لیگ جهان نه تنها آنها که هر ورزشکاری را در عالم ورزش تحریک می کند. نسل طلایی که برزیلی ها در ترکیب خود جای دادند به مرزی از هماهنگی و تجربه رسیده که ایجاد شکاف در آن بسیار دشوار می نماید.

قبل از شروع جام جهانی یازدهم که چندی پیش در ژاپن برگزار شد پیش بینی ها براین بود برزیلی ها پس از سال ها حکومت بر والیبال جهان به طور موقت این عنوان را تقدیم تیمی دیگر کنند. حضور بازیکنان این تیم در لیگ های مختلف اروپا از جمله ایتالیا ، روسیه و یونان و عدم تشکیل اردوهای بلندمدت آماده سازی این باور را به وجود آورد که برزیلی ها از انگیزه و هماهنگی کافی برای قهرمانی برخوردار نیستند. حتی در روز آغازین مسابقات نیز این پیش بینی جدی تر از قبل مطرح شد چرا که برزیل مسابقه ها را به شکل بدی شروع کرد و در سه ست متوالی به آمریکا باخت. روس ها که روی سکوها نشسته بودند در حالی که لبخند بر لب داشتند سالن را ترک کردند اما خیلی سریع اوضاع عادی شد و برزیلی ها با اراده منحصر به فردی که داشتند همه رقبا را یکی پس از دیگری پشت سر گذاشتند و جام جهانی را بالای سربردند. درست مثل چهار سال پیش.

● سرمایه گذاری برزیلی ها

قهرمانی اخیر برزیلی ها در جام جهانی والیبال بار دیگر این پرسش تکراری را مطرح کرد«در سرزمینی که مردم با فوتبال نفس می کشند، والیبال چگونه به مرحله ای از پیشرفت می رسد که برای سال ها بر بام جهان می ایستد » برای رسیدن به پاسخ این پرسش دلایل زیادی را باید جست وجو کرد. از سرمایه گذاری روی این رشته گرفته، تا علاقه مندی وافر مردم به ورزش. رودریگو فیلهو کارشناس تلویزیونی برزیلی ها دراین باره می گوید: «قهرمانی برزیلی ها کار امروز و دیروز نیست. این اتفاق حاصل سال ها تلاش است. سرمایه گذاری زیادی صورت گرفته و استعدادها به خوبی پرورش یافته اند. در سرزمین پهناور برزیل کودکان زیادی هستند که نیاز به حمایت دارند. آنها برای رسیدن به یک زندگی بهتر ورزش را بر کار و تحصیل ترجیح می دهند. اینجا فوتبال زندگی مردم است. شاید بتوان گفت نوعی اکسیژن است ولی ورزش های دیگر هم بدون طرفدار نمانده است. رودریگو که خود جست و جوهای زیادی برای کسب علت افزایش علاقه مندی مردم برزیل به والیبال انجام داده است به نکته جالب توجهی دست یافته و می افزاید: «در برزیل برای همه ورزش هایی که توپ در آن نقش داشته باشد جذاب است. خیلی ها هستند که از نظر فیزیکی مناسب فوتبال نیستند، آنها چاره ای جز انجام بازی والیبال، بسکتبال ، هندبال و... ندارند. البته در برخی دیگر از رشته ها مثل دو و میدانی ستاره هایی می درخشند یا حتی جودو علاقه مندان زیادی پیدا کرده است ولی هیچ وقت این ورزش ها جای رشته های توپی را نمی گیرند. در این بین گرایش به والیبال بیشتر بوده و دولت با درنظرگرفتن این اتفاق سرمایه گذاری زیادی روی والیبال انجام داده است. اکنون برزیل در والیبال هم بازیکن های زیادی به نقاط مختلف جهان صادر می کند ولی تعداد آن با فوتبال قابل قیاس نیست.»

