مدیریت کشور با خرد جمعی

جهان حاضر که به سرعت از برخورد ارزش ها و تکنولوژی های نو, روابط ژئوپولیتیک جدید و شیوه های نوین زندگی و همچنین ارتباطات گسترده, در حال شکل گیری است , به اندیشه ها, قیاس ها و مفاهیم کاملاً نوینی نیازمند است و جهان فردا را نمی توان در آشیانه های فکری گذشته و مرسوم حال, پرورش داد

جهان حاضر که به سرعت از برخورد ارزش‌ها و تکنولوژی های نو، روابط ژئوپولیتیک جدید و شیوه‌های نوین زندگی و همچنین ارتباطات گسترده، در حال شکل‌گیری است‌، به اندیشه‌ها، قیاس‌ها و مفاهیم کاملاً نوینی نیازمند است و جهان فردا را نمی‌توان در آشیانه‌های فکری گذشته و مرسوم حال، پرورش داد. موضوع تنها یک تغییر و یا انقلاب هدفمند نیست که باید خود و کشورمان را با آن سازگار سازیم،بلکه شتاب دگرگونی اجتماعی و تکنولوژی مطرح است. جامعه فردا به سرعت در حال شکل‌گیری بوده و تاریخ متفاوتی در راه است و به زبانی، هر آنچه به امور و مسائل پیچیده انسان‌ها مرتبط است، محور سازندگی جهان فردا خواهد بود. با این نگاه"جهان در حال تحول است"و بر این اساس، تحول اقتصادی بین‌المللی نیز به حرکت درآمده و به طور طبیعی همراه هر تحول جهانی، جهانی، سونامی‌های اجتماعی و بویژه اقتصادی، امری اجتناب‌ناپذیر هستند که در ماهیت خود از سونامی‌های کوچک‌تری تشکیل شده‌اند و اثرات هر یک از آنها الزاماً زیانبار نیستند. بنابر شرایط اجتماعی و اقتصادی کشورها، حکومت‌ها می‌توانند بر پایه خرد جمعی، ضمن کاهش اثرات منفی سونامی اقتصادی جهانی، اثرات مثبتی را برای کشور خود به ارمغان آورند. نوشته حاضر نگاهی به فرایند فوق داشته و راهکارهای مناسبی برای کشور ارائه داده است:

۱) سونامی اقتصادی جهانی، پدیده‌های نادری را برای کشورهای صنعتی و ثروتمند به همراه داشت که تداوم آنها دور از ذهن نبوده و هماهنگی‌های بین‌المللی جهت کاهش اثرات منفی آن به عمل آمده تا در درجه اول، کشورهای یاد شده آسیب‌ کمتری را متحمل شوند و همزمان آمادگی برای گذار از این دوران در کشورهای در حال توسعه نیز جاری است و دیگر کشورهای آسیب‌پذیرتر درگیر مشکلات روزمره بوده و برداشت‌های نادرستی از این فرایند دارند، از این رو مشکلات برای آنها تبدیل به فاجعه خواهد شد.

۲) به طور فشرده، اثرات اولیه و مخرب سونامی اقتصادی جهانی برای کشور ایران عبارتند ازافزایش تورم چشمگیر، افزایش نقدینگی لجام گسیخته، افزایش نرخ بیکاری رو به رشد و در نهایت کاهش سرمایه‌گذاری‌های خارجی و داخلی و از سویی نطفه بسیاری از نارسایی‌های حاد آتی اجتماعی و اقتصادی نیز بسته شده است.

۳) اثرات سونامی اقتصادی بر کشور ایران توانسته است اهداف پیش‌بینی شده برای روند سند چشم‌انداز و تحقق اصل ۴۴ و تنظیم برنامه‌های توسعه کشوری را تحت‌تأثیر قرار دهد.

۴) انواع سونامی‌های کوچکتر در مقیاس جهانی در راه است که ماهیت منطقه‌ای دارند و عوامل ویژه بر میزان اثرپذیری هر کشور منطقه‌ای علاوه بر قیمت جهانی نفت که نتیجه برایند متغیرهای گوناگون اجتماعی و اقتصادی است، بستگی به میزان درک و شناخت دولتمردان از این پدیده جهانی دارد.

