وضعیت ایمنی خودروها

تولیدكنندگان خودرو در دنیا به دو مبحث بسیار اهمیت می دهند, یكی شكل ظاهری و دیگری ایمنی خودرو است و تنها به لحاظ داشتن این دو فاكتور مهم قادر خواهند بود بازار و مشتری را از آن خود كنند همچنین این پارامترها تاثیر بسزایی در قیمت خودروهای تولیدی دارند

تولیدكنندگان خودرو در دنیا به دو مبحث بسیار اهمیت می دهند، یكی شكل ظاهری و دیگری ایمنی خودرو است و تنها به لحاظ داشتن این دو فاكتور مهم قادر خواهند بود بازار و مشتری را از آن خود كنند. همچنین این پارامترها تاثیر بسزایی در قیمت خودروهای تولیدی دارند. وقتی در اروپا و آمریكا اعلام می‌شود كه خودرویی در سطح پایین استاندارد است، به شدت از میزان فروش آن كاسته می‌شود، اما در ایران این اطلاعات به ندرت ارائه می‌شود.

هم‌اكنون اگر خودرویی ایمن باشد، بازار آن هم باید پرتقاضا بماند و كارخانه‌های آن به سوددهی برسد، اما اگر خودرویی از نظر ایمنی ضعیف باشد، با حمله افكار عمومی به آن باید شكست را تجربه ‌كند، اما در ایران چون بازار رقابتی وجود ندارد، ایمنی نیز چندان مهم نیست. ولی به نظر می‌رسد با پیوستن آرام ایران به WTO خودروسازان نیز باید دیدگاه خود را عوض كنند و با گسترش مراكز تحقیق و توسعه، خودروهایی تولید كنند كه ایمنی بیشتری داشته باشند. وضعیت ایمنی نامطلوب برخی خودروها سالانه بیش از۲۰۰ میلیارد تومان به اقتصاد ایران ضربه وارد می‌كند. در ایران ۲۷ هزار نفر سالانه بر اثر تصادف جان خود را از دست می‌دهند.

راهنمایی رانندگی ۱۰ درصد این تصادفات را به دلیل امنیت كم در خودروها عنوان كرده است. با این كه موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ۵۱ استاندارد خودرو را اجباری كرده است، اما هنوز وضعیت ایمنی خودروهای داخلی جای سوال بسیاری دارد.۵۱ استاندارد برای ایمنی و عملكرد خودرو كامل شده است كه ۲۵ استاندارد در سال ۸۴ برای خودروسازان اجباری شده‌اند. البته برخی از این استانداردها احتیاج به آزمایشگاه‌های پیشرفته و یا تائید از خارج دارد كه مرحله‌ای زمان‌بر است؛ از طرفی آزمون تصادف شامل تصادف از روبرو و تصادف جانبی و تعدادی هم مربوط به ایمنی و عملكرد است؛ مثل استحكام صندلی و توان موتور كه در هر صورت باید تحت كنترل قرار گیرند. بحث ایمنی خودرو بحثی كلی است وقطعه، محصول و خدمات مشتری هر سه باید با هم دیده و در نظر گرفته شود. ایمنی خودرو به موارد زیادی از جمله طراحی داخلی و خارجی و نوع مواد به كار رفته در آن مربوط است.

طراحی و استفاده از سیستم‌های نوین ترمز مانند ABS، ESP ، EBD كه با افزایش پایداری و فرمان‌پذیری، قفل نشدن ترمزها ، كاهش طول ترمز و واكنش درست خودرو در زمان حادثه تا ۴۰ درصد از بروز تصادف جلوگیری می‌كنند و یا استفاده از كمربندهای چندمرحله‌ای و كیسه‌های هوا هم می‌توانند تا حدود بسیار زیاد به ایمنی خودرو بیفزایند. بطور كلی، كیفیت خودرو در بحث ایمنی خودرو تا حدودی بالا رفته و بین ‪۳۰ ‬تا ۴۰ ‬درصد عیوب نیز برطرف شده است؛ تمام خودروهای ما قابلیت نصب ترمز ضد قفل و كیسه هوا را دارند، در صورت نصب این سیستم، ‪۱۰ ‬تا ۱۵ ‪‬درصد مرگ و میرهای ناشی از سانحه، پایین می‌آید، اما مشكل عمده ما اینست كه هزینه ایمنی خودرو را پذیرا نیستیم.

