سومین اپراتور

دوسال تلاش برای در اختیار گرفتن بازار سیم کارت

طلسم ورود نسل سوم موبایل پس از دو سال شکست و بالاخره پس از کش و قوس های فراوان، شرکت تامین تله کام، بهره برداری از پروژه اپراتور سوم تلفن همراه کشور را به عهده گرفت، اپراتوری که قرار است سیم کارت های نسل سومی را برای اولین بار وارد بازار کند.

وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بعد از گذشت بیش از ۱۵ ماه از زمان انجام مزایده انتخاب برنده این پروژه، شرکت تامین تله کام را که وابسته به سازمان تامین اجتماعی است، رسما برنده نهایی این پروژه اعلام کرد و وعده داد این اپراتور دهه فجر امسال سیم کارت هایش را وارد بازار می کند و به جمع اپراتور های تلفن همراه کشور می پیوندد.

نسل سوم تلفن همراه علاوه بر مکالمه، ارسال و دریافت پیامک می تواند دسترسی به اینترنت را در هر شرایطی برای کاربر مهیا کرده و انتقال داده ها را با سرعتی بالا ممکن کند. به این ترتیب سرویس های چندرسانه ای مانند صدا، دیتا و تصویر با استفاده از تلفن همراه با سرعتی مناسب در اختیار مشترکان قرار می گیرد. البته ۲۳ دی ماه سال ۸۷ که کنسرسیوم تامین-اتصالات به عنوان برنده نهایی مزایده اپراتور سوم معرفی شده بود، قرار بود سیم کارت های نسل سوم تلفن همراه تابستان ۸۸ وارد کشور شود، اما با وجود اخراج اتصالات از ایران و ابطال این مزایده، سرنوشت اپراتور سوم شکل دیگری به خود گرفت و برخلاف پروژه هایی که با هدف انتقال تکنولوژی و جذب سرمایه گذاری خارجی در کشور راه اندازی می شوند، به پروژه ای کاملا ملی و با تکیه بر توان داخلی تبدیل شد.

اپراتور سوم در حالی به شرکت داخلی تامین تله کام سپرده شد که حدود سه سال پیش وزیر ارتباطات دولت نهم از شروع مطالعات مربوط به این پروژه در ایران خبر داده بود و گفته بود برای عقب نماندن از تکنولوژی های روز جهان و جذب سرمایه گذاری خارجی و انتقال دانش فنی به داخل کشور، ایرانی ها هم تا پایان سال ۸۷ می توانند از نسل سوم تلفن همراه استفاده کنند. محمد سلیمانی در آن زمان معتقد بود شرکتی که توانایی اجرا و تضمین مالی این قرارداد را داشته باشد به هیچ وجه در کشور وجود ندارد.

در همین حال رضا تقی پور، وزیر کنونی ارتباطات نیز ابتدا بر جذب سرمایه گذاری خارجی در پروژه های ملی تاکید کرده و اعلام کرده بود پروژه اپراتور سوم تلفن همراه، فرصتی برای جذب و استفاده از سرمایه گذاری های خارجی و انتقال تکنولوژی است و باید همانند اپراتور دوم به سرمایه گذاری خارجی در این پروژه توجه شود.

● نگاهی دوباره به شروع و پایان مزایده

در ماه های ابتدایی سال ۸۷ وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات وقت اعلام کرد که بیش از ۱۵ کشور از مناطق خاورمیانه، آسیای شرقی، آفریقا و کشور های اروپایی برای حضور در پروژه اپراتور سوم تلفن همراه ایران اظهارعلاقه مندی کرده و قطعاً در مزایده انتخاب این اپراتور حضور خواهند داشت.

در آن زمان نام ترکیه، کره، برخی کشور های اروپایی، کشور های حاشیه خلیج فارس، کشور های آفریقایی، چین و روسیه نیز به گوش می رسید. اما در نهایت تنها هفت کنسرسیوم داخلی و خارجی از کشور هایی چون امارات، اندونزی، کویت و عمان وارد فضای مزایده شدند که از این تعداد، صلاحیت پنج شرکت احراز شد. بالاخره در دی ماه ۸۷ وزارت ارتباطات به صورت رسمی، اپراتور اتصالات امارات و شرکت تامین تله کام را در قالب یک کنسرسیوم به عنوان برنده اعلام کرد. برنده شدن اماراتی ها در پروژه اپراتور سوم مصادف شد با ادعا های قدیمی آنها درباره جزایر سه گانه ایرانی در خلیج فارس و شاید یکی از دلایلی که موجب شد مسوولان کشور در مورد واگذاری این پروژه به این اپراتور، دست نگه دارند همین موضوع بود.

