تجارت از نوعی دیگر

امروزه با کمی دقت می توان مزایای الکترونیکی شدن تجارت را در زندگی روزمره افراد مشاهده کرد البته بدون دقت هم می توان این اثرات را دید چرا که هر یک از ما به نوعی با این نوع تجارت در ارتباط هستیم پس بهتر است

امروزه با کمی دقت می توان مزایای الکترونیکی شدن تجارت را در زندگی روزمره افراد مشاهده کرد البته بدون دقت هم می‌توان این اثرات را دید چرا که هر یک از ما به نوعی با این نوع تجارت در ارتباط هستیم پس بهتر است در ابتدا با واژه‌های آشنا شویم و لازم است تفاوت ‌میان سه واژه e-commerce . e-business و e-marketing را بطور خلاصه شرح دهیم .

e-commerceبه معنای تجارت الکترونیکی است که شامل کلیه مراحل مرتبط با انجام معاملات با استفاده از شبکه‌های ارتباطی رایانه ای را شامل می‌شود و مقوله‌های بانک داری و اعتباری در آن مورد بحث است. e-business که یک مفهوم بسیار کلی است به معنای انجام هرگونه فعالیت با استفاده از شبکه‌های ارتباطی رایانه ای و یا حتی بدون استفاده کامل از شبکه‌ها و فقط با استفاده از محصولات و ابزار الکترونیکی را در برمی‌گیرد. این مفهوم شامل تمام تعملات روزمره در تمامی زمینه‌ها می‌شود مانند آموزش درمان ، حمل و نقل ، داد و ستد اطلاعات و بسیاری دیگر از زمینه‌های کاری است که به عقیده بسیاری این زمینه شامل تمام امور زندگی می شود که در جای خود جای تعمل دارد و اما e-marketing ، این واژه بر خلاف عقیده بسیاری که آن را بعنوان تجارت می شناسند تقریبا ربطی به انجام مراحل اصلی دادو ستد ندارد و فقط مراحلی را شامل می شود که مربوط به جلب و توجیه مشتری است. تجارت الکترونیکی که بر پایه فناوری‌های نوین بنا نهاده شده است دارای نظم و ساختار منحصر بفردی است که می تواند در انواع کار کردهای روزمره ایفای نقش کند.

● گامهای یک تجارت الکترونیکی

بعد از آشنایی با سه مفهموم رایج در تجارت الکترونیکی شاید برای بسیاری این مسئله از اهمیت ویژه‌ای برخوردار باشد که برای رسیدن به نقطه ایده آل در این نو تجارت باید چه گام‌های برداشته شود که در جواب باید گفت ۵ گام می‌تواند موفقعیت در کار را به نوعی تضمین کند این ۵ مرحله به این شرح است.

▪ گام اول

در مرحله اول شرکت یا سازمان متقاضی تجارت الکترونیک باید سعی در ایجاد یک سایت ساده شامل اطلاعات محصولات و خدمات تولیدی خود را داشته باشد تا از طریق آن اطلاعات، از طریق شبکه‌های ارتباطی در اختیار مشتریان قرار بگیرد. در حقیقت، مرحله اول به معنای به وجود آوردن ویترینی بر روی شبکه‌های سراسری مانند وب برای بازدیدکنندگان است تا اطلاعات مورد نظر خود را از طریق این صفحات دریافت کنند. بعنوان مثال اگر شبکه داخلی کشوری و یا سازمانی راه اندازی شده باشد می توان تجارت را بدون استفاده از اینترنت راه اندازی کرد .

▪ گام دوم

در این گام توسعه و گسترش گام اول مد نظر است. در این مرحله سایت شرکت تبدیل به یک پایگاه داده (Database) می شود و برای نگهداری اطلاعات مورد استفاده قرار می گیرد. در این مرحله، اطلاعات همه محصولات و خدمات و شرح کامل آنها در بانک اطلاعات قرار می گیرد و کاربران امکان ارسال سفارش خرید از طریق این وب سایت را خواهند داشت، اما هنوز زیرساخت‌های لازم برای پرداخت اینترنتی فراهم نشده است و پرداخت پول به همان روش سنتی انجام خواهد گرفت. این روش را بعضی از سازمانها بعنوان شیوه امن برای خود برمی گزینند اما این کار بی بهره ماندن از فناوری است.

