گیاه خواری پژواک طبیعت

گیاه خواری به طور عملی به حذف گوشت یا برخی محصولات با منشأ حیوانی بسته به درجهٔ گیاه خواری از رژیم غذائی گفته می شود امروزه افراد زیادی در سراسر دنیا انواع رژیم های گیاه خواری را به عنوان الگوی مصرف غذائی خود انتخاب کرده اند از جمله دلایل کاهش مصرف افراد رژیم گیا ه خواری می توان به ارتقاء سطح سلامت و بهداشت, مذهب فرد هندو و غیره رعایت حقوق حیوانات, دلایل اقتصادی, تأثیرات اجتماعی و حتی ایجاد سبک جدید رژیم غذائی باشد

انسان اولیه برای تأمین احتیاجات غذائی خود از طبیعت پیرامون استفاده می‌کرد. به‌تدریج تحولات زمین و تغییرات آب و هوائی موجب فقدان منابع گیاهی مفید شد. انسان در این وضعیت برای ادامهٔ زندگی خود شکار حیوانات را آغاز کرد و رفته‌رفته از یک موجود گیاه‌خوار به موجود همه‌چیزخوار تبدیل شد.

ادیان الهی مانند یهود و مسیح، غذای ایده‌آل را با منشأ گیاهی می‌دانند. تحول گیاه‌خواری قبل از میلاد مسیح آغاز و تاکنون سیر صعودی داشته است. در قرن ۱۹ به‌دلیل تولید انبوه غلات و سبزی‌ها و قابل دسترس شدن برای عموم مردم، گیاه‌خواری به‌اوج خود رسید. نخستین انجمن گیاه‌خواری در انگلیس تأسیس شد. نمک و ادویه به‌عنوان موادمحرک و به اندازهٔ الکل برای سلامتی مضر تشخیص داده شد و در نتیجه غذاهای گیاهی بسیار بی‌مزه و بدبو بود.

به‌تدریج به‌دلیل اینکه امپراتوری بریتانیا با رشد صنعت گاوداری موافق بود، گیاه‌خواری تنزل یافت. با شروع قرن بیستم و شروع جنگ‌جهانی اول وقفه‌ای برای این موج سبز پدید آمد ولی در طول قرن بیستم جایگاه خود را بازیافت. طبق نتایج پژوهش‌های پزشکی که تأثیر رژیم‌های گیاهی در کاهش ابتلا به بیماری‌های قلبی، سرطان و سایر بیماری‌ها مشخص شد. از سوی دیگر توجه به حقوق حیوانات از بعد اخلاقی و فلسفی (به‌عنوان مثال آئین هندی خشونت نسبت به هر موجود زنده را ممنوع می‌داند و پیروان این آئین به‌دلیل این معتقدند که حین ذبح حیوان مورد آزار قرار می‌گیرد، گوشت نمی‌خورند) سبب شد تا گوشت‌خواری مورد بازنگری قرار بگیرد.

گیاه‌خواری به‌طور عملی به حذف گوشت یا برخی محصولات با منشأ حیوانی (بسته به درجهٔ گیاه‌خواری) از رژیم غذائی گفته می‌شود. امروزه افراد زیادی در سراسر دنیا انواع رژیم‌های گیاه‌خواری را به‌عنوان الگوی مصرف غذائی خود انتخاب کرده‌اند. از جمله دلایل کاهش مصرف افراد رژیم گیا‌ه‌خواری می‌توان به ارتقاء سطح سلامت و بهداشت، مذهب فرد (هندو و غیره) رعایت حقوق حیوانات، دلایل اقتصادی، تأثیرات اجتماعی و حتی ایجاد سبک جدید رژیم غذائی باشد.

در کشورهای فقیر اغلب به‌دلیل عدم دسترسی به منابع حیوانی، افراد به‌صورت اجباری گیاه‌خوارند. ولی در کشورهای پیشرفته افراد از روی آگاهی رژیم خود را انتخاب کرده و ضمن این‌که یک رژیم غذائی خوب، تفاوت چندانی با هزینهٔ یک رژیم حاوی گوشت ندارد. گیاه‌خواری براساس نوع موادغذائی مصرفی به گروه‌های زیر تقسیم می‌شود.

● گروه‌های اصلی

شیر ـ تخم‌مرغ ـ گیاه‌خوار (Lacto-ovo-vegetarian): علاوه بر منابع گیاهی از موادلبنی و تخم‌مرغ نیز استفاده می‌کنند.

شیر ـ گیاه‌خوار (Lacto-ovo-voegetarian): علاوه بر منابع گیاهی از مواد لبنی هم استفاده می‌کنند.

تخم‌مرغ ـ مطلق (vegan): یا گیاه‌خواران تام که هر فرآوردهٔ حاصل از حیوان مثل شیر، تخم‌مرغ یا عسل و حتی افزودنی‌هائی مثل لستین، رفین، ویتامین D، را مصرف نمی‌کنند. غذای آنها فقط شامل غلات و حبوبات، انواع قرص‌ها و دانه‌ها و میوه‌ها و سبزی‌ها است. این افراد حتی محصولات پشمی، چرمی، پوست خرگوش و ابریشم هم استفاده نمی‌کنند.

