دورکـاری

دورکاری یک نوع مدیریت جدید در کشور محسوب و در این طرح یک ارتباط جدید بین کار و کارمند و کارمند با مدیر اجرا می شود

دورکاری یک نوع مدیریت جدید در کشور محسوب و در این طرح یک ارتباط جدید بین کار و کارمند و کارمند با مدیر اجرا می شود.

به طوریکه کارمند به جای اینکه در اداره حاضر شود و کار را انجام دهد، کاری که برایش تعریف شده را در خانه انجام می دهد و مدیر به جای اینکه کارمند را در اداره نظارت کند، این کنترل از طریق فرآیندهای الکترونیکی از داخل خانه انجام می شود.

وزیران عضو کمیسیون امور اجتماعی و دولت الکترونیک در جلسه مورخ ۳۰/۳/۱۳۸۹ بنا به پیشنهاد مورخ ۴/۳/۱۳۸۹ معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رییس جمهور و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، با هدف افزایش بهره وری، انعطاف کاری وکاهش حجم رفت و آمد کارمندان دولت و اثرات جانبی آن، آیین نامه دورکاری (کار در خانه) را به شرح زیر موافقت نمود:

ر آیین نامه دور کاری (کار در خانه)

ماده ۱. در این آیین نامه، اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می روند:

الف. دور کاری( کار در خانه): انجام وظایف محول شده بدون حضور فیزیکی کارمند واجد شرایط در محل کار سازمان خود با رعایت ضوابط و برای دوره زمانی مشخص.

ب. کارمندان دور کار: آن دسته از کارمندان دولت که در راستای طرح دورکاری و در چارچوب ضوابط تعیین شده به انجام فعالیت می پردازند.

ج. دستگاه اجرایی: دستگاه های اجرایی مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری

الف. ترکیب کار گروه

۱. معاون ثابت دستگاه اجرایی به عنوان رئیس

۲. نماینده وزیر یا رییس دستگاه اجرایی

۳. مدیر واحد طرح و برنامه دستگاه اجرایی (یا عناوین مشابه) به عنوان دبیر

۵. مدیر واحد انفورماتیک دستگاه اجرایی (یا عناوین مشابه)

۶. مدیر واحد پشتیبانی دستگاه اجرایی (یا عناوین مشابه )

۷. مدیر واحد متولی فعالیت مورد نظر برای انجام ازطریق دور کاری (حسب مورد)

چگونگی اجرای دور کاری وضعیت زیر ساختها نحوه انتخاب ونظارت بر کارمندان دور کار، مزایا و معایب

پس از تصویب آیین نامه اجرای قانون دورکاری درهیئت دولت متن آیین نامه از سوی رسانه ها منتشر شد اما از آنجا که کارکنان دولتی از قبل هیچگونه اطلاعاتی در مورد اجرای این قانون نداشتند. پرسهای زیادی در سطح ادارات دولتی مطرح شد که بسیاری از آن همچنان بی جواب مانده است. بسیاری از این کارشناسان ومنتقدان مواردی همچون سیستم رئیس محوری در ادارات، عدم حس مسئولیت پذیری در برخی از کارمندان، ضعف دستگاههای نظارتی، بی تجربگی دولت در اجرای قانون دورکاری و آماده نبودن زیر ساختهای اینترنت در کشور را از جمله موانع اجرای این طرح عنوان می کنند. این در حالی بود که موج انتقاد آنها بر جریان بی اطلاعی کارکنان دولتی دامن زد تا حدی که این شایعه میان کارمندان قوت گرفت که دولت با اجرای این طرح قصد دارد به تدریج کارمندان خود را اخراج کند.

دور کاری در راستای تحقق ماده ۱۶ و ۲۲ قانون خدمات کشوری بوده است. اجرای این طرح از پنج سال قبل در دستور کار دولت قرار گرفت ومطالعات گسترده ای در مورد آن توسط کارشناسان معاونت توسعه مدیریت وسرمایه انسانی ریاست جمهوری انجام شد. در ماده ۱۶ و ۲۲ قانون مدیریت خدمات کشوری دولت موظف شده تصدی برخی امور خود را به بخش غیر دولتی واگذار کند وهزینه های خود را کاهش داده و سطح بهره وری خود را افزایش دهد، هر چند که نامی ازدورکاری در این قانون برده نشده ولی دورکاری می تواند در راستای اجرای ماده ۱۶ و ۲۲ قانون خدمات کشوری تأثیر گذار باشد.

