بلاغت سخن و تبارشناسی استدلال

● استدلال یك هنر بلاغی (rhetorical art) است.
بلاغت (Rhetoric) در اصل به معنای «هنر سخنوری قانع‌كننده» است اما این واژه به گفتار مكتوب
(written discourse) اطلاق می‌شود. بلاغت، چه شفاهی و چه مكتوب، همواره هدفش تاثیر بر …

استدلال یك هنر بلاغی (rhetorical art) است.

بلاغت (Rhetoric) در اصل به معنای «هنر سخنوری قانع‌كننده» است اما این واژه به گفتار مكتوب

(written discourse) اطلاق می‌شود. بلاغت، چه شفاهی و چه مكتوب، همواره هدفش تاثیر بر مخاطب (شنونده / خواننده) است. واژه هنر در عبارت «هنر سخنوری قانع‌كننده» به معنای «هنرهای زیبا» (نقاشی، پیكرتراشی، موسیقی و غیره) نیست بلكه اشاره دارد به برخی فعالیت‌ها كه نیازمند آموزش، تجربه و داوری هستند ـ مثلاً هنر پزشكی- بلاغت هم مثل پزشكی یك هنر كاربردی است: هنر خوب سخن راندن یا خوب نوشتن.مطالعه بلاغت متضمن آموختن و به كار بستن گروهی از دانش‌هاست كه خاستگاهشان یونان باستان است و بیش از ۲۴۰۰ سال از حیاتشان می‌گذرد. این مجموعه دانش‌ها مثل تمام حوزه‌های آكادمیك و تخصصی در گذر زمان دستخوش تغییرات بوده‌‌اند. فیلسوف بزرگ یونان باستان،‌ ارسطو، سه نوع مفهوم بنیادین را برمی‌شمارد كه امروز هم پس از قرن‌ها برای بررسی بلاغت سودمند و كارآمد است:

۱) لوگوس (Logos)، به كار بردن منطق كه عقل و شعور مخاطب را هدف قرار می‌گیرد.

۲) اتوس (Ethos)، تلاش گوینده یا سخنور برای اینكه شخصیت خود را خردمند، اخلاقی و عملگرا نشان دهد.

۳) پاتوس (Pathos)، جلب احساسات یا همدلی مخاطب.

علاوه بر این مفاهیم اصولی، مسائل دیگری در جامه بلاغت در علومی چون روانشناسی، ادبیات و فلسفه كاربرد دارند: اصولی برای طرح و سازماندهی استدلال‌ها، برای پیش‌بینی‌كردن نیازهای مخاطب، برای ارائه مدرك منطقی و محكمه‌پذیر و برای شسته و رفته‌كردن زبان و شیوه نگارش. بلاغت از تحولات تاریخی‌ای چون گسترش دموكراسی و ظهور رسانه‌های الكترونیكی تاثیر فراوانی پذیرفته است.

هر كدام از ما تا حدودی در طول زندگی هنر بلاغت را به كار گرفته‌ایم. برای نمونه،‌ همه ما در كودكی برای اینكه پدر و مادرمان را راضی كنیم كه «بچه خوبی هستیم» تا برای ما اسباب‌بازی بخرند، كارهای زیادی كرده‌ایم. بلاغت صوری بر توانایی‌ها و تجربه‌های شما مبتنی است و موجب رشد آگاهی می‌شود و در نتیجه آگاهی‌تان را در تشخیص آنچه كه با استدلال به دنبال دسترسی به آن هستید، ارتقا می‌دهد.