▪ گام سوم

ایجاد تعامل میان کاربران و سایت شرکت هدف این گام است. در این گام، کاربران امکان ارتباط با مدیر سایت را خواهند داشت که این ارتباط از طریق e-mail، chat و voice ویا حتی ویدئو کنفرانس خواهد بود و کاربران درباره زمانی بسیار کوتاه مدت پاسخ خود را از مدیر سایت دریافت خواهند کرد و امکان پرسش و پاسخ online میان فروشنده و خریدار و نیز در مورد کالا و یا خدمات وجود دارد.این تعامل می بایست از دید کاربر یک رابطه امن و کاملا خصوصی تلقی شود.چرا که این ارتباط یک ارتباط مجازی بوده و کوچک ترین مسایل از دید مشتری پنهان نمی ماند.

▪ گام چهارم

در این گام، امکان پرداخت اینترنتی برای کاربران فراهم می‌شود و مشتریان پس از ارسال فرم‌های سفارش خرید و دریافت کالا، وجه موردنظر را از طریق پایانه‌های فروش بانک ها و مؤسسات مالی طرف قرارداد برای فروشنده ارسال خواهند کرد که این حمل و نقل پول به صورت بسیار امن از طریق شبکه برای مشتریان فراهم خواهد شد. این خریدها اگر بصورت محدود باشد می توان با استفاده از پروتکلهای امنیتی در اینترنت آن را انجام داد. اما تقریبا تمامی تجارتهای کلان که بصورت الکنرونیکی هستند روی اینترنت انجام نمی شود.

▪ گام آخر

گام آخر به مرحله یکپارچگی معروف است. در این مرحله، سیستم‌های واسطه‌ای میان فروشنده و خریدار با سیستم‌های موجود در سازمان و یا شرکت به حالت یکپارچگی کامل درخواهند آمد. بدین معنا که اگر کالایی فروش رود، موجودی کالای فروش رفته به میزان خریداری شده از موجودی انبار کسر شده و همزمان دستور خرید جدیدی برای جایگزین کردن کالای فروش رفته به انبار ارسال خواهد شد و در خریدهای بعدی موجودی انبار بلافاصله به نمایش درخواهد آمد. این مرحله از مجموعه مراحل تجارت الکترونیک کامل‌ترین مرحله در تجارت الکترونیکی است که در آن نتیجه همه عملیات مربوط به داد و ستد در همه سیستم‌های سازمان منعکس می شود. این کار زیر ساخت شروع بکار سستم‌هایی مانند مدیریت ارتباط با مشتری(CRM) است.

● شکلهای تجارت الکترونیک

همان طور که در ابتدا گفته شد این نوع تجارت برای همگون شدن با تمام شکلها و جوانب زندگی شکلهای مختلفی را در بر می گیرد. این شکلها هر کدام به بسته به نوع مخاطبین خود دارای وسعت وحجم مبادله خاص خود است.

) کسب و کار در مقابل کسب و کار.Business to Business) B۲B

▪ شکل اول

در رویارویی بنگاه‌ها می توان رشد سرمایه در گردش را به راحتی پیش‌بینی کرد.این مدل از تجارت الکترونیک مهمترین نوع تجارت الکترونیکی است که در حدود نصف درآمدهای تجارتی الکترونیکی را به خود اختصاص خواهد داد. این مدل سبب پیدایش ارتباطی گسترده میان تأمین کنندگان، تولیدکنندگان، توزیع کنندگان و فروشندگان خواهد بود.

در این مدل، ارتباط میان دو یا چند سازمان ، توسعه اقتصادی، تولیدکنندگان مواد اولیه و ارائه کنندگان انواع گوناگون خدمات موردنظر است. در حقیقت، این مدل را به نوعی می توان توسعه یافته مدل قدیمی (Electronic Data Interchange) EDI دانست، اما در این مدل واسطه‌ها کاهش یافته، همین خود سبب کاهش قیمت‌ها خواهد شد. در این مدل واسطه‌ها به هم نزدیک می‌شوند و به دلیل اینکه این واسطه‌ها مهارت کنار زدن واسطه‌های دیگر را دارند روند مبادله مستقیم تسریع می‌شود.