● یک کار علمی

خوزه سالس نتو سرپرست تیم ملی والیبال برزیل نیز در باره موفقیت های این تیم می گوید:«باید به گذشته برگردیم. این یک کار علمی بوده است. از چند دهه پیش توجهات به والیبال زیاد شد و سرمایه گذاری های زیادی صورت گرفته است. به عقیده من این یک کار گروهی بود. باشگاه ها همکاری زیادی کردند و حالا نتیجه می گیریم.» نتو ادامه می دهد: «والیبال جایگاه ویژه ای بین مردم دارد. وقتی در سائوپائولو بازی می کنیم ۲۱ هزار نفر به سالن می آیند. اشتیاق مردم وصف نشدنی است . هر روز بر تعداد علاقه مندان به والیبال در برزیل اضافه می شود. شاید این اتفاق در دیگر کشورها رخ ندهد. حالا کودکان زیادی هستند که فوتبال را تنها رؤیای خود نمی دانند. ما از این طریق بر اروپایی ها غلبه کرده ایم. هر چقدر هم به آینده سازان والیبال بیشتر توجه کرده ایم نتیجه گرفته ایم.»

● فرضیه

در خصوص تیم کنونی برزیل یک فرضیه وجود دارد که چندان دور از منطق نیست. بسیاری از بازیکن های این تیم در دوره های مختلف سنی کنار یکدیگر بوده اند و از نظر هماهنگی شرایطی استثنایی دارند. با این همه تزریق نکردن بازیکن های جوان به این جمع نگرانی هایی را برای آینده تیم اول جهان به وجود آورده است. از تیمی که در جام جهانی ژاپن به میدان رفت ۶ بازیکن بالای ۳۱ سال دارند و دو بازیکن دیگر نیز در مرز ۳۰ سالگی به سر می برند. تنها دو بازیکن جوان در اردوی برزیلی ها به چشم می آید و از نظر سنی این تیم شرایط مناسبی ندارد. این مشکل چند سال پیش برای ایتالیا به وجود آمد و پس از جوانگرایی دیرهنگام در این تیم شاهد نزول فاحش لاجوردی ها در سطح اول والیبال دنیا بودیم. مسلم است رزنته سرمربی تیم برزیل در آستانه بازی های المپیک دست به جوانگرایی نخواهد زد. مارسلینیو، هلر، جیبا، سرجیو، اندرسون و گوستاوو که بیش از نیمی از آنها به طور معمول جزو نفرات فیکس تیم ملی برزیل هستند. به ترتیب ۳۳ ، ۳۲ ، ۳۲ ، ۳۳ ، ۳۲ و ۳۳ سال سن دارند. جوان ترین عضو این تیم نیز «برونو رزنده» فرزند سرمربی تیم است که با ۲۲ سال سن به جمع ۱۲ ملی پوش تیم اول جهان راه یافته است. در بین تیم های برتر جام جهانی تنها آمریکا وضعیتی مشابه با برزیل داشته و سایر مدعیان از نظر معدل سنی در شرایط خوبی به سر می برند. روسیه و بلغارستان که در لیگ جهانی و مسابقه های قهرمانی جهان در تعقیب برزیلی ها بودند تنها دو یار بالای ۳۰ سال دارند و بازیکن های آینده دار زیادی را به ترکیب خود تزریق کرده اند که نتیجه آن را می بینند. حتی فرانسه، ایتالیا، کوبا و دیگر قدرت های جهان که در مسابقه های اخیر ژاپن حضور نداشتند نیز جوانگرایی کرده اند و با روند کنونی برزیلی ها هیچ بعید نیست برای ابرقدرت کنونی والیبال جهان دردسر بیافرینند.

● جام یازدهم

جام جهانی اخیر که یازدهمین دوره این تورنمنت محسوب می شد مثل دوره قبل با قهرمانی برزیل خاتمه یافت. روسیه که عزم خود را برای به زیر کشیدن پرچم برزیل جزم کرده بود در نهایت با دریافت دو شکست دوم شد. همین وضعیت را بلغارها داشتند با این وضع که در معدل امتیازها اوضاع ضعیف تری نسبت به روسیه پیدا کردند و در سکوی سوم ایستادند. آمریکا، اسپانیا، پورتوریکو، آرژانتین، استرالیا، ژاپن، مصر و کره هم در مکان های بعدی قرار گرفتند. قرار گرفتن تیم اسپانیا در مکان پنجم رده بندی کلی جام جهانی از نکات جالب توجه این دوره از مسابقه ها بود. این اتفاق در حالی رخ داد که ماتادورها چندی پیش در کمال ناباوری قهرمانی جام ملت های اروپا را کسب کرده بودند.

