گرمای وروجک سوز

فصل گرما کم کم از راه می رسد و کودکان فرصت مغتنمی دارند تا بدون نگرانی از درس و مشق و تکلیف بازی کنند و سرگرم باشند بعضی هم در آرزوی آینده ای درخشان و تبدیل شدن به ستاره ای ورزشی, والدین را وادار به نام نویسی در یکی از مدارس فوتبال یا یک باشگاه ورزشی می کنند

فصل گرما کم‌کم از راه می‌رسد و کودکان فرصت مغتنمی دارند تا بدون نگرانی از درس و مشق و تکلیف بازی کنند و سرگرم باشند. بعضی هم در آرزوی آینده‌ای درخشان و تبدیل‌شدن به ستاره‌ای ورزشی، والدین را وادار به نام نویسی در یکی از مدارس فوتبال یا یک باشگاه ورزشی می‌کنند.

تا اینجای کار عالی است، اما شرط و شروطی هم در کار است. فصل تابستان به دلیل شرایط خاص اقلیمی زمینه‌ساز بیماری‌هایی است که اتفاقا بسادگی سراغ کودکان شاداب و سرزنده و فعال می‌آید. هر چه برق شیطنت را در چشمان کودک دلبندتان بیشتر ببینید، بیشتر باید نگران بروز بیماری‌های تابستانی در او باشید. بخصوص اگر قرار است مدتی طولانی در هوای گرم و صدالبته مرطوب بازی و ورزش کند.

● علل گرفتاری

کودکان کمتر از بزرگسالان عرق می‌کنند، به همین دلیل دیرتر خنک می‌شوند و احتمال بروز بیماری‌های فصل گرما در آنها بیشتر از بزرگسالان است. بر همین اساس والدین و مربیان ورزشی باید اطمینان حاصل کنند که کودک ابتدای انجام ورزش آرام‌آرام شروع به نرمش می‌کند تا بتواند با هوای گرم و صد البته رطوبت زیاد سازگار شود. البته این همه ماجرا نیست. کودکان به علل دیگری نیز به بیماری‌های تابستانی دچار می‌شوند. کودکانی که تناسب اندام ندارند و نیز کودکانی که در گذشته به کمبود آب بدن یا بیماری‌های تابستانی مبتلا شده‌اند، هنگام ورزش و بازی باید بیشتر مورد توجه قرار گیرند. توجه داشته باشید اگر هوا خیلی گرم و مرطوب است باید در محل ورزش کودکان حتما کادر مراقبت‌های پزشکی حضور داشته باشد.

در ادامه به شایع‌ترین بیماری‌های تابستانی در کودکان خواهیم پرداخت:

● کمبود آب بدن

اگر هنگام ورزش یا بازی در هوای گرم به دلیل تعرق زیاد، بدن کودک آب فراوانی از دست بدهد و این آب از دست رفته از طریق مصرف آب یا مایعات جبران نشود، کودک دچار کمبود آب خواهد شد. این کمبود آب حتی در موارد نه چندان شدید، سبب بروز احساس ناخوشایند و نیز افت کیفیت ورزش یا بازی او خواهد شد. علاوه بر این، کمبود آب، کودک را در معرض خطر ابتلا به سایر بیماری‌های تابستانی قرار خواهد داد.

علائم و نشانه‌ها

ـ خشک‌شدن دهان و تشنگی

ـ بدخلقی و بیقراری

ـ سردرد و سرگیجه

ـ بی‌حوصلگی و نداشتن اشتیاق به ادامه بازی

ـ گرفتگی عضلات

ـ خستگی مفرط

ـ کودک نمی‌تواند مثل همیشه بدود و بازی کند

درمان

ـ کودک را زیر سایه یا به فضایی که هوای مطبوعی دارد، منتقل کنید.

ـ به او مایعات فراوان بدهید.

کی دوباره می‌توانم بازی کنم؟

کودک پس از رفع علائم می‌تواند دوباره به بازی و ورزش ادامه دهد، والدین یا مربیان حتما باید او را بدقت زیر نظر بگیرند و مراقبش باشند.

● گرفتگی‌های عضلانی

گرفتگی‌های شدید عضلانی معمولا زمانی رخ می‌دهد که کودک طی ورزش و بازی مقدار زیادی مایعات و نمک بر اثر تعرق از دست می‌دهد. هر چند این گرفتگی‌ها میان کودکانی که در هوای گرم بازی می‌کنند، رایج‌تر است، اما ممکن است در شرایط دیگر نیز هنگام فعالیت جسمانی کودکان رخ دهد، مثلا هنگام شنا در استخر یا حتی هنگام برف بازی در هوای سرد.