سرانجام هم عدم پرداخت ضمانت پروژه و عدم هماهنگی با شریک ایرانی سبب شد که وزارت ارتباطات بیستم اردیبهشت ماه سال ۸۸ از حذف اتصالات از این پروژه خبر دهد.البته مسوولان اتصالات، دلایل حذف خود از این پروژه را بی اساس مطرح کردند و پیگیری هایی نیز برای بازگشت انجام دادند اما در نهایت موفق نشدند سهمی در این بازار در دست گیرند.

با اخراج اتصالات از مزایده اپراتور سوم دیگر شرکت کنندگان معدود در این مزایده نیز هریک به دلیلی از سوی وزارت ارتباطات حذف شدند، دست خالی بازار مخابراتی ایران را ترک کردند و شانس خود را برای در اختیار گرفتن این بازار جذاب و پرمصرف که جمعیت جوان و مشتاق به استفاده از فناوری های نوین آن را احاطه کرده است، از دست دادند. وقوع این اتفاقات آن قدر به طول انجامید که زمان انجام مزایده اپراتور سوم از موعد مقررش گذشت و وزارت ارتباطات خواه یا ناخواه، سومین بهره بردار از شبکه تلفن سیار کشور را با ترک تشریفات و بدون تجدید مزایده انتخاب کرد.

● سیم کارت های نسل سومی وطنی

در مصوبه سه بندی هیات دولت در تاریخ سوم بهمن ماه سال ۸۵ مقرر شده بود که شبکه اپراتور سوم از فناوری نسل سوم تلفن همراه بهره ببرد و سرمایه گذاران آن با ۴۹ درصد سهم از اپراتور های خارجی توانمند و در صورت لزوم به صورت منطقه ای باشند.کارشناسان معتقدند که مطابق اسناد تهیه شده، استفاده از نسل سوم تلفن همراه تنها با جذب سرمایه گذاری خارجی و انتقال تکنولوژی ممکن خواهد بود و به دلیل عدم وجود تجربه در این حوزه، استفاده از توان داخلی در پروژه اپراتور سوم به تنهایی ممکن نیست. اما امروز با توجه به کنار گذاشتن متقاضیان خارجی از پروژه اپراتور سوم و سپردن کار به بخش غیردولتی ایرانی باید منتظر ماند دیر یا زود، سیم کارت های وطنی در بازار موبایل ایران عرضه شود. در همین حال باید گفت که در یک سال اخیر، شواهد نشان از سپردن پروژه اپراتور سوم به شرکت ایرانی تامین تله کام می داد و مسوولان این شرکت با ارائه پیشنهاد به وزارت ارتباطات مدعی شده بودند که با استفاده حداکثری از توان نیرو های متخصص داخلی قادرند اپراتورسوم تلفن همراه کشور را در اختیار گیرند و آنجا که نیاز باشد از توان مشاوران خارجی نیز در این پروژه استفاده خواهند کرد.

● سیم کارت های ۰۹۲ به دنیا می آیند

با وجودی که مجوز فعالیت اپراتور سوم به شرکت تامین تله کام داده شد، مقامات مسوول این اپراتور و نیز مقامات ارشد وزارت ارتباطات تاکنون جزییات این پروانه صادره را اعلام نکرده اند و از ارائه هرگونه اطلاعاتی در این باره اجتناب می ورزند. مدیرعامل شرکت تامین تله کام تنها از واگذاری سیم کارت های نسل سوم تلفن همراه (۳G) همزمان با دهه فجر در تهران و کلانشهرها خبر داد و گفت که هنوز بهای این سیم کارت ها مشخص نیست و در حال مطالعه استراتژی بازار هستیم که نتایج آن تا سه ماه آینده اعلام می شود. ذبیح الله فیض آبادی با تاکید بر این که سیم کارت های اپراتور سوم از ۲۲ بهمن ماه امسال وارد بازار کشور می شود، اعلام کرده که این سیم کارت ها از ابتدا بر مبنای تکنولوژی نسل سوم بوده و مجهز به سرویس های مختلف این فناوری هستند.