▪ شکل دوم

مدل B وC۲C Consumer to Business) . Businessto Consumer ) خریدار در مقابل کسب و کار و بالعکس.

صاحبان کسب و کار چه بزرگ و چه کوچک می توانند با مشتری های خود یک ارتابات مستقیم برقرار کنند و از این طریق با سود بیشتری فعالیت خود را ادامه دهند. مدل های B۲C و C۲B به نوعی بیان کننده ارتباط متقابل تولیدکننده و خریداران نهایی محصولات و خدمات است. مدل های دوگانه B۲C و C۲B دارای مزایایی مانند خرید ارزان تر کالا نسبت به دنیای واقعی، امکان ارسال کالای خریداری شده به مکان درخواستی مشتری و غیره می باشد. این مدل از تجارت الکترونیک به عنوان ساده ترین نوع تجارت الکترونیکی شناخته می شود .

▪ شکل سوم

C۲ C ( (Consumer to consumerخریدار در مقابل خریدار

یکی از مزایای بی بدیل دنیای مجازی امکان ارتباط و حرکت هر فردی در با سایرین است.چه این ارتباط برای مبادله اطالاعات باشد و چه بعنوان مبادله کالا و پول.حال بعضی از این تجارت‌ها در نگاه اولیه دست فروشی‌های کنار خیابان را در نظر تداعی می‌کند اما حقیقت آن است که این خرده فروشی‌ها یک بازارچه‌های عظیمی را بوجود اورده است که هم اکنون هزینه آگهی در این سایت برابر هزینه آگهی در سایت کار خانجات خودرو سازی است. از مشهورترین نمونه‌های این مدل از تجارت الکترونیک می توان به سایت eBay اشاره کرد.

این مدل از تجارت الکترونیک بیشتر به خرده فروشی‌های کالای دسته دوم خانگی اختصاص دارد. جایی که خریداران و فروشندگان هر دو از گروه نهایی هستند و در این میان ردپای تولیدکننده و یا واسطه‌ای دیده نمی‌شود. نمونه رایج این شیوه از تجارت را می توان در جمعه بازارها و یا حراج های محلی و منطقه‌ای دید که هر کس کالای تولیدی خود را به صورت تک فروشی در معرض فروش خریداران قرار می دهد.

▪ شکل چهارم

(b۲g۲b) و (Government to business, business to Government کسب و کار در برابر دولت و بالعکس

در دولت الکترونیک حلقه میان مردم ، صنایع و دولت این شکل از تجارت است. این کار بیشتر در زمینه‌های اقتصادی کلان استفاده می‌شود و از مبادلات خرد خبری نیست. در این مدل‌ها، سازمان‌ها و مراکز دولتی و خصوصی در ارتباط با مراکز اقتصادی و بنگاه‌های تجاری دولتی هستند. در این ساختار، دو طرف با مراجعه به وب سایت‌های طرف قرارداد و تعامل با یکدیگر از طریق شبکه‌های رایانه‌ای امور بازرگانی مورد نیاز خود را انجام می‌دهند. این امور شامل مواردی چون ارسال درخواست‌های بانکی برای مؤسسات دولتی، گرفتن مجوزهای لازم برای انجام امور اداری، پرداخت وجه مورد درخواست سازمان ها و بانک ها و غیره است. مزیت اصلی این دو مدل صرفه جویی در انجام امور برای شرکت‌های دولتی و سازمان‌های خصوصی و نیز کاهش زمان انجام کارها است. این شرکتها به نوعی کارهای خدماتی و اداری انجام می دهند و کسب در آمد آنها از حق الزحمه دریافتی است.البته به استثنای بانک و امثال آن.

▪ شکل پنجم

C (۲g (Government to consumer، consumer to Government) دولت در برابر خریدار و بالعکس.