● شاخصهای ارزیابی دور کار

رعایت نظم و انضباط، حضور به موقع در هنگام نیاز، نحوه ارتباط با مدیر، توانایی استفاده از تکنولوژی روز، میزان تسلط و آگاهی به قوانین و مقررات، توانایی انجام وظیفه بدون نیاز به مقام بالا، میزان غلبه بر انزوای اجتماعی، میزان کاهش هزینه و سرعت و کیفیت کار، نحوه فعالیت در پروژه های گروهی، انجام به موقع تعهدات کاری،میزان صرفه جویی و دقت در مصرف تجهیزات و میزان پروژه های گروهی، انجام به موقع تعهدات کاری، میزان صرفه جویی و دقت در مصرف تجهیزات و میزان موفقیت در ارسال گزارش در زمان مقرر بخشی از شاخصهای ارزشیابی کارمندان دورکار است که توسط کارگروه ومدیر مربوطه تکمیل می شود.

اگر نمره ارزشیابی دور کار کمتر از ۴۰ (کمتر از متوسط) باشد تفاهم نامه دور کار لغو و اگر از نمره ۶۰ بیشتر (بالاتر از متوسط) باشد همکاری اداره با دورکار ادامه یافته و اگر بین ۴۰ تا ۶۰ باشد دور کار برای ریشه یابی دلایل کم کاری و ضعف به کارگروه فراخوانده می شود.

در پاسخ به این پرسش که منتقدان دور کاری را مشروط به برخورداری از اینترنت پرسرعت و تجهیزات رایانه ای در خانه می دانند باید گفت: به این نوع دور کاری، دورکاری "تله ورکینگ" می نامند در حالی که دورکاری که در مرحله اول در حال اجرای آن هستیم دورکاری بدون استفاده از اینترنت است تا زمانیکه امکانات "تله ورکینگ" فراهم شود.

وزارت ارتباطات باید زیرساختهای لازم برای اجرای طرح دور کاری را فراهم کند. زیرساختها آماده است و باید هر دستگاهی برای استفاده از امکانات و تجهیز به شبکه و اینترنت خودش پیش قدم شود.

در حال حاضر مشکل زیر ساختها نیستند بلکه نبود شبکه در سازمانها است که باید خود سازمانها برای ایجاد شبکه داخلی اقدام کنند.

اولویت دورکاری با کارمندانی است که تجهیزات اداری و رایانه در خانه دارند.

کارمندان در قانون دورکاری به دودسته تقسیم می شوند: یک دسته آنهایی که تجهیزات اداری اعم از میز، صندلی، تلفن، لوازم اداری، رایانه و اینترنت در اختیار دارند ودسته دیگر کارمندانی که این تجهیزات را ندارند که گروه اول به طور کامل دور کار می شوند و گروه دوم تا اطلاع ثانوی نمی توانند شامل دور کاری شوند تا زمانی که که تسهیلات لازم برای خرید تجهیزات مورد نیاز آنها فراهم شود ولی اگر کار آنها به این تجهیزات نیازی نداشت می توانند دوکار شوند.

هنوز نرم افزارهای لازم برای کارمندان دور کار بر روی اینترنت قرار نگرفته تا بتوانند از خارج سازمان به نامه ها، اطلاعات و سیستم اتوماسیون دسترسی داشته باشند گفت: طی جلساتی که با وزیر ارتباطات داشتیم وزارت ارتباطات مشکل زیر ساخت ندارد و فقط باید سازمانها برای برخورداری از این تسهیلات اقدام کنند.

کارمندان دور کار نمی توانند کم کاری کنند.

