آن سوی كیوتو ۱

احداث سازه های كارآمدتر نیز به صرفه جویی های بزرگ در مصرف انرژی منجر خواهد شد, زیرا بیش از یك سوم انرژی امروز در منازل مصرف می شود با علم به اینكه برق رسانی یك فعالیت كلیدی در جوامع صنعتی و پساصنعتی محسوب می شود, مبتكران باید نهایت تلاش خود را به منظور طراحی و راه اندازی سیستم های برقی بسیار كارآمد به كار بگیرند

احداث سازه های كارآمدتر نیز به صرفه جویی های بزرگ در مصرف انرژی منجر خواهد شد، زیرا بیش از یك سوم انرژی امروز در منازل مصرف می شود. با علم به اینكه برق رسانی یك فعالیت كلیدی در جوامع صنعتی و پساصنعتی محسوب می شود، مبتكران باید نهایت تلاش خود را به منظور طراحی و راه اندازی سیستم های برقی بسیار كارآمد به كار بگیرند. سرمایه گذاری برای تأسیس یك شبكه برق جدید كه كنترل دیجیتالی آن امكان پذیر باشد این امكان را در اختیار تولید كنندگان بزرگ قرار خواهد داد تا تحت هر شرایطی بیشترین استفاده را از پتانسیل های موجود به عمل آورند. بی تردید، بهره برداری از چنین شبكه هوشمندی باعث خواهد شد تا بخشی از افت های معمول در مسیر انتقال برق كاهش پیدا كند، ضمن اینكه شرایط برای استفاده كامل تر از «حرارت اتلافی تولیدكنندگان برق» در كارخانه ها و منازل مهیا خواهد شد.صرفه جویی از طریق افزایش بهره وری (راندمان) در صنعت حمل و نقل نیز قابل تحقق است. با علم به مزایای فراوان گازوئیل در قیاس با سوخت های رقیب هم به لحاظ دانسیته بیشتر و هم به لحاظ آسانی ذخیره بعید به نظر می رسد كه در آینده نزدیك شاهد استقبال صنعت حمل و نقل از سوخت های جایگزین باشیم. راهكارهای امیدوار كننده تر در آینده بر بهینه سازی حمل و نقل متمركز خواهند شد، ضمن اینكه تلاش خواهد شد تا محدودیت های قبلی در زمینه جلوگیری از انتشار آلاینده ها تا حد امكان برطرف شوند. به عنوان مثال، اگر ۶۰۰ میلیون خودروی دیزلی یا گازوئیلی در جاده ها قادر باشند با یك گالن سوخت به جای ۳۰ مایل (حدود ۵۰ كیلومتر) ۶۰ مایل از مسیر خود را طی كنند، آنگاه شاهد خواهیم بود كه سالیانه یك میلیارد تُن از مجموع انتشار دی اكسیدكربن در فضا كاسته خواهد شد. در عین حال، موتورهای دیزلی پیشرفته و فرا- كارآمد به قدری تمیز كار می كنند كه حتی سختگیرترین هیات قانونگذاری در جهان موسوم به «هیأت منابع هوایی كالیفرنیا» با دید خوش بینانه ای به آن می نگرد.

تكنیك های پیشرفته ای نیز به منظور تزریق گازوئیل (Gasoline Injection) در خودروها وعده داده شده اند، ضمن اینكه امروزه خودروهای دوگانه سوز برقی گازوئیلی در جاده ها تردد می كنند. چنین خودروهایی قادرند دو برابر مسافت طی شده توسط یك خودروی رقیب از نوع متداول را با یك مقدار سوخت معین طی كنند. با علم به افزایش استقبال مشتریان از مسافرت های هوایی به خاطر بهره مندی از دو عامل «سرعت و انعطاف پذیری» لازم است سیاستگزاران این بخش نیز عنایت ویژه ای را به موضوع كاهش انتشار گازهای آلاینده از هواپیما مبذول دارند.به ثمر رسیدن همه این تلاش ها در گرو سرمایه گذاری های بزرگ و بعضاً نیز مستلزم احداث زیرساخت های جدید خواهد بود. اما ما باید هر چه زودتر شروع به آزمایش سیستم های جدید كنیم، زیرا فقط با استناد به تجربیات عملی می توانیم تصمیم بگیریم كه در آینده توسل به چه اقداماتی ما را به سرمنزل مقصود رهنمون خواهد ساخت.