از آنجا که دولتها در اکثر مواقع محصولاتی دارند که میبایست مستقیما به مردم عرضه کنند و یا در حالت کلی می بایست امکان ایجاد نوعی ارتباط بی واسطه را برای مردم فراهم کنند .از این رو و با توجه به اینکه حجم تعداد مراجعین به دولت در مقابل تعداد پاسخ گویان در دولت قابل مقایسه نسیت، راهی جز ایجاد فضایی مجازی برای هرگونه دادو ستد بین دولت و مردم باقی نمی ماند.در این مدل رابطه بیش از آن که ماهیتی تجاری داشته باشد، ماهیتی خدماتی دارد و شامل خدماتی است که دولت می تواند به مردم ارائه دهد و یا زمینه ای برای تسهیل ارتباطات مالی مردم و دولت در امور مالیاتی است و یا درخواست خدماتی که از سوی شهروندان به دولت ارائه می شود که می تواند شامل درخواست های مختلف در زمینه اقتصادی و یا بازرگانی باشد. به هر حال هرگونه ارتباطی در دنیای الکترونیک دادو ستد است.

▪ شکل ششم

G۲ G ( (Government to Governmentدولت در برابر دولت

تاکنون فکر کرده اید که اگر دولتی کاملاً الکترونیک شود چه بر سر روابط بین المللی می آید؟ در حقیقت مسئول هماهنگی بین دولتها در این مورد سازمان ملل و سازمان تجارت جهانی است.اما هر کشوری نیز میتواند بنا به خواست خود با سایر دولتها قوانینی را برای روابطشان وضع و اعمال کنند که این امر بر تمامی سطوح سازمانی تاثیر مستقیم دارد. در این تجارت نه تنها داد وستد‌های مالی و اقتصادی میان کشور‌ها در جریان است بلکه دامنه این مراودات به ارتباطات سیاسی و نظامی نیز کشیده شده است.

به هرحال این شکل از تجارت با نوع g۲o یعنی دولت در برابر ادارات و بالعکس تفاوت بسیاری دارد.

● مزایای تجارت الکترونیک

شاید برای بسیاری این سئوال مطرح شود که کارکرد‌های تجاری چه مزایایی به همراه دارد که در پاسخ می‌توان ۱۲ مورد بررسی شده در ادامه مطلب را مورد مطالعه قرار داد.

۱) تجارت الکترونیکی اطلاعات کامل و گسترده‌ای درمورد هرکالا دراختیار خریداران و فروشندگان قرارمی دهد که به دست آوردن چنین اطلاعاتی در دنیای واقعی ارزش تجاری بسیاری دارد، اما بدون صرف هزینه و زمان امکان نخواهدداشت.

۲) امکان ایجاد ارتباط با همه افراد از طریق‌های همچون ایمیل، چت و.. که برای تکمیل فرایند بازرگانی لازم است .

۳) حذف واسطه‌ها یکی دیگر از با ارزش‌ترین هدایای تجارت الکترونیک به خریداران است که باعث کاهش بی سابقه قیمت‌ها خواهد شد که این کاهش قیمت ۱۵ تا ۵۰ درصد خواهد شد و به علاوه سبب کاهش زمان مبادلات نیز می‌شود.

۴) با تجارت الکترونیکی می‌توان طیف گسترده‌ای ازتولیدکنندگان را زیرپوشش قرارداد و امکان چانه‌زنی بیشتری در مبادلات تجاری به دست آورد که در تجارت سنتی به دلیل محدودیت‌های جغرافیایی امکان چنین امری میسر نیست.

۵) امکان عرضه وفروش محصول از سوی تولیدکنندگان به بازار تمام کشورها و این به معنای امکان جهانی شدن فروشندگان با صرف کمترین هزینه ممکن و امکان بازاریابی وسیع تر است.

۶) امکان خرید محصولات سفارشی و مطلوب خریداران از دیگر مزایای تجارت الکترونیکی است. به این معنا که شما در خرید یک محصول ویژگی‌های موردنظر خود را به فروشنده انتقال می دهید و فروشنده نیز در صورت امکان محصول را با توجه به خواسته‌های شما تولید می کند و دراختیار شما می گذارد. هم اکنون این روش فروش در محصولات صنعتی رواج بیشتری یافته است، درحالی که در سال‌های اولیه تنها در مورد محصولات ساده‌ای مانند ساعت، کتاب و غیره امکان تحقق چنین امری وجودداشت.

