بهره وری انرژی در چارچوب بهینه سازی مصرف برق و استفاده از منابع تجدیدپذیر

همانگونه که بارها از سوی مسوولان صنعت برق کشور اعلام شده مصرف بهینه انرژی سیاست کلان و درازمدتی است که علاوه بر اینکه جنبه های آموزشی فرهنگی را برای توجیه انبوه مشترکان برای مصرف بهینه بر عهده دارد در عین حال سیاستها و برنامه هایی را در بر می گیرد که هر چه بیشتر به بهره وری در زمینه مصرف بهینه انرژی منجر شود بخشی ازاین سیاستها پیاده سازی اهداف, طرحها و برنامه هایی را در بر می گیرد که با فعالیتهای عمده در زمینه بخش عرضه تولید برق و بهینه سازی مصرف انرژی در هم آمیخته است

بهره‌وری صحیح از انرژی و استفاده از انرژی‌های تجدید‌پذیر راه‌حل مناسبی برای بهینه‌سازی مصرف برق است. امری که از چند سال گذشته در صنعت‌برق کشور با اجرای طرحهای بنیادی – اساسی دنبال شده است.

همانگونه که بارها از سوی مسوولان صنعت‌برق کشور اعلام شده مصرف بهینه انرژی سیاست کلان و درازمدتی است که علاوه بر اینکه جنبه‌های آموزشی- فرهنگی را برای توجیه انبوه مشترکان برای مصرف بهینه بر عهده دارد در عین حال سیاستها و برنامه‌هایی را در بر می‌گیرد که هر چه بیشتر به بهره‌وری در زمینه مصرف بهینه انرژی منجر شود. بخشی ازاین سیاستها پیاده سازی اهداف، طرحها و برنامه‌هایی را در بر می‌گیرد که با فعالیتهای عمده در زمینه بخش عرضه تولید برق و بهینه‌سازی مصرف انرژی در هم آمیخته است.

اجرای سیاستهایی در زمینه مدیریت مصرف انرژی در کارخانه‌های کشور و تدوین و ترویج استانداردها و معیار مصرف انرژی در صنایع و لوازم خانگی از جمله اهدافی است که در زمینه بهینه‌سازی مصرف انرژی دنبال می‌شود. در همان حال تدوین و ترویج استانداردها و معیار مصرف انرژی در صنایع و لوازم خانگی و اعطای یارانه سود تسهیلات و وام‌های کم بهره برای دستیابی به اهداف صرفه‌جویی انرژی و ارایه خدمات مشاوره‌ای واطلاع‌رسانی در امر تهیه و تامین دستگاههای اندازه‌گیری از جمله سیاستهایی است که برای بهره‌وری و بهینه‌سازی مصرف انرژی دنبال خواهد شد.

بدیهی است که دراین زمینه – همانگونه که اشاره شد- موضوع فعالیتهای فرهنگی، آموزشی، انتشاراتی و ... از اهمیت خاصی برخوردار است.

اجرای سیاستهای تبلیغی- آموزشی و فرهنگی و همکاری با صنعت‌برق کشور با صدا و سیما در زمینه پخش و انتشار اطلاعات توجیهی مصرف بهینه برق و انرژی الکتریکی در تابستان سال جاری و کاستن میزان مصرف برق از سوی مشترکان بیانگر آن است در این ارتباط، فعالیتهای فرهنگی- آموزشی می‌تواند بسیار موثر باشد.

بدیهی است که بهینه‌سازی مصرف انرژی و دستیابی به استانداردهای مورد نظر برای بهره‌وری انرژی الکتریکی در ایران علاوه بر اینکه امکانات گسترده‌ای را برای تامین منابع مالی به منظور توسعه سرمایه‌گذاریهای مختلف در بخشهای انتقال، ‌تولید و توزیع فراهم می‌کند، جامعه را به سمت و سویی هدایت می‌کند که بتوان از منابع و امکانات موجود تامین برق و انرژی الکتریکی به نحو موثری بهره‌وری کرد.