پاسخ به این پرسش که آیا دورکاری فضا وشرایط را برای برخی از کارمندان که معمولا باحضور و نظارت مسئول بالا دست کار می کنند مهیا نمی کند گفت که در کارمندانی که برای دور کاری انتخاب می شوند بدین گونه است که ابتدا باید سازمان یا وزارتخانه آن دسته از فعالیتهایی را که شامل دورکاری می شوند شناسایی کند که در این مرحله حجم کار، تجهیزات، امکانات و مدت زمان اجرای کار مشخص می شود. در مرحله بعدی افراد و گروههایی که بر عملکرد دور کار باید نظارت داشته باشند توسط سازمان تعیین شده و روشهای محاسبه حقوق و مزایای دور کار نیز مشخص می شود.

● بیمه و سایر مزایای کارمندان دور کار همانند سایر کارکنان است

کارمندان دور کار مطمئن باشند حقوق، مزایا بن، اضافه کاری مرخصی حق مأموریت و دیگر تسهیلاتی که در اداره از ان بهره مند بوده اند تغییر نمی کند و همچنان حقوق خود را دریافت می کنند. همچنین در دستوراالعمل تکمیلی تعریف شده است که کارمندان دورکار در خارج از اداره در صورت بروز هرگونه حادثه از مزایای بیمه بهرمند شوند.

دور کاری موجب کاهش فضاهای اداری و مصرف انرژی میشود

اگر از کاهش ترافیک و آلودگی هوا که از مزایای قانون دور کاری است بگذریم کاهش فضای اداری همراه با کاهش استفاده از انرژی مصرفی اعم از آب، برق، گاز، تلفن و نیروی خدماتی نوعی صرفه جویی در هزینه های دولت است . کارمند در خانه هم استراحت می کند و هم بهتر کار می کند.

۴۰ درصد کارمندان دولت بدون اینترنت و رایانه می توانند کار کنند.

در پاسخ به این پرسش که آیا واقعا ۴۰ درصد کارکنانی که قرار است مشمول این طرح شوند نیازی به رایانه و اینترنت ندارند حتی بیشتر از ۴۰ درصد از کارکنان دولتی کارشان با رایانه مرتبط نیست و می توانند بدون اینترنت و رایانه کار کنند. که می توان به امور حسابداری ، تحقیقات، پژوهش، حقوقی و مطالعاتی اشاره کرد ولی تلاش می کنیم شرایط استفاده از رایانه و اینترنت را برای این کارکنان فراهم کنیم تا کارشان بهتر و با سرعت بیشتری پیش رود.

در دور کاری اجباری وجود ندارد ولی اگر مدیری تشخیص داد که این کار با دور کاری انجام شود می تواند به کارمند بگوید این کار را در خانه انجام دهد اما کارمندانی که با امور محرمانه و حراستی در ارتباط هستند شامل دور کاری نمی شوند.

● معایب دور کـاری

۱. نیازی به سرمایه گذاری برای ایجاد فضای کاری در خانه

۲. ضرورت توانایی استفاده از رایانه

۳. کاهش ارتباطات شغلی و تعاملات اجتماعی

۴. نیاز به پشتوانه قانونی مناسب

۵. نیاز به امنیت اطلاعات و مقابله با تهدیدات شبکه ای

۶. نیاز به شبکه های کامپیوتری، سخت افزارها و نرم افزارهای پشتیبانی

مزایای دور کاری

۱. کاهش هزینه های مربوط به رفت و آمد کارکنان

۲. کاهش مشکلات مرتبط با کنترل حضور و غیاب کارکنان

۳. توجه به نتیجه کار و نه به ساعات حضور

۴. بهبود شرایط کار، افزایش رضایت شغلی و بهره وری کارکنان

۵. افزایش استقلال شغلی کارکنان

۶. صرفه جویی در هزینه های مختلف زمانی و مالی کارکنان

۷. کاهش فشارهای روحی ناشی از محیط کار وتعاملات اجتماعی روزمره

۸. کاهش نیاز به فضای اداری

۹. افزایش زمان آزاد کارکنان، ارتباطات خانوادگی و بهبود شرایط خانواده

۱۰. کمک به تحقق استانداردهای زیست محیطی

۱۱. کاهش ترافیک و مصرف انرژی

۱۲. استفاده از مراکز دورکاری در نزدیکی محل زندگی

نگارنده: حمید رضا افتخاری

کارشناس ارشد مدیریت نیروی انسانی

آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک استان گلستان