۷) ایجاد نوسانات جدید اقتصادی از دیگر مزایای commerce ـ E است. چنین مؤسسات نوپایی توانایی رقابت و در مواردی امکان سبقت گرفتن از شرکت‌های کهنه کار را دارند.

۸) کاهش هزینه‌های ناشی از اشتباه‌های انسانی و ایجاد امکانات بهتر برای مدیریت در سطح شرکت‌ها.

۹) افزایش سرمایه گذاری و اشتغال در بخش‌های درگیر با تجارت الکترونیکی.

۱۰) امکان گسترده شدن و افزایش تعداد خریداران و فروشندگان در این نوع از بازار فراهم می‌شود. با وجود تعداد زیاد خریداران وفروشندگان امکان رقابت کامل در بازار فراهم خواهدشد و هیچ یک از خریداران و فروشندگان نمی توانند اثری برروی شرایط و قیمت بازار داشته باشند.

۱۱) تجارت الکترونیکی سبب تحولی در شیوه‌های کسب و کار خواهدشد که این تحول با افزایش شدید مقیاس تولید، کاهش هزینه‌های مبادله، کاهش هزینه‌های توزیع، افزایش رقابت و... همگی سبب کاهش هزینه‌های تولیدشده و خود سبب افزایش رفاه اجتماعی خواهدشد.

۱۲) در بازار کسب و کار الکترونیکی، ادامه حیات شرکت‌ها و مؤسسات به میزان خلاقیت و نوآوری شرکت در مراحل مختلف تولید و توزیع وابسته است و هر شرکت که نوآور و خلاق باشد، گوی سبقت را از سایر رقبا خواهدبرد و این خلاقیت به کل بازار سرایت می کند و محرکی برای چرخه اقتصادی جامعه خواهدشد.

● موانع تجارت الکترونیک

موانع و نیازهای ذاتی بر سر راه این کار.

بعد از تشریح مزایای تجارت الکترونیک می‌توان موانع این نوع تجارت را این گونه نام برد:

۱) کمبود دانش و فرهنگ استفاده از تجارت الکترونیکی و شبکه اینترنت

۲) لزوم حمایت از حقوق مصرف کنندگان در تجارت الکترونیکی

۳) نبود زیرساخت‌های حقوقی در استفاده از تجارت الکترونیکی مانند عدم قبول اسناد و امضاهای الکترونیکی

۴) امنیت پائین نقل و انتقال وجود الکترونیکی در برخی از کشورها

۵) سرعت پائین و نیز محدودیت‌های استفاده از شبکه اینترنت

۶) عدم اطلاع کافی مؤسسات و شرکت های واسطه ای و تولیدی ازمزایای کسب و کار اینترنتی

۷) تأمین امنیت لازم و نیز محرمانه ماندن اطلاعات رد و بدل شده

E-commerce صرف نظر از تمامی برتری ها هنوز دارای نقاط ضعفی است. این نوع از تجارت کلا بر پایه اعتماد متقابل بوده زیر ساختها تعیین کننده ترین عامل در این میان است پس به دور از تمامی حرفها باید به فکر این مهم بود. توانایی دسترسی به رایانه‌های شخصی و سرعت پائین نقل و انتقال اطلاعات برروی بستر اینترنت امکان دستیابی به پایگاه‌های اینترنتی را با مشکل مواجه می سازد و درنتیجه تأثیر این موارد، اثر تجارت الکترونیکی را کمرنگ می کند ولی با افزایش کاربران اینترنت و سهولت دستیابی به دنیای مجازی اینترنت، تجارت الکترونیکی به دنیای آینده چهره‌ای دگرگون خواهد بخشید و وقتی فراگیر شدن آن را در کارها احساس کردید می توانید از آن لذت ببرید.

سعیدنوری‌آزاد

منبع: سرمایه