عفونت ناشی از «سوند» ادراری

پیرمردی را که به بیماری آلزایمر مبتلا بود، به اورژانس آوردند. همراهان عنوان می‌کردند که به خاطر بی‌اختیاری ادراری، بیمار را به یکی از مراکز درمانی برده‌ و با درخواست خودشان …

پیرمردی را که به بیماری آلزایمر مبتلا بود، به اورژانس آوردند. همراهان عنوان می‌کردند که به خاطر بی‌اختیاری ادراری، بیمار را به یکی از مراکز درمانی برده‌ و با درخواست خودشان برای بیمار سوند گذاشته‌اند. یک روز بعد و با خونی شدن ادرار او را برای بررسی به اورژانس آوردند.

شاید گذاشتن سوند ادراری، بسیاری از زحمات برای برقراری بهداشت افراد سالخورده را کاهش می‌دهد، اما گذاشتن سوند به دلیل آن که اقدامی تهاجمی است، می‌تواند برای بیمار مشکل‌آفرین باشد.

توصیه می‌شود قبل از گذاشتن سوند، پزشک میزان منافع و خطرات آن را بررسی کرده و سپس تصمیم‌گیری کند. بیماری که شرح آن رفت، به دلیل اختلال در وضعیت ذهنی و عدم کنترل بر اعمالش، اقدام به کشیدن سوند و پارگی مجرا کرده بود. عاقبت سوندگذاری در این بیمار به عمل جراحی ختم شد، نتیجه‌ای که برای خانواده اصلا قابل پیش‌بینی نبود. اگر مشکل آلزایمر و بی‌قراری بیمار در نظر گرفته شده بود، برای بیمار هرگز از سوند ادراری استفاده نمی‌شد و بیمار در چنین سن و سالی در معرض جراحی قرار نمی‌گرفت.

سوند ادراری به دلایل متعددی برای بیماران گذاشته می‌شود، گاهی آن را برای بیمارانی استفاده می‌کنند که توانایی دفع ادرار ندارند. این بیماران که عموما مردان را شامل می‌شود به دلیل بزرگی پروستات و فشار بر مسیر ادراری دچار تخلیه ناکامل و تأخیری در ادرار خود هستند.

تعدادی از بیماران دچار احتباس ناگهانی ادراری می‌شوند. نمونه این بیماران افرادی هستند که عمل جراحی را پشت‌سر گذاشته‌اند و پس از ترخیص در منزل دچار احتباس ناگهانی می‌شوند. علت احتباس در این بیماران، عموما داروهای مصرفی در حین بیهوشی است که ممکن است اثرات آنها حتی پس از ترخیص بروز کند.

بعضی از بیماران به دلیل مشکلی که دارند و به واسطه آن در بیمارستان بستری می‌شوند از نظر میزان ادراری که روزانه دفع می‌کنند، باید مورد بررسی و مراقبت قرار گیرند. کاهش دفع ادرار در بیماران در حالت کما، نشانی‌ از نارسایی کلیوی است که با سوند گذاشتن و بررسی میزان دفع ادرار تشخیص نارسایی کلیوی سریع‌تر انجام می‌شود.

عفونت ادراری یکی از عوارض شایع است. زمانی که سوند ادراری در کمتر از ۲۴ ساعت خارج شود، خطر آن یک تا ۲ درصد است، اما زمانی که سوند برای مدت یک ماه ثابت بماند خطر به ۱۰۰ درصد افزایش می‌یابد. اگر فرد دارای سوند ادراری دچار تب، بی‌اشتهایی، درد شکم و درد پهلو‌ها شد باید احتمال عفونت را برای وی در نظر داشت و او را سریعا به بیمارستان رساند.

اگر شرایط بیمار اجازه بدهد بهتر است که سوند خارج شود، اما در بیمارانی که نمی‌توان سوند را خارج کرد و از زمان گذاشتن سوند کمتر از یک هفته گذشته است، معمولا درمان با داروهای ضدمیکروبی (آنتی‌بیوتیک) برای کنترل عفونت کفایت می‌کند. اما در افرادی که بیش از یک هفته از زمان گذاشتن سوند گذشته است، بهتر است سوند را تعویض کرد.

زمانی که برای بیماری سوند ادراری گذاشته می‌شود، مراجعه بیمار طی۲ تا ۳ روز پس از آن به متخصص کلیه و مجاری ادراری ضروری خواهد بود.

دکتر بهروز هاشمی

متخصص طب اورژانس