برزیل برای رسیدن به جام یازدهم مجبور به پشت سر گذاشتن موانع زیادی بود. برگزاری مسابقه ها به صورت دوره ای و متوالی نیازمند قدرت بدنی بالایی بود و برزیلی ها نشان دادند از این حیث هم سرآمد همه تیم های جهان هستند. آنها که با غرور گام به این آوردگاه نهادند پس از باخت شگفت آور ۰-۳ به آمریکا در روز نخست مقابل اسپانیا تنها یک ست پردردسر را پشت سر گذاشتند اما در دو ست بعدی چنان پرقدرت ظاهر شدند که گویی حریف شان یک تیم مبتدی است! برزیلی ها برابر مصر هم برتری ۰-۳ را رقم زدند تا دور نخست را با کسب دو پیروزی و یک باخت پشت سر بگذارند. روند رو به جلوی قهرمان جهان در دور دوم نیز تداوم داشت. این تیم پورتوریکو و بلغارستان را با نتایج مشابه سه بر صفر پشت سر گذاشت. حتی بدبین ترین هوادار تیم بلغارستان هم فکر نمی کرد این تیم در برابر برزیل در یک ست نتواند بیش از ۱۴ امتیاز بگیرد و در دو ست دیگر اوضاع خیلی بهتری نداشته باشد. برزیلی ها پس از آن به راحتی از سد استرالیا، تونس و کره جنوبی گذشتند تا در راند چهارم آماده انجام دیدارهای سرنوشت ساز بشوند. شاگردان رزنته ابتدا آرژانتین را شکست دادند و پس از آن روسیه را در سه ست متوالی پشت سر گذاشتند. این که روسیه نتوانست حتی یک ست از برزیل بگیرد برای هواداران این تیم غیر قابل تحمل بود؛ چرا که آنها از قبل خود را قهرمان می دانستند. برزیل که بار دیگر خود را قهرمان جام می دید در روز پایانی مقابل دیدگان بیش از ۱۰ هزار تماشاگر ژاپنی بر میزبان غلبه کرد و جام را بالای سر برد. در کسب عنوان قهرمانی برزیل بدون تردید «گلیبرتو گودی فیلهو» ملقب به «جیبا» نقشی حیاتی ایفا کرد. بهترین بازیکن جهان که تنها ۱۹۲ سانتیمتر بلندای قامت او است و در کنار آسمانخراش های والیبال جهان از نظر فیزیکی شرایط بسیار معمولی دارد با درایت و هدایت خود در میانه میدان توانست راه را برای قهرمانی هم تیمی هایش هموار کند. او طبق معمول ارزشمندترین بازیکن جام شناخته شد و جام را از دستان دکتر آکوستا دریافت کرد. در همین حال تاسکیمنتو نیز جزو بهترین های برزیل در هر مسابقه بود و از نقش اندرسون ، گوستاوو، دانته و آندره هلر نیز نباید بی تفاوت گذشت. سرجیو لیبرو تیم پیاچنزا ایتالیا هم در ترکیب برزیلی ها فوق العاده ظاهر شد. نکته جالب درباره برزیل این که همه بازیکن های این تیم لژیونر هستند و در باشگاه های ایتالیا، روسیه و یونان بازی می کنند اما این عامل باعث نمی شود که از هماهنگی لازم به دور باشند. سال ها بازی کردن در کنار یکدیگر باعث شده است تا این نفرات برای حضور در هر تورنمنتی تنها به چند جلسه تمرین با هم نیازداشته باشند تا به هماهنگی لازم برسند. برزیلی ها وجه تمایز دیگری نیز در قیاس با سایر بزرگان والیبال دارند و آن بازی سرعتی شاگردان رزنته است. آمارها نشان می دهد که برزیل سرعتی ترین تیم جهان است. در حالی که پیشتر از تیم های شرق آسیا به عنوان سردمداران بازی سرعتی یاد می شد. روس ها که از نظر فیزیکی بهترین اند، بلغارها که به مراتب فیزیک بهتری نسبت به برزیل دارند هرگز نتوانسته اند از نظر کارهای سرعتی و ترکیبی به پای برزیل برسند و همین عامل باعث می شود در مقابل قهرمان جهان در هم شکنند.