●انواع عیوب در خودرو بعد از تصادف

ورود بدنه به فضای داخلی خودرو ناشی از ضربه جانبی: سالانه در آمریكا حدود ۸۰۰۰ مرگ و میر و ۶۹۰۰ جراحت جدی ناشی ازضربه جانبی و تصادفات از كنار گزارش می‌شود. آسیبهای ستون فقرات و سرعت مستقیما مربوط به میزان نفوذ یا ورود اجزاء خودرو به فضای مخصوص سرنشین است. با افزایش خودروهای شاسی بلند (SUV) بزرگتر در عبور و مرور شهری، ایمنی از كناره‌ها ضروری‌تر نیز خواهد شد. بسیاری از خودروهای سواری، ون و SUV فاقد بسیاری از خصوصیات و ویژگیهای ایمنی هستند كه ضریب حفاظت در برابر ضربه جانبی را افزایش می‌دهد، از جمله:

▪اجزاء جانبی مستحكم و تقویت شده

▪سپرهای درونی و اجزاء لوله‌ای پر شده از فومهای صلب

▪ صندلی‌‌های قویتر و مستحكمتر با كمربندهای صحیح

▪ لایه‌‌های اسفنجی جذب‌كننده انرژی در سطوح داخلی و لبه‌ها

▪ تغییر در شیشه‌‌های كناری به نحوی كه از خروج كامل یا جزئی سر یا قفسه سینه راننده از خودرو جلوگیری كند.

▪كیسه‌‌های هوای كناری برای محافظت از سر تصادف خودروهایی كه موارد فوق را دارا نباشند، به آسیب جدی سر، قفسه سینه، لگن یا ستون فقرات منجر می‌شوند.

▪آتش گرفتن مخزن سوخت: اگر سرنشین بعد از برخورد زنده ماند، باید از سوختن او در آتش جلوگیری كرد. مكان مخازن سوخت خودروهایی چون موستانگ فورد یا كرون ویكتوریا فورد، بسیار ناامن بوده و در پشت اكسل عقب قرار دارد و در اثر ضربه از عقب له شده و سوراخ می‌شود. اگر مخازن سوخت در مكانی محافظت شده مثل جلوی اكسل عقب قرار گیرند، ایمن‌تر خواهند بود. در هنگام تصادف گاهی لوله‌‌های پركننده از مخزن جدا شده و بنابراین به یك شیر یك طرفه برای جلوگیری از نشتی احتیاج دارد.

▪كیسه‌‌های هوایی كه خود می‌كشند یا زخمی می‌كنند: ثابت شده است كه كیسه‌‌های هوا تاثیر به سزایی در نجات جان سرنشینان خودرو دارد. اما برخی سیستم‌‌های خاص كیسه هوا متاسفانه باعث بروز برخی آسیبها و جراحات در كودكان خردسال و همچنین رانندگان كوتاه قدی كه چسبیده به فرمان قرار دارند، می‌شوند؛ خصوصا در تصادفات در سرعت‌‌های پایین كه سرنشین باید كمترین آسیب را دیده باشد. تا سال ۲۰۰۰، برخی از سیستم‌‌های كیسه‌ هوا تعداد زیادی از كودكان را به كام مرگ كشاند.

▪ عیوب اصلی كه در برخی از كیسه‌‌های هوا وجود دارد به قرار زیر است:

۱. حسگرهای برخوردی كه در سرعت‌‌های برخورد پایین نیز فعال می‌شوند: اگر طراحی بسیار حساس باشد، حتی در مواقعی كه سرعت برخورد بسیار آرام است نیز این حسگرها فعال شده و كیسه‌‌ها را باز می‌كنند.

۲. مسیر باز شدن افقی: مسیر باز شدن برخی كیسه‌‌های هوا افقی و درست روبروی صورت كودك است .

۳. فقدان تسمه كمند داخلی كه باعث می‌شود كیسه هوا در محفظه كوچكتری متمركز شود. ▪خروج از پنجره‌‌های كناری: تقریبا ۷۸۰۰ سرنشین خودرو به دلیل پرتاب شدن از شیشه ‌كناری به بیرون كه از جنس شیشه‌ نازك تمپر شده است و در هنگام تصادف از كنار به آسانی می‌شكنند، جان خود را از دست داده‌اند. در شیشه‌‌های شیشه- پلاستیك با وجود آنكه شیشه در اثر ضربه می‌شكند اما استحكام ماده پلاستیكی باعث می‌شود تا قطعه هنوز كشیده شود و از سر و بدن راننده محافظت كند.