•تجارت در سایه نوآوری موفق خواهد شد

نقش «تجارت» در یك تعریف ساده به فعلیت درآوردن پتانسیل ها (احتمال های بالقوه) است. این به معنای كاربردی بودن تحقیقات، هدفدار بودن آنها و همچنین آزمایش گزینه های مختلف به منظور دستیابی به گزینه برتر در بازارهای تجاری واقعی است. تجارت انرژی اكنون یك تجارت جهانی است كه مزیت فوق العاده ای را در اختیار علاقه مندان و سرمایه گذاران قرار می دهد: شركت های بین المللی در اطراف و اكناف جهان به دانش انرژی دسترسی دارند و آن را سریعاً در تمامی فعالیت هایشان به كار می گیرند.

اما بخش تجارت نمی تواند در انزوا بدون كمك گرفتن از ابزارهای جدید موفق عمل كند. مهار پتانسیل های موجود در این بخش نیازمند نوآوری های علمی و معتبر است تا بتواند در آینده زمام فرایندهای منتهی به تحول را در دست بگیرد. در مورد پدیده «گرم شدن زمین» نقش اصلی در هدایت این قبیل نوآوری ها برای رسیدن به نتیجه مطلوب باید به حكومت ها سپرده شود. توسل به اقداماتی از قبیل تدوین آئین نامه های رسمی (خشك) یا مداخلات مالی بی مورد كه صرفاً برای جمع آوری پول طراحی شده اند و نه تعدیل صحیح رفتارها هیچیك پاسخ دقیقی به این نیاز نخواهند بود. در عوض، حكومت ها باید «اهداف معنادار» را تعریف كرده و بخش تجارت را تشویق كنند تا با بهره گیری از دانش فناوری، بازارها و اولویت های مشتریان به سمت تحقق آن اهداف گام بردارند.

تجربه اخیر نشان می دهد كه وضع رژیم های حقوقی مقتدر به منظور محدود ساختن انتشار آلاینده ها كه حكومت ها به مدد آنها قادر خواهند بود تا اعتباراتی را برای آن دسته از شركت ها و بنیادهای تجاری كه خود را به رعایت محدوده ای از انتشار دی اكسیدكربن پایبند می سازند قائل شوند بهترین سیاست برای تشویق «تجارت» قلمداد می شود. سیاستگزاران (به ویژه در ایالات متحده آمریكا) با استدلال ثابت كرده اند كه طراحی سیستم های كارآمد مشابه در قبال آلاینده های زیست محیطی دیگر، نظیر دی اكسیدگوگرد كه به موجب آن مهار قدرت نوآوری و انعطاف پذیری بازار در راستای حفاظت از محیط زیست میسر خواهد شد امكان پذیر است. این امر در ادامه از صرف هزینه های فلج كننده نیز جلوگیری خواهد كرد. در مورد دی اكسیدكربن نیز باید رژیم حقوقی منضبطی طراحی شود تا در پوشش آن با اعمال قوانین سختگیرانه بتوان از انتشار بیشتر این گاز در فضا جلوگیری كرد.به موجب این قبیل طراحی ها و سیاست های تشویقی انگیزه بخش تجارت برای كنترل میزان انتشار آلاینده ها افزایش خواهد یافت. اتخاذ چنین سیستمی همچنین به شركت ها و خانواده های ساكن منازل مسكونی اجازه خواهد داد تا با انعطاف بیشتری به امر استعمال منابع در جاهایی فكر كنند كه بیشترین بهره وری از آنها عملاً امكان پذیر است. در این رابطه نباید فراموش كرد كه بهترین روش های موجود برای اندازه گیری و كنترل میزان انتشار دی اكسیدكربن در فضا هنوز به سختی قادر به پیش بینی دقیق وضع آینده هستند، ضمن آنكه وضعیت پیشرفت این روش ها اصولاً تا حد زیادی به «اقتصاد» بستگی دارد. تدوین یك سیستم تجاری جامع و معتبر در قبال انتشار آلاینده های زیست محیطی باعث خواهد شد تا انگیزه ها برای سرمایه گذاری در زمینه فناوری های پیشرفته و نوین كه وجودشان برای اتخاذ یك سیستم انرژی عاری از كربن در آینده لازم خواهد بود افزایش پیدا كند.سیستم های تجاری مرتبط با انتشار آلاینده ها لزوماً نباید در همه كشورها یكسان و منطبق با یكدیگر تعریف شوند بلكه هر كشوری باید براساس شرایط عمومی خود اقدام به اتخاذ یك سیستم مجزا كند. واقعیت سیاسی این است كه لااقل در زمانه فعلی ضرورت اتخاذ یك رژیم حقوقی منفرد در این رابطه به هیچ وجه احساس نمی شود؛ این موضوع را به نوعی می توان با بحث عدم ضرورت معرفی یك پول واحد بین المللی مقایسه كرد. در عوض دستیابی به پیشرفت از طریق ایجاد نوعی هماهنگی تدریجی بین تلاش های مستقل ملی و منطقه ای بر اساس تجربیات و دستاوردهای موجود بسیار محتمل تر است. وظیفه كلیدی امروز بشر جست وجو برای یافتن روش هایی است كه به مدد آنها بتواند سیستمی را برای ارزشگذاری و تطبیق تلاش های مستقل ملی و منطقه ای بر اساس یك مبنای مشترك تدوین كند. تاریخچه آزادسازی تجارت در سراسر نیمه پایانی قرن بیستم میلادی نشان می دهد كه «رعایت اصول تدریج» (Gradualism) می تواند نتایج مؤثری را در هر زمینه ای از جمله كاهش میزان انتشار آلاینده ها به ارمغان آورد.