وی عرضه این سیم کارت ها را به صورت همزمان ابتدا در تهران و کلانشهرها و سپس در کل کشور اعلام کرده و گفته است: شرایط جدیدی برای پروانه فعالیت اپراتور سوم صادر شده که این شرایط کاملا با شرایط مزایده این پروژه متفاوت است و جزئیات آن باید از سوی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی اعلام شود. با وجودی که گفته شده که تمام شرایط پروژه اپراتور سوم نسبت به شرایط تدوین شده اولیه برای این پروژه کاملا تغییر کرده، اما طبق ارائه نامبرینگ سازمان تنظیم مقررات، پیش شماره ۰۹۲ برای این سیم کارت ها درنظر گرفته شده و به نظر می رسد این بخش در پروانه صادر شده بدون تغییر باقی مانده باشد.

● حق السهم مشکوک

پس از واگذاری پروانه اپراتور سوم تلفن همراه به تامین تله کام، عدم اعلام جزئیات، پاسخ های سربسته مسوولان در خصوص پروانه و گفته های مسوولان شرکت تامین تله کام در مورد مشخص نبودن حق السهم دولت از پروانه و تفاوت های بسیار پروانه اعطا شده با پروانه اولیه، حدس و گمان ها را درباره تغییر حق السهم دولت از پروانه اپراتور سوم قوت بخشید. به اعتقاد کارشناسان مساله ای که در زمان برگزاری مزایده اپراتور سوم، سبب برنده شدن کنسرسیوم تامین اتصالات در مزایده شده بود، تضمین ۸۰ درصدی این اپراتور در صورت عدم تحقق درآمدهای پیش بینی شده به دولت بود، اما وزیر ارتباطات در اظهارنظری از بازنگری در تضمین ۸۰درصدی حق السهم دولت در پروانه اپراتور سوم خبر داده و گفته: این مساله از جمله مواردی است که در پروانه اعطاء شده بازنگری شده است.

رضا تقی پور اگرچه به طور نامشخصی دراین مورد اظهار نظر کرده اما اعلام کرده که محاسبه این موارد به صورت عدد مختصری نیست و جداول مختلفی دارد. در پروانه صادره راجع به کف درآمد صحبت شده و این به این معنی است که اگر درآمد محقق نشد اپراتور باید مبلغ کف را بپردازد. به گفته او هرچقدر درآمد محقق شود اپراتور باید به نسبت درآمد محقق شده درصدی را بابت حق امتیاز پروانه به دولت بپردازد و این احتمال خیلی کم است که این عدد در کل قرارداد تاثیر داشته باشد. زیرا چیزی که در اپراتورهای اول و دوم پیش آمده این است که این عدد اصلاً مورد استفاده قرار نگرفته و همیشه بیش از این عدد درآمد داشته اند. البته وزیر ارتباطات در مورد رقم سقف و کف این پروانه هیچ توضیحی ارائه نکرده اما گفته شرایط امروز با زمانی که مزایده برگزار شد و برندگان هم حاضر نشدند قرارداد ببندند، متفاوت است و در مذاکرات، قرارداد باید به گونه ای بسته می شد که اپراتورها بتوانند این مساله را تامین کنند.

● مجلسیان به میدان می آیند

نمایندگان مجلس تنها هنگام اعلام نام امارات برای پروژه اپراتور سوم، به دلیل اختلافات ریشه ای در مالکیت جزایر سه گانه با این کشور به اعتراض برخواستند و در دیگر موارد در مورد پروژه اپراتور سوم روزه سکوت گرفتند و هیچ عکس العملی در مورد تاخیر اجرای این پروژه در یک سال گذشته از خود نشان ندادند.

هم اکنون برخی نمایندگان از بررسی این پروژه در کمیسیون های صنایع و معادن و اصل ۴۴ خبر می دهند و معتقدند که باید بر این پروژه از جنبه نظارتی در مورد شیوه انجام قانونی و اداری آن پیگیری شود.