▪شكست تكیه‌گاه صندلی: در یك تصادف از عقب، نیروی اینرسی سرنشین بر علیه تكیه‌گاه ضعیف صندلی خودرو عمل كرده و باعث خم شدن، افتادن و پیچیدن پایه عقبی صندلی می‌شود. در این هنگام سر سرنشین به صندلی عقب برخورد می‌كند یا آنكه بدتر، از شیشه عقب خودرو به بیرون پرتاب می‌شود. همچنین احتمال برخورد والدین به كودكان كه در صندلیهای عقب نشسته‌اند، نیز وجود دارد. برای افزایش استحكام سقف خودرو می‌توان از ستونهایی عمودی استفاده كرد كه در هنگام چرخیدن و چپ شدن خودرو، مانع از وارد شدن سقف به فضای درونی خودرو و له شدن سرنشینان آن شود.

●تست تصادف

تست تصادف اصلی ترین مرحله بررسی خودرو در جهان است؛ از جمله دیگر بررسی مسایل ایمنی، یك پیست مجهز است كه هیچكدام از این موارد در ایران وجود ندارد. براساس بررسی آماری ۹۰ درصد برخورد اتومبیل‌ها در شهر با سرعت ۶۰ كیلومتر بر ساعت روی می‌دهد و در تصادف جدی از این نوع معمولا ۷۰ درصد قسمت عقب خودروها آسیب می‌بیند.

به همین دلیل در آزمایشگاه‌ها، جسمی را با سرعت ۶۰ كیلومتر بر ساعت با قسمت عقب خودرو برخورد می‌دهند، در این زمان آدمك‌های درون خودرو واكنشی از خود نشان می‌دهند كه براساس سنسورهای مختلف در قسمت‌های مختلف خودرو مورد بررسی قرار می‌گیرد و مشخص می‌شود كه بیشترین امكان آسیب در كجاست. ایمنی قسمت عقب یعنی فاصله میان صندوق بار و تكیه‌گاه ردیف سوم صندلی‌ها كه باید درست طراحی شود، در برخورد از قسمت عقب، سر سرنشینان به سقف و زانو و بدن آنها نیز به صندلی جلو اصابت می‌كند؛ در این باره باید ارگونومی و طراحی سقف به گونه‌ای باشد كه ضربه را به حداقل برساند. البته جنس مواد نیز در این آزمایش‌ها بسیار مهم است. به نظر كارشناسان خودروها هرچه بزرگتر ساخته شوند، در برخورد نیز ایمنی بالاتری خواهند داشت.

البته اتومبیل‌های كوچك نیز در صورت طراحی درست ایمن خواهند بود. روش دیگر آزمایش تصادف‌ها كه چندی است در قاره اروپا مورد توجه قرار گرفته، ایمنی افراد پیاده در صورت تصادف با خودروست و به همین دلیل، به خصوص خودرو و كاپوت جلوی آن باید به گونه‌ای طراحی شود كه كمترین ضربه را به افراد پیاده وارد كند. این عامل سبب شده كه كار طراحان در طراحی خودرو سخت‌تر شده و آنها كمتر می‌توانند از زوایای تیز استفاده كنند. تصادف از رو به رو نیز به دو صورت برخورد به مانع ساكن و برخورد با اتومبیل‌های در حال حركت انجام می‌شود. در این آزمایش نیز میزان نیروی وارد شده به كل بدن آدمك‌ها بررسی می‌شود. به طور كلی، خودرو باید به گونه‌ای ساخته شود كه جنس مواد سبب شود ضربه وارد شده به قسمت‌های مختلف بدن كاهش پیدا كند و جلو خودرو نیز باید به صورتی طراحی و ساخته شود كه با جمع شدن جلو خودرو، به اتاق خودرو كمترین صدمه وارد شود و شدت ضربه كاهش یابد. در مجموع در آزمایش‌های انجام شده توسط كانون NCAP در هر خودرو قسمت‌های امن بدن سرنشینان خودرو با رنگ‌های مختلف مشخص می‌شوند. به عنوان مثال، رنگ سبز ایمن‌ترین وضعیت و رنگ سیاه كم‌ترین ایمنی را نشان می‌دهد.

شهرام اسلامی

منبع:

auto safety expert.com

---