● گروه‌های فرعی

میوه‌خوار (fraitarian): این گروه از میوه‌های خشک و تازه، مغزها و عسل و روغن زیتون استفاده می‌کنند.

جوانه‌خوار (sprovtrian): به‌طور عمده از جوانه‌ها، دانه‌ها و برنج تغذیه می‌کنند.

شبه‌گیاه‌خوار (semi-vegetarian): فقط گوشت قرمز را حذف کرده‌اند ولی سایر فرآورده‌های حیوانی اعم از ماکیان و غذاهای دریائی را استفاده می‌کنند.

ماهی گیاه‌خوار (pesco-vegetarian): منابع گیاهی و غذاهای دریائی را مصرف می‌کند.

مرغ گیاه‌خوار (pollo-vegetarian): منابع گیاهی و غذاهایئ با منشأ پرندگان را مصرف می‌کند.

سبزی ـ غله‌خواران (macrobiotic-vegetarian): فقط سبزی، غلات و حبوبات مصرف می‌کند.

رژیم کامل رژیمی است که از کمبود موادقندی جلوگیری می‌کند و با تأمین موادمغذی و انرژی امکان رشد و تولیدمثل را فراهم می‌کند. و باعث افزایش سلامت و طول عمر می‌شود. ترکیب دقیق یک رژیم‌غذائی اید‌ه‌آل به‌طور کامل شناخته نشده ولی طی ۳۰ سال گذشته نتایج مطالعات اپیدمیولوژیکی تغذیه‌ای اهمیت و فواید بی‌شمار رژیم‌هائی که به‌طور عمده بر پایهٔ غذاهای گیاهی (یک رژیم متناسب گیاهی) باشد را در کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن و هم‌چنین کاهش مرگ و میر نشان داده است. کاهش دیابت، چربی اشباع‌شده، کلسترول، پروتئین حیوانی و هم‌چنین دریافت بیشتر کربوهیدرات‌های پیچیده، فیبر، منیزیم، اسیدفولیک، ویتامین C، ویتامین E، کلوتنوئیدها و دیگر فیتوکمیکال‌ها دلیل برتری رژیم گیاه‌خواری نسبت به رژیم معمول حاوی گوشت است. (این رژیم از کمبود مواد قندی که باعث بروز بیماری‌های مزمن می‌شوند جلوگیری می‌کند.)

در حالی‌که خوردن گوشت، با افزایش خطر بیماری‌های مزمن زیادی همراه است. افزایش دریافت سبزی‌ها، میوه‌ها، غلات، آجیل و حبوبات با کاهش خطر بیماری‌های قلبی، دیابت، چاقی و سرطان‌ها مرتبط هستند. یک رژیم گیاه‌خواری متعادل برای تمام دوره‌های زندگی (کودکی، نوجوانی، بارداری، شیردهی و سالخوردگی و حتی ورزشکاران) متناسب است. این رژیم در پیشگیری و درمان بیماری‌هائی نظیر بیماری‌های قلبی، سکتهٔ مغزی، فشارخون، دیابت، سرطان، پوکی استخوان، بیماری‌های کلیوی، بیماری‌های عفونی، سنگ صفرا، روماتیسم، مفاصل مؤثر است. از فاکتورهای شیوهٔ زندگی غیروابسته به رژیم گیاهی می‌توان به ممنوعیت مصرف دخانیات و مصرف الکل و انجام فعالیت بدنی اشاره کرد که این عوامل به‌طور کل موجب ارتقاء سطح سلامت نزد گیاه‌خوار می‌شوند.

مصرف گوشت با افزایش خطر بیماری‌های مزمن زیادی مثل بیماری‌های قلب و عروق و سرطان‌ها مرتبط است. براساس تحقیقات مشخص شده ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی در بین گیاه‌خواران ۲۴ درصد کمتر از غیرگیاه‌خواران است. در گروه مردان جوان که مصرف گوشت شایع‌تر است خطر CHD (بیماری قلبی عروقی) ۴ برابر بیشتر از گیاه‌خواران است.

تحقیقات گسترده مشخص کرد که خطر مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی در مردانی که ۳ بار در هفته گوشت گاو می‌خورند ۲ برابر کسانی است که ۱ بار در هفته از گوشت گاو استفاده می‌کنند.

رابطهٔ مستقیم مصرف گوشت و ابتلاء به بعضی سرطان‌ها نشان داد که با افزایش مصرف گوشت قرمز یا سفید میزان میزان ابتلاء به سرطان کولون (رودهٔ بزرگ) افزایش می‌یابد.

مصرف گوشت قرمز با افزایش خطر ابتلا به سرطان پروستات و مثانه در برخی مطالعات مشخص شده است. در افرادی‌که گوشت زیاد و حبوبات کمی می‌خورند اثرات گوشت بیشتر است. (حبوبات حاوی فیبر مهارکننده‌ها پروتئاز هستند و این فاکتورها ممکن است با ترکیبات سرطان‌زای موجود در گوشت پخته تداخل ایجاد کرده و خطر ابتلا را کاهش دهد.)

---