کودکانی که بیشتر عرق می‌کنند یا غلظت نمک در عرقشان بیشتر است، بیشتر در معرض خطر ابتلا به گرفتگی عضلانی قرار دارند. از این عارضه بسادگی می‌توان پیشگیری کرد. کافی است شرایط محیطی در فضای ورزش یا بازی کودک مطلوب باشد، حتما پیش از شروع فعالیت سنگین جسمانی، کودک را وادار به نرمش کنید تا بدنش آرام آرام با گرما و رطوبت زیاد سازگار شود و نیز از تغذیه مناسب کودک خود بخصوص میزان مصرف مایعات او مطمئن شوید.

علائم و نشانه‌ها

ـ درد شدید

ـ گرفتگی ماندگار ماهیچه در طول ورزش و بازی و پس از آن

درمان

ـ باید به کودک نوشیدنی‌های ورزشی بدهید تا مایعات و سدیم از دست رفته بدنش را بازیابد.

ـ ماساژ و کشیدن ملایم ماهیچه مورد نظر و نیز استراحت این ماهیچه می‌تواند به بهبود شرایط کمک کند.

کی دوباره می‌توانم بازی کنم؟

هنگامی که گرفتگی عضلانی کاملا رفع شود و کودک احساس کند بدون هیچ مشکلی می‌تواند بازی یا ورزش کند، مشکلی برای انجام فعالیت جسمانی وجود ندارد. والدین باید بررسی کنند که آیا لازم است برای پیشگیری از بروز مجدد چنین عارضه‌ای رژیم غذایی کودک را تغییر دهند، روی تناسب اندامش کار کنند یا توجه خود را به نرمش کودک و سازگاری او با شرایط آب و هوا معطوف کنند. برای این کار می‌توانید با پزشک کودک خود مشورت کنید.

● گرمازدگی

گرمازدگی هنگامی رخ می‌دهد که بدن کودک هنگام ورزش و بازی آرام‌آرام درگیر یکی از بیماری‌های تابستانی نظیر کمبود آب بدن می‌شود، اما کودک بی‌توجه به آن به فعالیت خود ادامه می‌دهد. بدن کودک در این حالت دست و پا می‌زند تا سرپا بماند، اما ناگهان دچار گرمازدگی می‌شود.

علائم و نشانه‌ها

ـ کودک احساس می‌کند ادامه بازی برایش دشوار یا ناممکن است

ـ کودک تعادل خود را از دست می‌دهد، دچار سرگیجه می‌شود یا حتی از حال رفته و غش می‌کند

ـ کودک دچار کمبود آب می‌شود

ـ کودک بشدت عرق می‌کند و رنگ‌پریده به نظر می‌رسد

ـ سردرد، حالت تهوع، استفراغ و اسهال

ـ گرفتگی در ناحیه شکم و نیز گرفتگی ماندگار ماهیچه‌های بدن

درمان

ـ کودک را زیر سایه یا به فضایی که هوای مطبوعی دارد، منتقل کنید.

ـ هر گونه لباس اضافه و احیانا تجهیزات ورزشی مانند کلاه، ساق‌بند، مچ بند و ... را نیز درآورید.

ـ بدن کودک را با آب سرد، جریان هوای خنک و حوله مرطوب و سرد خنک کنید. حوله ممکن است زود آب خود را از دست بدهد یا گرم شود. به همین دلیل باید مدام حوله را عوض کنید یا آن را با آب سرد خیس کنید.

ـ کودک را در شرایطی کاملا راحت و آرام بخوابانید و حتما پاهایش را بالاتر از قلب قرار دهید.

ـ اگر کودک حالت تهوع ندارد یا استفراغ نمی‌کند، به او آب سرد یا مایعات ورزشی بنوشانید.

ـ با این تدابیر کودک باید بسرعت بهبود یابد، اما اگر تغییر چندانی در حال او حاصل نشد یا حالش بدتر شد، بلافاصله او را به نزدیک‌ترین مرکز اورژانس برسانید.

