جمعه, ۲۶ بهمن, ۱۴۰۳ / 14 February, 2025
رشد جمعیت و مشکلات ناشی از آن
جمعیت ایران در حال حاضر بیشتر از حالتی جوان و موثر به لحاظ باروری برخوردار است به عبارت دیگر هر چقدر جمعیت جوان در جامعه بیشتر باشد به همان نسبت انتظار افزایش جمعیت بیشتری را در کوتاه مدت باید داشت. فعالیت‌های روزانه کلیه انسان‌ها، جوامع و کشورها، همبستگی درونی با تغییرات جمعیتی، الگوها و سطوح بهره‌برداری از منابع طبیعی، وضعیت محیط و چگونگی و حرکت توسعه اجتماعی و اقتصادی دارد. در واقع در مورد زیادی توسعه اقتصادی و اجتماعی اثرات بی‌سابقه‌یی بر شاخص‌های جمعیتی برجا می‌گذارد.
رشد جمعیت ساختار جامعه شهری، خانواده، محیط زیست و... را تحت تاثیر قرار داده است. منافع کلیه کشورها اعم از روبه توسعه و توسعه یافته در این است که با تسریع در کاهش میزان رشد جمعیت، اقدامی اساسی به عمل آورند و از آنجا که جهان نیاز به رشد اقتصادی دارد، نیل به آن می‌بایست با کنترل جمعیت و کاهش آسیب‌ها و آلودگی محیط تلفیق شود. بطور کلی رشد سریع جمعیت موجب بروز مسائل عدیده و جدی اجتماعی بوم‌شناسی شده و میزان بالای بیکاری، کاهش مواد غذایی و دیگر منابع طبیعی حیاتی، کمبود مسکن، فشار روحی و تعارض‌هایی که سرانجام به مشکلات عاطفی شدید منجر می‌شود، از پیامدهای رشد سریع جمعیت است. «دکتر محمدتقی شیخی» استاد دانشگاه و «عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا» در این خصوص می‌گوید: «رشد جمعیت در ایران در طی ۵۰ ساله گذشته بطور پیوسته روندی افزایشی داشته است.
طی ۳۵ سال اخیر نسبت جمعیت به هر زمانی در گذشته بیشتر از این نیز بوده است.» وی می‌افزاید: «این بدان معناست که هرچه جمعیت پایه افزایش یابد به عبارت دیگر جمعیت جوان در جامعه بیشتر باشد به همان نسبت در کوتاه مدت انتطار افزایش جمعیت بیشتری را خواهیم داشت.» ساختار جوان جمعیتی علاوه بر اینکه در حال حاضر مشکلاتی برای جامعه مورد نظر بر جای می‌گذارد در آینده نیز آن جامعه را با نابسامانی‌هایی مواجه خواهد ساخت یعنی چرخه افزایش جمعیت و تجدید نسل در حد نسبتاص بالا به دنبال وجود فقر در جامعه ادامه خواهد داشت.
«دکتر شیخی یادآور شد: جمعیت کشور در حال حاضر در شرایط باروری قرار دارد این بدان معناست که نزدیک به ۶۰% از جمعیت هم‌اکنون در سن کمتر از ۲۵ سالگی قرار دارند. این گروه‌های سنی بتدریج وارد دوره باروری شده و در افزایش جمعیت نقش دارند بنابراین در دوره‌های آتی، جمعیت کشور هنوز هم روند افزایشی خواهد داشت.»
با توجه به اینکه خانواده‌ها با باروری، نقش اساسی در رشد سریع جمعیت دارند در واقع والدین فکر می‌کنند می‌توانند از تعداد زیاد بچه‌های خود بهره‌های اقتصادی و اجتماعی بیشتر ببرند در این میان بچه‌ها ممکن است بازنده باشند، زمانی که تفاوت سنی با همدیگر کم است مشکلاتی از قبیل بهداشت و تغذیه‌برای مادران و کودکان پیش می‌آید. در صورتی که فاصله‌گذاری مناسب صورت پذیرد فرزندان از موقعیت فیزیکی، بهداشتی و هوشی بهتری برخوردار خواهند بود.