یکی از راههای موثر بهینه‌سازی مصرف انرژی در کشور پیشگیری از اسراف و بهره‌گیری از انرژی‌های تجدید‌پذیر است. انرژیهای تجدید‌پذیر هم‌اکنون به عنوان یکی از مهمترین منابع برای تامین انرژی الکتریکی در جهان مطرح هستند. هرچند که انرژیهای نو هنور در قالب نیروگاههای خورشیدی، بادی، زمین‌گرمایی و ... آنچنان که باید و شاید در زمینه تولید انرژیهای الکتریکی مانند سوختهای فسیلی فعال نیستند اما در دنیای امروز - بی‌شک - هم برای حفظ منابع سوخت فسیلی انرژی و هم برای نگهداری و حفاظت از محیط‌زیست، باید هر چه بیشتر به سمت انرژیهای نو و تجدید‌پذیر گام برداشت و با استفاده هرچه بیشتر و مطلوب‌تر از انرژی‌های نو، عملاً راه برای بهینه‌سازی هرچه بیشتر مصرف انرژی بازتر خواهد شد.

نمی‌توان فراموش کرد که منابع انرژی فسیلی از قبیل سوختهای مازوت، گازوئیل و حتی گاز و ... که عمده‌ترین منابع انرژی به شکل کلی و تامین انرژی الکتریکی هستند روزی تمام خواهند شد. از آن گذشته استفاده بی‌رویه و اسراف گونه ازمنابع انرژی فسیلی در دنیا به قدری فضای آلوده‌ای ایجاد کرده که با ایجاد گازهای گلخانه‌ای و از بین رفتن لایه اوزون مسایل متعددی برای محیط‌زیست به وجود آمده است.

با توجه به مساله فوق انرژی‌های تجدید‌پذیر چه از دیدگاه مسوولان صنعت‌برق در کشور و چه از دیدگاه زیست‌محیطی بهترین منبع برای تامین انرژی الکتریکی هستند زیرا منبع یا منابع انرژی مورد نیاز باید تجدید‌پذیر و عاری از هر گونه آلودگی باشند.

بررسی‌های به عمل آمده نشان می‌دهد که کشور ما به دلیل قرار گرفتن در منطقه معتدل جغرافیایی و بهره‌مندی فراوان از نور خورشید و همچنین وجود باد در برخی از مناطق و ... درشمار بهترین کشورهای دنیا برای بهره‌وری از منابع انرژی‌های نو و تجدید‌پذیر است.

در این زمینه بررسی‌های کارشناسی حاکی از آن است که با ساخت و بهره‌گیری از نیروگاههای خورشیدی، بادی ، زمین‌گرمایی و همین‌طور بهره‌برداری از نیروگاههای برق آبی می‌توان به سمت بهره‌وری بهتر در مصرف انرژی حرکت کرده و در ضمن به مصرف بهینه انرژی الکتریکی دست یافت.

پیش‌بینی‌های به عمل آمده در سالهای آینده برای بهره‌گیری هرچه بیشتر از نیروگاههای برق آبی به منظور حفظ بهتر محیط زیست و کاهش آلودگی هوا و آلاینده‌های زیست‌محیطی نشان می‌دهد که در سال آینده (۸۷)‌۱۰۰۰ مگاوات نیروگاه برق آبی در کشور به بهره‌برداری می‌رسند و برای سالهای ۸۸ و ۹۹ و ۹۰ به ترتیب ۱۱۶۰ مگاوات،‌۱۵۱۳ مگاوات و ۹۶۳ مگاوات نیروگاه برق آبی برای وارد شدن به مدار پیش‌بینی شده است.