•نمونه هایی از مداخله موفقیت آمیز تجارت

در حال حاضر، سیستم تجاری نوظهوری كه قرار است در سال ۲۰۰۵ مراحل اجرای آزمایشی خود را آغاز كند پیشرفته ترین مثال در این زمینه محسوب می شود. این سیستم كه بر مبنای مونیتورینگ صوتی و سیاست های بازبینی پایه گذاری شده است، وجه اصلی تلاش های اروپا در راستای اجرای تعهدات خویش در چارچوب معاهده زیست محیطی كیوتو قلمداد می گردد. با این حال هنوز موانعی وجود دارند كه اگر قرار باشد سیستم تجاری مذكور طبق برنامه از پیش تعیین شده تا سال ۲۰۰۸ به مورد اجرا گذاشته شود، آنگاه شاهد آشكار شدن تك تك آنها خواهیم بود. فرایند تخصیص اعتبارات مالی لازم جهت تقلیل انتشار آلاینده ها هنوز كامل نیست. و این سیستم طبق برنامه اعلام شده فقط حدود ۴۰ درصد كل انتشار آلاینده ها در قاره اروپا را پوشش خواهد داد كه اصولاً موارد مربوط به صنعت را شامل می شود. اما پتانسیل موجود برای تعمیم بینش تجاری یاد شده واقعاً قابل ملاحظه است كه دلیل آن را می توان در تلفیق محرك هایی جست وجو كرد كه ضمن تخصیص مزایای مالی ویژه باعث می شوند تا واحدهای تجاری فعال با انتقال سرمایه های خویش به بیرون اروپا، نظیر روسیه و بازارهای اقتصادی نوظهور آسیا كه عملاً كاهش وسیع انتشار آلاینده ها در آن ها با صرف هزینه های نسبتاً پایین امكان پذیر است نقش مهمی را در این رابطه ایفا كنند.بازارها در مناطق دیگر نیز در حال سربرآوردن هستند. «بورس آب و هوایی شیكاگو» كه دسامبر ۲۰۰۳ گشایش یافت دربردارنده ۱۹ نهاد متعلق به ممالك آمریكای شمالی است كه توافق كرده اند تا سطح كلی انتشار آلاینده های شان را طی چهار سال آینده هر سال یك درصد كاهش دهند. كشور كانادا در حوزه جغرافیایی یاد شده می تواند هنوز بازار مناسبی برای فعالیت شركت های تجاری در زمینه كاهش انتشار دی اكسیدكربن به شمار رود، زیرا مقامات آن قصد دارند اهداف مصرح در متن معاهده كیوتو را برآورده سازند. ایالت های مختلف آمریكا نیز تبدیل به لابراتوارهایی برای ابداع شیوه های نوین و ایجاد زمینه های لازم برای تغییرات شده اند. به عنوان مثال سه ایالت ماساچوست، نیویورك و نیوهمپشایر درصدد برآمده اند تا با اتخاذ قوانینی زمینه را برای ایجاد سیستم های تجاری كارآمد در راستا تحقق اهداف یاد شده فراهم سازند. در این راستا خلق سیستم های داوطلبانه به منظور اندازه گیری میزان انتشار آلاینده ها در فضا - نظیر آنچه اكنون در ایالت كالیفرنیا مشغول راه اندازی است - می تواند علاوه بر مزایای فوق زمینه را برای ورود هر چه بیشتر تجارت به این حوزه فراهم سازد. دلایل كافی برای پیوند دادن این تلاش ها به یكدیگر وجود دارد. سیاستگزاران آمریكایی لازم است استقرار یك نظام جامع بین المللی میان كشورهای واقع در دو سوی آتلانتیك (اقیانوس اطلس) را نیز مد نظر قرار دهند تا در سایه آن بتوانند سیستم تجاری مشتركی را در راستای تحقق اهداف یاد شده پایه گذاری كنند.