۵) سونامی اقتصادی، خود ناشی از جمع بحران‌های مالی جهانی است که آنها نیز در واقع دو اثر متضاد دارد: تخریبی و سازنده که بر کشورهای منطقه اثرات متفاوت دارند. در کشور ایران و به دلایل گوناگون، وجه تخریبی آن بیشتر است، از این رو توجه روی بحران های مالی به منظور جلوگیری از تشکیل سونامی مالی ضرورت بیشتری دارد.

۶) به منظور کاهش شتاب و سرعت سونامی اقتصادی منطقه‌ای در راه که باعث کاهش اثرات سوء آن بر کشور ایران خواهد شد، می‌توان راهکارهای زیر را ملحوظ داشت:

الف )تنظیم و تعیین سیاست‌های اقتصادی متناسب با سونامی‌های منطقه‌ای پیش‌رو با ایجاد کار گروه‌های تخصصی.

ب ) تمرکز بر کاهش اثرات بحران‌های مالی ناشی از سیاست‌های نادرست اقتصادی.

ج )در شرایط اقتصادی متغیر بایستی مقررات وفق شرایط و با سرعت متناسب تطبیق داده شود، حتی برای دوره‌های کوتاه‌مدت.

د )تجدیدنظر در مقررات اجرایی اصل ۴۴ و تداوم اجرای آن.

۷) اگر اثرات اولیه حاصل از سونامی اقتصادی جهانی بر کشور، مهار و قابل کنترل و مدیریت نباشد، هر گونه تلاش جزیره‌ای برای بهبود وضعیت اقتصادی، امری بیهوده تلقی خواهد شد. شناخت از فرایند تحول و آگاه‌سازی مردم برای گذار از این دوران پیچیده و سخت با استفاده از امکانات مادی و معنوی، ضروری‌تر است.

۸) طی دو دهه گذشته، اقدامات متنوع و ریز و درشتی در راستای تحقق تئوری‌های جهانی‌سازی و بسترسازی‌های اولیه آن انجام شده که با ارتباط سیستماتیک آنها می‌توان اذعان داشت تحول جهانی در راه است که بحران‌های بسیار عمیق اجتماعی و اقتصادی جهانی و منطقه‌ای و همچنین بحران‌های مالی ملی برای کشورها به همراه داشته و خواهد داشت.

۹) به طور طبیعی از تجمیع بحران‌های مشابه، سونامی‌های اجتماعی و اقتصادی پدید آمده و پدیدار نیز خواهد شد. این جریان تا آشکار شدن پایه‌های اولیه ثبات در جهان تداوم داشته و تمامی هماهنگی‌های بین‌المللی در آن جهت است و "انرژی" نقش اصلی در تسریع آن را بر عهده‌ دارد.

۱۰) با توجه به مطالب پیش گفته، مدیریت کلان کشوری باید هر چه سریع‌تر ضمن شناخت و درک از تحولات جهانی در حال گذر، بازنگری در قوانین حاکم را در دستور کار خود قرار دهند و کمیته‌های خبره و دائمی فرایند فوق را تحت نظر داشته و در اقدامی اولیه، با در نظر داشتن این مهم که مردم کشور در حال حاضر جهت تبدیل سونامی مالی به سونامی اقتصادی از آمادگی لازم برخوردار نیستند اجرای برنامه‌های مثبت ملی را نیز با اولویت‌بندی به تأخیر اندازند، برای نمونه با توجه به سرعت بالای تحول تکنولوژی های پتروشیمی، ادامه توسعه و سرمایه‌گذاری‌های هنگفت در صنایع فوق بدون توجه به تحولات و بحران‌های در جریان، بی‌حاصل خواهد بود.

۱۱) در پایان آن که بحران جهانی کنونی دارای ابعاد گوناگون و تأثیر آن پر دامنه و نتایج عملکرد آن بر کشورها متفاوت است، از این رو به منظور مهار اثرات سونامی اقتصادی طی شده و پیش روی منطقه‌ای و بحران‌های مالی ملی، کشور نیازمند خرد جمعی است و نه اندیشه فردی.

مرتضی هاشمی و غلامرضا شفاعی