مخبر کمیسیون صنایع و معادن مجلس با بیان این که پروژه اپراتور سوم و صدور پروانه آن به شرکت تامین تله کام در این کمیسیون و نیز کمیسیون ویژه اصل ۴۴ قانون اساسی بررسی و پیگیری می شود، می گوید: بحث اپراتور سوم یکی از موضوعات مهمی است که در کمیته مخابرات کمیسیون صنایع و معادن از قبل در دستور کار بوده و با قطعیت واگذاری پروژه اپراتور سوم تلفن همراه به شرکت تامین تله کام، کمیسیون صنایع و معادن این پروژه را رها نخواهد کرد. بنابراین در جلسه ای از آخرین گزارش کمیته مخابرات در مورد این پروژه و چگونگی نظارت کمیسیون صنایع و معادن بعد از واگذاری مطلع خواهیم شد.

علی اصغر یوسف نژاد اضافه می کند: واگذاری شبکه سوم تلفن همراه کشور در راستای سیاست های اصل ۴۴ قانون اساسی شکل می گیرد و باید به گونه ای باشد که بتواند اهداف و قوانین بالادستی این اصل را تامین کند و منجر به گردش پولی، افزایش بهره وری، کاهش قیمت تمام شده و جذب سرمایه گذاری بخش خصوصی در داخل و خارج و انتقال تکنولوژی شود.او که عضو کمیسیون ویژه اصل ۴۴ مجلس شورای اسلامی نیز هست، با تاکید بر این که در این نوع واگذاری ها تمام تلاش این است که واگذاری مالکیت، واگذاری سهام و واگذاری مدیریت با هم انجام گیرد، ادامه می دهد: واگذاری پروژه اپراتور سوم تلفن همراه به تامین تله کام پایان کار نیست، بلکه مرحله نظارت و پشتیبانی و پیگیری از این پروژه ملی از این پس آغاز می شود.

نماینده مردم ساری در مجلس خاطرنشان می کند: پرونده اپراتور سوم در کمیسیون صنایع و معادن و کمیسیون ویژه اصل ۴۴ به نحو مطلوب بررسی می شود.

به گفته یوسف نژاد، استفاده از توان فنی مهندسی و بهره گیری از تجربیات دیگر کشورها از جمله اهدافی است که باید در این پروژه دنبال شود و مشارکت در سرمایه گذاری باید منجر به انتقال دانش فنی شود. عضو کمیسیون ویژه اصل ۴۴ قانون اساسی با بیان این که در بررسی این پروژه تاکنون مشکلات قانونی دیده نشده ادامه می دهد: انتخاب بهره بردار سومین شبکه موبایل کشور بهتر بود از طریق مزایده انجام می شد تا امکان انتخاب مجموعه های فنی و مالی برای مشارکت وجود داشت، اما ترک تشریفات نیز یکی از مسیر های قانونی است که در شرایط خاص قابل اجرا است.

● باید بدانیم

بهره برداری از تکنولوژی نسل سوم به گسترش فرهنگ استفاده از فناوری اطلاعات، عملی شدن ایده های تجارت الکترونیک، دولت الکترونیک، آموزش الکترونیک و در نهایت افزایش کارایی در استفاده از زمان منجر می شود، اما این فناوری در حالی در آستانه ورود به بازار موبایل ایران است که چندی است نخستین سرویس شبکه نسل چهارم تلفن همراه جهان توسط اپراتور "تلیاسونرا " در سوئد و نروژ راه اندازی شده که به صورت تئوری می تواند اطلاعات را با سرعت بیش از ۱۰۰ مگابایت در ثانیه انتقال دهد. این سرعت ۲۲ بار از سرعت شبکه نسل سوم (۳G) بیشتر است و برای مثال می تواند از تلویزیون اچ دی با صفحه بزرگ پشتیبانی کند. این نسل جدید ارتباطات تلفن همراه برای انتقال حجم عظیمی از داده ها با کمترین هزینه ترین شکل ممکن طراحی شده و با بهینه کردن استفاده از باند فرکانس، سرعت دسترسی به شکل فیبر از طریق بی سیم را فراهم کند.

نسل چهارم تلفن همراه نسخه گسترش یافته و به روز شده شبکه LTE محسوب می شود و "تلیاسونرا " را به نخستین شرکت مخابراتی ارائه دهنده نسل چهارم خدمات مخابراتی و ارتباطی جهان تبدیل کرده است. پیش بینی شده تا پایان سال ۲۰۱۰ در کشور های آمریکا، کانادا، ژاپن، کره جنوبی، آفریقای جنوبی، ارمنستان و فنلاند نیز نسل چهارم تلفن همراه راه اندازی شود.

نویسنده: معصومه بخشی پور