کی دوباره می‌توانم بازی کنم؟

به کودک اجازه ندهید دوباره بازی کند تا زمانی که علائم گرمازدگی و کمبود آب بدنش کاملا رفع شود. روز بعد به او اجازه فعالیت سنگین بدنی ندهید؛ اگر گرمازدگی شدید بوده است باید بیش از یک روز از انجام ورزش و بازی سنگین کودکتان جلوگیری کنید. در صورتی که کودکتان را در اورژانس بستری کرده‌اید، حتما باید برای ورزش و بازی مجدد او، از پزشک معالج اجازه بگیرید.

● غش بر اثر گرما

این عارضه یکی از بیماری‌های خطرناک تابستانی است و هنگامی رخ می‌دهد که بدن کودک گرمای بسیار زیادی تولید می‌­کند و نمی‌تواند این گرما را آزاد کند. علت اصلی این بیماری ورزش و بازی شدید و طولانی در هوای گرم است.

ماهیت این بیماری در واقع افزایش سریع دما در مرکز بدن است که در صورت بی‌توجهی می‌تواند سبب بروز ناتوانایی‌های ماندگار یا حتی مرگ شود.

علائم و نشانه‌ها

افزایش دمای مرکز بدن که معمولا به بیش از ۴۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسد؛ این وضع را می‌توان از طریق اندازه‌گیری مقعدی دما متوجه شد.

سیستم اعصاب مرکزی ناکارآمد می‌شود، یعنی ممکن است سطح هوشیاری پایین بیاید، حمله و غش رخ دهد، احساس گیجی یا ناتوانی حرکتی بروز کند، رفتار نامعقول از کودک سر بزند و....

سایر علائم احتمالی

ـ حالت تهوع، استفراغ یا اسهال

ـ سردرد، سرگیجه یا احساس ضعف

ـ گرم شدن پوست بدن که البته ممکن است با تعرق همراه باشد

ـ افزایش ضربان قلب، کاهش فشار خون یا تنفس سریع

ـ کمبود آب بدن

ـ بروز خلق و خوی تهاجمی

درمان

ـ اگر در محل بروز بیماری تیم درمانی مستقر است، بلافاصله به کادر درمانی اطلاع دهید و اگر در فاصله دوری قرار دارند تا رسیدن آنها، بدنش را سرد نگهدارید.

ـ اگر در محل بروز بیماری تیم درمانی مستقر نیست، بلافاصله به اورژانس اطلاع دهید. لباس‌های اضافی کودک و تجهیزات ورزشی را از بدنش درآورید. سپس بلافاصله به خنک کردن بدن کودک اقدام کنید. برای این کار می‌توانید از آب سرد، باد سرد یا حوله خیس و سرد استفاده کنید. این کار را تا رسیدن پرسنل اورژانس ادامه دهید.

کی دوباره می‌توانم بازی کنم؟

هرگز بدون مجوز پزشک به کودکی که دچار غش ناشی از گرما شده اجازه ورزش و بازی ندهید. کودکان در این حالت باید کم‌کم و بسیار تدریجی فعالیت‌های جسمانی را از سر بگیرند و این مرحله باید کاملا تحت مراقبت دقیق و عمل به توصیه‌های پزشک صورت گیرد.

● والدین حتما بخوانند

ـ پیش از انجام ورزش یا بازی در هوای گرم، وزن کودکتان را اندازه بگیرید.

ـ پس از پایان بازی یا ورزش نیز دوباره وزن او را اندازه بگیرید.

ـ این دو عدد (وزن پیش از ورزش و پس از آن) را با هم مقایسه کنید. اگر پس از انجام فعالیت جسمانی در گرما وزن او کمتر شده است؛ به آن معنی است که کودکتان حین ورزش یا بازی به اندازه کافی مایعات ننوشیده است. کاهش تنها یک درصد از وزن کودک حین فعالیت جسمانی می‌تواند سبب کاهش توانایی او در ادامه این فعالیت شود. دانشمندان ثابت کرده‌اند نوشیدن آب نمی‌تواند به طور کامل آب از دست رفته بدن را جبران کند. به همین دلیل بهتر است نوشیدنی ورزشی دلخواه فرزندتان را حین ورزش و بازی در اختیارش بگذارید تا نتیجه مطلوب‌تری بگیرید. شرطش آن است که مطمئن باشید آنقدر غرق در بازی نشده است که نوشیدنی دوست‌داشتنی‌اش را نیز فراموش کند.

مسعود ایثاری