«این مدرس دانشگاه می‌گوید: در چنین شرایطی که در ایران جوان بودن جمعیت ادامه دارد باید اولویت بیشتری برای برنامه‌ریزی تنظیم خانواده به شکل همه جانبه آن قایل شد این بدان معناست که سرمایه‌گذاری بیشتری در این خصوص می‌بایست صورت بگیرد. همین طور اشاعه و توسعه فرهنگی و اجتماعی خود می‌تواند هدف مورد نظر را یاری دهد.» نتیجه به کارگیری برنامه تنظیم خانواده و کاهش میزان باروری در جامعه مورد نظر شاید بعد از دو دهه یا بیشتر معلوم و مشخص شود. در واقع تنظیم خانواده به عنوان ابزاری به کارگرفته می‌شود تا جمعیت به صورت دلخواه درآید و از این طریق خانواده‌ها در سطح خرد و جامعه در سطح کلان به اهداف اقتصادی و اجتماعی خود نایل آیند و روند طبیعی باروری به صورت کنترل شده و دلخواه درآید. وی‌می‌گوید: «در حالی که سهم قابل توجهی از جمعیت کشور در نقاط شهری و روستایی کوچک زندگی می‌کنند یعنی نقاطی که سنت‌ها بیشتر مورد توجه هستند در چنین شرایطی لازم است که روش‌های مختلف تنظیم خانواده همراه با سیاست‌های مشخص و با پشتوانه دولتی دنبال شود. در غیر این صورت و در شرایطی که زوج‌های جوان در نقاط شهری و روستایی صاحب بیش از دو فرزند باشند انتظار افزایش جمعیت را باید داشت.»
نکته قابل توجه این است که علی‌رغم رشد سریع شهرها و کشورهای رو به توسعه، سهم رشد جمعیت اقشار شهرنشین در این نقاط در حد بالایی نیست و لیکن نقاط روستایی در این کشورها با حفظ سنت‌های دیرینه خود و با تاثیرپذیری کمتر از مظاهر و امکانات جدید میزان کل باروری و همچنین میزان خام موالید را در حد بالایی نگه‌داشته‌اند. به عبارت دیگر،به دنبال شکاف و فاصله فرهنگی قابل توجهی بین جمعیت شهری و روستایی، تفاوت‌هایی در شاخص‌های موالید و باروری آنها به چشم می‌خورد. این جامعه شناس گفت: نکته قابل ذکر این است که، در شرایط تحول جمعیت ابتدا مرگ و میر در کوتاه مدت به حداقل خود کاهش می‌یابد ولی موالید به سهولت چنین روندی را دنبال نمی‌کند بنابراین هرچه فاصله بین این دو شاخص بیشتر باشد، افزایش جمعیت ادامه می‌یابد. در هر حال یکی از سیاست‌های لازم‌الاجرا در عصر حاضر برای کشورهای روبه توسعه پیش گرفتن برنامه تنظیم خانواده است.
وی می‌گوید: «امروزه باید سیاست‌های مناسبی در کیفی کردن جمعیت پیش گرفته شود تا اینکه بتوان از نابسامانی‌های اقتصادی و اجتماعی حتی‌الامکان در میان‌مدت کاست از این‌رو برنامه‌ریزان اجتماعی و اقتصادی باید این امر را در اولویت برنامه‌های خویش قرار دهند در غیر این‌صورت دسترسی به جنبه‌های مختلف توسعه کماکان معلق خواهد ماند و محدودیت‌های اجتماعی و اقتصادی گسترش می‌یابد».
براساس تجارب به دست آمده، کاهش رشد جمعیت افزایش تولید ناخالص ملی، ارتقای سطح زندگی، افزایش امید و زندگی و بطور کلی افزایش شاخص توسعه انسانی را به دنبال خواهد آورد. این استاد تاکید کرد: در واقع جهت موفق شدن در اهداف توسعه اجتماعی اقتصادی و فرهنگی باید یک نوع یکپارچگی، توافق یا همبستگی متناسب بین جمعیت و برنامه‌های توسعه به وجود آید
. شیخی می‌افزاید:«استفاده از تجارب بسیاری از کشورها از جمله کره‌جنوبی و هند و سریلانکا و بسیاری از کشورها شرق آسیا پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌یی در این زمینه داشته‌اند، این کشورها می‌بایست مورد توجه سیاستگذاران اجتماعی و اقتصادی قرار گیرد. در این زمینه تداوم یارانه‌ها برای تنظیم خانوده بسیاری ضروری و لازم اجرا است در چنین شرایطی نسل‌های آتی را می‌توان به لحاظ تامین اجتماعی و اقتصادی تضمین کرد در غیر این صورت سناریوی پیچیده بحران جمعیت همچنان ادامه خواهد داشت.» نتیجه اینکه عامل اقتصادی به عنوان انگیزه مهم در افزایش یا کاهش باروری نقش موثری داشتند و تلفیق و یکپارچگی جمعیت با استراتژی‌های توسعه اقتصادی موجب سرعت بخشیدن به توسعه پایدار و باعث از بین بردن فقر می‌شود. این جریان همچنین کمک میکند تا بتوان به اهداف جمعیتی و بهبود سطح زندگی نایل آمد. کشور ایران هم با پیش گرفتن برنامه‌های مختلف آموزش جمعیت تا مدیریت جمعیت، تنظیم خانواده اختصاص دادن کمک‌های مادی و بودجه‌خاص برای این منظور می‌تواند به دنبال کاهش باروری خود به اهداف مشخص اقتصادی، اجتماعی و توسعه همه جانبه خود دسترسی پیدا کنند.
هانیه ورشوچی منفرد خبرنگار افتخاری
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست