مصلحت های مصلحتی

در مناسبات ما ایرانیان از سالیان دور تا کنون توجه به مصلحت بینی های بدون منطق و توهمی جلوه ویژه ای داشته است مصلحت بینی هائی که بعضاً نیز به بهانه های بظاهر اعتقادی و مذهبی اما در باطن با اهداف استثمارگرایانه توسط بیگانگان مرسوم گردیده اند

در مناسبات ما ایرانیان از سالیان دور تا کنون توجه به مصلحت بینی های بدون منطق و توهمی جلوه ویژه ای داشته است . مصلحت بینی هائی که بعضاً نیز به بهانه های بظاهر اعتقادی و مذهبی اما در باطن با اهداف استثمارگرایانه توسط بیگانگان مرسوم گردیده اند .

شکست های منتج از بی تدبیری در زندگی های اجتماعی که عموماً نیز از جانب ما مشیت الهی تلقی می شوند ، نمونه ای بظاهر ساده از تلفیق دین و دنیا میباشد که در آن اکثر کوتاهی ها بجای تجزیه و تحلیل در فضائی منطقی و عقلانی ، بحساب مصلحت نبودن فعل انجامی از طرف خداوند منظور شده در نتیجه عامه مان براحتی از کنار اینگونه بی تدبیری ها که یقیناٌ نیز منجربه افزایش غفلت های عمومی و گسترش عقب ماندگی ها شده عبور می نمائیم . واژه مصلحت اساساً به معنی جلب منفعت و دفع مضرات است . مصلحت یعنی آنچه باعث خیر و صلاح ، نفع و آسایش انسان باشد .

در ابعاد وسیع تر مصلحت منافعی است که بطور غیر مستقیم به عموم باز میگردد. مصلحت شامل مصالح دین و جامعه هر دو می شود . اسلام دین خاتم است و این امر مستلزم ظرفیت های دین آسمانی در پاسخ به نیازهای بشر در همه زمانها ، مکانها و شرائط مختلف است . بخش عظیمی از این ظرفیت معلول اصل مهم مصلحت حکیمانه و منطبق با فطرت است. امام علی (ع) در نامه خود به مالک اشتر میفرماید ، مالیات و بیت المال را به گونه ای وارسی کن که صلاح مالیات دهندگان باشد ، زیرا بهبودی مالیات و مالیات دهندگان عامل اصلاح امور دیگر اقشار جامعه میباشد ، و تا امور مالیات دهندگان اصلاح نشود کار دیگران نیز بسامان نخواهد گرفت . بهترین کسی که با او مشورت میکنی خردمندان و دانشمندان ، صاحبان تجربه ها و دوراندیش ها هستند .

ای مردم سوگند به خدا من شما را به هیچ طاعتی وادار نمی کنم مگر آنکه پیش از آن خود عمل کرده ام و از معصیتی شما را باز نمی دارم جز آنکه پیش از آن ترک گفته ام . و در جائی به فرزند خود میفرماید ، پسرم نفس خود را میزان میان خود و دیگران قرار ده ، پس آنچه را که برای خود دوست داری برای دیگران نیز دوست بدار و آنچه را که برای خود نمی پسندی برای دیگران مپسند ، ستم روا مدار آنگونه که دوست نداری به تو ستم شود ، نیکوکار باش آنگونه که دوست داری به تو نیکی کنند ، و آنچه را که برای دیگران زشت میداری برای خود نیز زشت بشمار . از دیدگاه رهبر کبیر انقلاب هم مصلحت به معنای منافعی است که به جامعه باز میگردد و قلمرو وسیعی دارد به گونه ای که منافع دنیوی ، اخروی و فرهنگی ، اقتصادی و سیاسی را در بر می گیرد . ایشان میفرمایند مصلحت زجر کشیده ها ، جبهه رفته ها ، شهید داده ها ، اسیر داده ها ، مفقود داده ها ، مجروح داده ها و در یک کلام مصلحت پابرهنه ها و گودنشین ها بر مصلحت قاعدین در منازل و مناسک و متمکنین و مرفهین گریزان از جبهه و جهاد و تقوا و نظام اسلامی مقدم باشد .

اما در شرائط کنونی با تأمل در تعاملات سطوح مختلف مدیریتی کشور مصلحت را میتوان به روپوش دروغین و زیبائی تشبیه نمود که دشمنان حقیقت ، حقیقت را در درونش مدفون می کنند . مصلحت های مصلحتی که در آن بجای توجه به مصلحت های فراموش شده و عینی جامعه مصلحت را به تیغی شرعی بدل نموده اند تا بوسیله آن حقیقت را رو به قبله ذبح نمایند . امروزه با نگاهی گذرا و سطحی به محیط پیرامونی خود مصلحت های فراموش شده فراوانی را خواهیم یافت که نیازمند همت و توجه ویژه مسئولین امور میباشند . در این ارتباط میتوان به مصاحبه چندی قبل مسئول آموزش و پرورش یکی از شهرستان های اطراف پایتخت در جرائد اشاره نمود . به گفته این مقام مسئول ، در شهرستان ذکر شده چهار هزار دانش آموز در وضع بد اقتصادی بسر می برند . ایشان بیان داشتند ، چندی پیش برای بازدید از مدرسه ای در یکی از روستاهای تابعه شهرستان به این روستا رفتیم و حین بازدید متوجه دانش آموزی با حرکات غیر عادی شدم تا جائی که او حتی توان نشستن را نداشت . او در پاسخ به این پرسش که صبحانه چه خورده ای گفت که ما اصلاً صبحانه نمی خوریم . به گفته آن دانش آموز معصوم ، آنها غیر از حذف صبحانه از وعده های غذائی ، برای ناهار و شام نان خشک را در آب نرم کرده و مصرف می کنند . در آن خانه هشت دانش آموز دختر در بدترین شرائط اقتصادی زندگی میکردند .

وی با اشاره به روایتی دیگر اظهار داشت ، مورد تأسف آور دیگری نیز چندی پیش در یکی از مدارس همان شهرستان رخ داد که در آن حادثه دانش آموزی بخاطر درخواست خرید کفش نو و خوردن سیلی از پدر از طبقه سوم مدرسه خود را به پائین انداخته است . حال باتوجه به نمونه های فراوان این چنینی در جامعه مانند سوء تغذیه ها ، بچه فروشی ها و زندگی های زیر خط فقرگونه ، پرسشی که میبایستی مسئولین و جریانات درگیر در نزاع های خانمان سوز سیاسی پاسخگو باشند آنست که آیا مصلحت واقعی کشور بهبود روند اشتغال آفرینی و ایجاد درآمدهای پایدار برای خانوارهای این چنینی در جامعه میباشد یا بلوکه شدن هشتاد هزار میلیارد تومان تسهیلات معوق بانکی توسط عده قلیل سی الی هفتاد نفره ؟ آیا اینگونه اقشار مظلوم مصلحت های واقعی و عینی جامعه میباشند یا مصلحت میدان داری آنانی است که با مقدس نمائی و تملق گوئی ها مداوماً با موج سواری های سیاسی بر وسعت ثروت و زمین خواری هایشان فی المثل در حومه همین پایتخت خودمان افزوده و در جواب اذهان عدالت جو نیز خود را مزورانه کشاورز ساده معرفی می نمایند ؟

آیا مصلحت کشور تأمین نیازهای معیشتی و درمانی جامعه شریف بازنشستگان تأمین اجتماعی است که عمری را با پرداخت حق بیمه های مختلف بامید آرامش در دوران کهنسالی سپری نموده اما اکنون به بهانه های مختلف نبود بودجه و امکانات لازم درمانی با مشکلات فراوان تأمین هزینه های سلامت و تنگناهای شدید مالی رو برو بوده ، یا آنکه مصلحت به فراموشی سپردن و عدم پیگیری قاطعانه و بدون اغماض قضائی مسببین و منتفعین غارتگری اندوخته های این قشر مظلوم و رنج کشیده به بهانه های مختلف میباشد ؟ آیا مصلحت کشور در وصول قاطعانه معوقات بانکی بمنظور افزایش و هدایت سرمایه در گردش بانکها در مسیر رونق چرخه تولید و به تبع آن اشتغال آفرینی برای خیل کثیر بیکاران جامعه نمی باشد ؟ آیا اهتمام ویژه نسبت به منابع مشترک نفتی و ایضاً آثار فرهنگی در حال غارت توسط سایر کشورها جزء مصالح کشور میباشند یا میدان دادن به تندروهای عوامفریب و ویژه خوار؟ آیا بکارگیری نخبگان در عرصه های مختلف مدیریتی و اجرائی و پیرو آن جلوگیری از زیان یکصد و پنجاه میلیارد دلاری مترتب از فرار مغزها به مصلحت کشور خواهد بود یا میدان داری متملقین و رانت خواران ؟ آیا برنامه ریزی و آینده نگری در کنترل و مدیریت بهینه آب و استیفای جدی تر حق آبه ها بمنظور جلوگیری از جنگ ها و خشکسالی های آینده جزء مصلحت های کشور نمیباشد ؟ بدیهی است هنگامیکه فرهنگ کار و تلاش ، تفکر و عقلانیت ، شایسته سالاری ، برنامه محوری ، آینده نگری ، توجه به اقتضائات بین المللی و منافع ملی در بین برخی از مسئولان جای خود را به ریاکاری ، عوامفریبی ، چاپلوسی و تملق گوئی ، استحصال منافع نامشروع ، کوته بینی ، امیر کبیر کشی ها ، تندروی های مصلحتی و دشمن تراشی در ابعاد خارجی بدهد ، از میان آن فسادهای چند ده هزارمیلیاردی با مصونیت های آهنین نمایان میگردند .

در واقع میبایستی اذعان داشت که اگر در برخورد با فاسدین و میرزا آغاخان های نوری زمانه فرا جناحی و بدون در نطر گرفتن مصلحت های بیجا قاطعانه تر عمل میشد ، قاطبه ملت اعم از مسئولین پاکدامن و مردم شریف ایران ، شاهد سیل انبوه پرونده های در نوبت رسیدگی مفسدین ریز و درشت ، یقه سفید و غیر سفید اقتصادی در محاکم قضائی و کمیسیون اصل نود مجلس نبودند . بنابراین مبرهن است که در درازمدت خسارت فتنه گران پشت پرده اقتصادی بمراتب مهلک تر از فتنه های مرسوم شده امروزی بر بنیان های اجتماعی کشور میباشند . و اما کلام آخر ، اکنون که بنا به دلائل مختلف مثل تحریم ، سوء مدیریت ، رکود و تورم ، بیکاری ، کشمکش های سیاسی ، موضعگیری های غلط بین المللی و فسادهای موجود اقتصادی ، کشور شرائط ویژه ای را سپری می نماید مسئولین امور نبایستی از هجوم کشورها و شرکت های مختلف خارجی جهت انعقاد قراردادهای تجاری ذوق زده گردند ، چراکه پر واضح است در شرائط ضعف بنفع طرف های مفابل خواهد بود که با ما قراردادهای یکطرفه به امضاء برسانند ، از جمله تقاضای کاهش قیمت گاز صادراتی به کشور ترکیه از طرف ترک ها در ازای افزایش دو برابری حجم گاز صادراتی به آن کشور .

بنابراین جدی ترین مصلحت های حال حاضر کشور میبایستی حفظ اتحاد و همدلی میان دولت به معنای حاکمیت و مردم بالاخص با توجه ویژه به معیشت و رفاه عمومی و همچنین برخورد قاطعانه قضائی بدون در نظر گرفتن مصلحت های مصلحتی با مفسدین اقتصادی و از سوئی نیز تمرکز و خودباوری مسئولین در مدیریت ها و مذاکرات بین المللی و ایضاً پرهیز از ایجاد هرگونه منازعه و اختلافات بی حاصل سیاسی مخصوصاً در روابط فیمابین قوا میباشد . درود خدا به روح پاک همه شهدائیکه با نثار جانشان امنیت را به ارمغان آوردند .

هوشنگ پورخزائی