در مورد نیروگاه خورشیدی که نقش مطلوبی در بهینه‌سازی مصرف انرژی دارد نیروگاه ۲۵۰ مگاواتی در شیراز در حال آزمایش بوده و به بهره‌برداری رسیده است. انرژی خورشیدی،‌- از دیدگاه کارشناسان- به دو روش قابل تبدیل به انرژی الکتریکی است روش اول،‌تمرکز انرژی خورشیدی به وسیله گرآورنده‌های سهموی و ایجاد بخار آب وتولید انرژی الکتریکی به روش بهره‌گیری از توربین‌های بخار است. مورد دوم تبدیل مستقیم انرژی خورشیدی به انرژی الکتریکی است که از طریق تابش نور به سطوح هادیهای خاص الکتریسیته بوده که از این راه برق تولید می‌شود و به این سیستم فتوولتائیک می‌گویند.

آنگونه که کارشناسان بررسی کرده‌اند سلولهای فتوولتائیک کاربرد وسیعی در برق رسانی به نقاط دورافتاده و کم‌جمعیت از جمله چادرهای عشایری و طراحی چراغ‌راهنمایی خورشیدی و برق‌رسانی به اماکن تاریخی- فرهنگی دور از شبکه سراسری دارد.

نیروگاههای بادی نیز از دیگر راههای تولید برق از طریق انرژیهای تجدید‌پذیر هستند که این نیروگاهها سهم بسیار مناسبی در بهره‌وری انرژی و بهینه‌سازی مصرف برق بر عهده دارند. هم‌اکنون از مناطقی که طرحهای نیروگاههای بادی در آن مکانها به مرحله بهره‌برداری رسیده و یا در حال اجرا است از نیروگاههای بادی بینالود و دیزباد استان خراسان می‌توان نام برد. ضمناً توسعه و احداث نیروگاه بادی منجیل از ۶۰ مگاوات به ۹۰ مگاوات تولید برق به اجرا می‌رسد. احداث ۵۰۰ مگاوات نیروگاه برق‌بادی نیز از سوی بخش خصوصی در حال اجرا و توسعه است. ۱۰۰ مگاوات نیروگاه بادی هم به وسیله سازمان انرژی اتمی ایران به بهره‌برداری می‌رسد و وزارت جهاد کشاورزی نیز طرحی را برای بهره‌گیری از نیروگاه بادی اجرا می‌کند.

تولید برق از انرژی زمین‌گرمایی نیز یکی دیگر از طرحهای بهره‌گیری از انرژی‌های تجدید پذیر است که ازاهمیت خاصی برای بهینه‌سازی مصرف انرژی برخوردار است.

در مورد انرژی زمین‌گرمایی باید گفت، بر اساس بررسی‌های کارشناسان – انرژی‌ زمین‌گرمایی از جمله انرژیهای تجدید‌پذیر بوده که تنها منبع انرژی از این گروه است که به هیچ وجه محدودیت زمانی و فصلی ندارد. تحقیقات کارشناسان نشان می‌دهد که انرژی زمین‌گرمایی درایران و بهره‌گیری ازآن برای تولید انرژی الکتریکی در مواردی بهتر از انرژی برق‌آبی در کشور ما است. انرژی زمین‌گرمایی به دو روش قابل تبدیل به انرژیهای دیگر است. یکی مستقیم برای تولید انرژی حرارتی و دیگری غیرمستقیم با تبدیل انرژی حرارتی به انرژی الکتریکی که تمامی این موارد در دنیا مورد توجه قرار گرفته است. در حال حاضر به میزان ۸ هزار مگاوات انرژی الکتریکی از این منبع در جهان تولیدمی‌شود.

در صنعت‌برق کشور ما ، یکی از مهمترین راههای بهره‌گیری از انرژی زمین‌گرمایی برای تولید برق در منطقه مشکین‌شهر – اردبیل بوده است.

در پایان باید خاطرنشان کرد که بهینه‌سازی مصرف انرژی الکتریکی وبهره‌وری مناسب از انرژی در کشور ما سیاست‌های بلند‌مدتی است که همچنان از سوی صنعت‌برق کشور دنبال می‌شود و این دیدگاه و برنامه جزو اساسی‌ترین و بنیادی‌ترین مباحثی است که در زمینه پیشبرد اهداف تامین برق مطمئن و پایدار بر اساس اصول توسعه دنبال خواهد شد.