● بهترین ها

اگرچه در پایان رقابت ها جایزه ویژه جام یازدهم به جیبا تعلق گرفت و آکوستا رئیس fivb با ایستادن کنار کاپیتان برزیل و گرفتن عکس یادگاری با بازیکن محبوب اش نشان داد جیبا هنوز هم ارزشمندترین والیبالیست جهان است اما در آنالیزهایی که کارشناسان فنی مسابقات انجام دادند و براساس امتیازاتی که در پایان هر بازی به بازیکنان داده شد برترین های هر بخش معرفی شدند. براین اساس هکتور سوتو پورتوریکویی امتیازآورترین بازیکن شناخته شد و پل کارول استرالیایی که مقابل تیم ایران در جام ملت های آسیا نیز فوق العاده ظاهر شده بود، در رده دوم ایستاد. ماتی کازیسکی از بلغارستان نیز سوم شد. کازیسکی برای والیبال دوستان ایرانی نیز چهره ای شناخته شده است. او در رقابت های قهرمانی مردان جهان که سال گذشته در همین کشور ژاپن برگزار شد با سرویس های غیرقابل مهارش زمینه های پیروزی بلغارها بر تیم کشورمان را فراهم کرد. نکته جالب این که جیبا در این بخش رتبه ای بهتر از چهاردهمی کسب نکرد.

اما در بین برترین اسپکرها عنوان نخست به دانته آمارال از برزیل رسید. ۵۹‎/۵۶ درصد از کل اسپک های او بدون برخورد به دفاع روی تور و مدافعان عقب زمین حریفان به امتیاز بدل شده است که آمار قابل توجهی به نظر می رسد. کازیکسی بلغارستانی و جیبا برزیلی هم دوم و سوم شدند. بنیامین هاروی از استرالیا که در مکان دهم ایستاد بهترین رتبه را در بخش اسپک از بین آسیایی ها مال خود کرد.

در بین بهترین مدافعان روی تور جام جهانی خوزه لوییز مولتو اسپانیایی درصدر ایستاد. رایان میلر و دیوید لی هر دو از آمریکا دوم و سوم شدند. این بازیکنان با تجربه سال گذشته در بازی ایران و آمریکا نیز حضور داشتند. لوک کمپل استرالیایی هم بهترین مدافع آسیایی تورنمنت شد. او مکانی بهتر از دوازدهمی پیدا نکرد.

عنوان بهترین پاسور جام به میگوئل آنخل فالاسکا رسید. آندره ژکوف (بلغارستان) و مارسلو الگارتن (برزیل) در رده های بعدی ایستادند. قرار گرفتن وایسکوکه اوسامی ژاپنی در رتبه چهارم برترین پاسورهای جام جهانی نکته قابل توجهی برای همه رقبای آسیایی این تیم است. برزیلی ها با دریافت های سرجیو سانتوز عنوان بهترین دریافت کننده جام را نیز مال خود کردند. ویلیام پریدی آمریکایی و پلامن کونستانتینوف بلغار در مکان های دوم و سوم این بخش قرار گرفتند. هیون یو کره ای با ایستادن در رده چهارم نشان داد آسیایی ها در بخش دریافت سرمایه گذاری خوب داشته اند. این در حالی است که دریافت های اول مهمترین ضعف والیبال ایران است و شاید به همین خاطر تیمی که زوران گاییج به جام ملت ها برده بود نتوانست از پس حریفان مدعی بربیاید. کارشناسان fivb در بخش لیبرو عناوین اول تا سوم را به ترتیب به سرجیو سانتوز (برزیل)، هیون یو (کره) و تئودور سالپاروف بلغارستانی دادند. کاتسوتوشی تسوماگری لیبروی ژاپن نیز در رتبه ششم قرار گرفت. بد نیست مسئولان تیم ایران نیم نگاهی به این آمارها داشته باشند. این روزها لیبروها به دلیل نقش مهمی که در دریافت ها دارند جزو ارکان موفقیت محسوب می شوند و جالب این که هنوز هم کارشناسان نسبت به انتخاب یک لیبروی مطمئن در تیم ملی کشورمان انتظار می کشند. اگر در این زمینه و دریافت ها مشکلات و فاصله خود را با رقبای شرقی کم نکنیم در مسابقه های انتخابی المپیک هم نتیجه ای بهتر از آنچه که در جام ملت های آسیا دیدیم عاید تیم ایران نخواهد شد.

