دیالوگ‌ در سینمای حاتمی‌کیا

موضوعات فیلم‌های ابراهیم حاتمی‌کیا همیشه آنقدر مهم و حساسیت‌برانگیز بوده که تماشاگران آثار این کارگردان چندان در بند دیالوگ‌های آثار او نمانده‌اند، اما هستند فیلم‌هایی …

موضوعات فیلم‌های ابراهیم حاتمی‌کیا همیشه آنقدر مهم و حساسیت‌برانگیز بوده که تماشاگران آثار این کارگردان چندان در بند دیالوگ‌های آثار او نمانده‌اند، اما هستند فیلم‌هایی که مثال نقضی بر چنین قاعده‌ای باشند، چه آن که اتفاقاً در سینمای متاخر حاتمی‌کیا، این دیالوگ‌ها هستند که به یادها مانده‌اند، آنقدر که بسیاری از دوستداران او و البته منتقدان همیشگی‌اش به شوخی دلیل ساخت فیلم «موج مرده» را به خاطر یک دیالوگ می‌دانند؛« قرار بود ما بریم جنگ، شما از بچه‌هامون مراقبت کنین... کلاهتونو قاضی کنین، کدوم یکی از ما کم‌فروشی کرد؟» همین دیالوگ تمام حرف یک ساعت و نیم فیلم حاتمی‌کیا را در خود مستتر دارد.

این یکی از ویژگی‌های دیالوگ‌های حاتمی‌کیاست؛ لحن عاصی کلماتش همراه با حسرت و سوالی که همواره واژه‌ها را احاطه کرده است.

کمتر کسی را می‌توان سراغ گرفت که معروف‌ترین فیلم حاتمی‌کیا را دیده باشد و این معروف‌ترین دیالوگ آن را به‌خاطر نسپرده باشد؛ «تو میدونی گردان بره خط گروهان برگرده یعنی چی؟ تو میدونی گروهان بره خط دسته برگرده یعنی چی؟ تو میدونی دسته بره خط نفر برگرده یعنی چی؟»، یا این دیالوگ استوارش در فیلم «روبان قرمز» آن زمانی که پرویز پرستویی لجبازی می‌کند و اصرار دارد در آن منطقه مین‌گذاری شده تنها باشد اما رضا کیانیان او را به دوئلی جذاب دعوت می‌کند؛ «امروز روز مباهله است آقا داوود، یا تو بر حقی یا من (کفشش را در می‌آورد و با هر زخمه به سازش یک قدم در میدان مین بر می‌دارد) می‌بینی، نه دادگاهی هست و نه مردمی، محبوبه شاهده و خدا که اون بالا قضاوت می‌کنه.

اگر حق با تو باشه جزاش مینی هست که میره زیر پای من ولی اگر تو ناحق باشی آقا داوود... به این دادگاه شک نکن پاشو بیا» این نمونه‌ها، مشتی از خروار است از دیالوگ‌هایی که گاه بار یک فیلم را به دوش کشیده‌اند.

علی محزون