● هشدار جدی

به طور حتم در نظر گرفتن آمارها و آنالیز بازی های سه تیم آسیایی حاضر در جام جهانی (استرالیا، ژاپن و کره) کمک بزرگی به تیم ملی ایران می کند تا با شناخت بیشتری نسبت به این تیم ها در رقابت های مقدماتی المپیک پکن که چند ماه بعد در توکیو انجام می گیرد، برود. استرالیا که به عنوان قهرمان آسیا جواز حضور در جام جهانی را دریافت کرده بود در این تورنمنت مقابل کره جنوبی، ژاپن، تونس و پورتوریکو پیروز شد و در برابر روسیه، آرژانتین، برزیل، بلغارستان، آمریکا و اسپانیا و مصر شکست را پذیرفت تا در رده هشتم جام بایستد. نکته جالب توجهی که درباره بازیکنان استرالیا به چشم می آید حضور ۸ بازیکن زیر ۲۵ سال در جمع ۱۲ نفره آنهاست که شش نفر از آنها بین ۱۹ تا ۲۲ سال سن دارند. از جمع ۴ بازیکن باقیمانده نیز ۳ نفر زیر ۳۰ سال هستند و تنها بنجامین هاردی کاپیتان استرالیایی ها ۳۱ ساله است. این در حالی است که پیش تر از استرالیا به عنوان یک تیم مسن یاد می شد. تکرار پیروزی های این تیم مقابل ژاپن و کره در جام جهانی هشداری جدی برای ایران و سایر رقبای آسیایی است و نشان می دهد شاگردان راسل بورگاو پیشرفت قابل توجهی نسبت به گذشته داشته اند. متأسفانه همواره سعی کرده ایم به پیروزی های گذشته مقابل استرالیا دل ببندیم و از حقایق کنونی چشم پوشیده ایم.

کره جنوبی هم در راه جوانگرایی دست به انقلاب بزرگی زده است. مسن ترین بازیکن کره ای ها هیون یو، لیبروی این تیم است که تنها ۲۹ سال سن دارد و کاپیتان تیم کره برعهده شین یونگ سو ۲۵ ساله است. کره با آن تیمی که در جام ملت های اندونزی با ایران دیدار کرد تفاوت چشمگیری دارد. پنج بازیکن این تیم زیر ۲۱ سال سن دارند و سقف سن ۱۰ بازیکن از جمع ۱۲ یار کره ای ها عدد ۲۴ است. تیم متحول شده کره در جام جهانی تنها مقابل تونس و پورتوریکو برنده شد اما با تجربیاتی که کسب کرد از حالا زنگ خطر را برای آسیایی ها به صدا درآورده است. ژاپن تنها آسیایی حاضر در جام جهانی بود که تغییری در ترکیب خود ایجاد نکرد. ژاپنی ها البته یاران جوان و با تجربه را در کنار هم قرار داده اند و ترکیب همگونی به وجود آورده اند که حاصل آن عنوان نهم جام جهانی بوده است. با این حال به نظر می رسد تاشویا اوتا سرمربی ژاپن پس از بازی های المپیک در ترکیب تیمش تحول ایجاد کند زیرا چند بازیکن این تیم بزودی در مرز ۳۰ سالگی قرار می گیرند.

جام جهانی که از سال ۱۹۶۹ در ورشو لهستان آغاز شد و پس از آن یک بار در برلین انجام گرفت و در بقیه موارد ژاپن هر چهار سال یک بار میزبان آن است اگرچه در سطحی نازل تر از لیگ جهانی و رقابت های قهرمانی جهان برگزار می شود، اما محلی است برای تلاقی تیم های برتر هر قاره. مهم تر از همه این که برگزاری دوره ای بازی ها این فرصت را به تیم های ضعیف تر می دهد تا با انجام دیدارهای متوالی و متعدد با سبک های مختلف جهان آشنا بشوند و تجربیات گرانبهایی بیاموزند.

علی رضایی