هپاتیت های ویروسیViral Hepatitis

این بیماری عفونتی است که عمدتاً کبد را گرفتار می کند در اینجا این بیماری پنج دسته ویروس نقش دارند ۱ ویروس هپاتیت A و ۲ ویروس هپاتیت B و ۳ ویروس هپاتیت C و ۴ ویروس هپاتیت D و ۵ ویروس هپاتیت E

این بیماری عفونتی است که عمدتاً کبد را گرفتار می‌کند. در اینجا این بیماری پنج دسته ویروس نقش دارند: ۱. ویروس هپاتیت A و ۲. ویروس هپاتیت B و ۳ ویروس هپاتیت C و ۴ ویروس هپاتیت D و ۵. ویروس هپاتیت E. از موارد یاد شده، ویروس هپاتیت A و ویروس هپاتیت E می‌توانند از طریق آب آلوده یا غذای آلوده به مدفوع بیماران، منتقل شوند. ویروس‌های B و C و D بیشتر از طریق انتقال خون، به‌کار بردن سرنگ و یا لوازم جراحی و دندان‌پزشکی آلوده، انتقال مادر به جنین و یا استفاده از تیغ، مسواک و یا حوله آلوده، انتقال می‌شوند. هپاتیت‌های ویروسی بعد از یک دوره کمون که بسته به نوع ویروس متفاوت است. بروز می‌کنند. به‌عنوان نمونه دوره کمون هپاتیت A، پانزده تا ۴۵ روز و دوره کمون هپاتیت E از دو هفته تا دو ماه متغیر است. علایم اولیه بیماری بسیار متغیر است. دو هفته قبل از بروز زردی علایمی از قبیل بی‌اشتهائی، تهوع، استفراغ، خستگی، دردهای عضلانی و مفصلی، سردرد و... ممکن است بروز کند. همچنین بیمار ممکن است سابقه تیره رنگ شدن ادرار و تغییر رنگ مدفوع به رنگ خاک رس را حدود یک تا پنج روز قبل از زردی بدهد.بعد از علایم، زردی ظاهر می‌شود که با ظاهر شدن زردی، علایم اولیه کاهش می‌یابند. کبد و طحال (به‌خصوص کبد) بزرگ شده و در لمس حساس می‌شوند. بهبود کامل بیماری، از لحاظ بالینی و همچنین از لحاظ آزمون‌های بیوشیمیائی در هپاتیت‌ A و E بعد از یک تا دو ماه و در هپاتیت B و C اگر عارضه‌ای رخ نداده باشد، پس از سه تا چهار ماه روی می‌دهد. نکته مهم در مورد هپاتیت B نقش آن در ایجاد سرطان سلول‌های کبد در انسان است. به‌طوری که شواهد موکدی وجود دارد که ویروس هپاتیت B، موجب بروز ۸۰% نوعی سرطان کبد موسوم به ”هپاتوسلولارکار سینوما“ است، با توجه به اینکه حداقل ۲۰۰ میلیون نفر حامل هپاتیت B در جهان وجود دارد، اهمیت پیشگیری از بیماری را صد چندان می‌نماید.راه‌های جلوگیری از انتقال بیماری: بهترین روش برای کاهش انتقال بیماری هپاتیت (به‌خصوص هپاتیت A و E) رعایت بهداشت فردی و همچنین دفع بهداشتی فاضلاب‌ها است که از آلودگی آب، شیر و غذا جلوگیری می‌کند. از این گذشته اقداماتی از قبیل ضدعفونی کردن سوزن، سرنگ و لوازم جراحی و همچنین بررسی خون اهداکنندگان خون از نظر وجود این ویروس‌ها، از روش‌های دیگر پیشگیری از هپاتیت است.البته امروز واکسن هپاتیت B، پیشگیری از هپاتیت B را تا حد زیادی امکان‌پذیر ساخته است، واکسن هپاتیت B در بدو تولد، ۱/۵ ماهگی و ۹ ماهگی در بچه‌ها تزریق می‌شود. همچنین در افرادی که در معرض خطر بیشتری قرار داردند از قبیل پزشکان، کادر پرستاری و... نیز واکس تجویز می‌شود بدین نحو که واکسن در سه نوبت به‌طوری که فاصله نوبت اول تا دوم یک ماه و فاصله نوبت اول تا سوم شش ماه باشد تزریق می‌گردد.

آسکاریس: بیماری ناشی از آلوده شدن انسان توسط این کرم آسکاریانیس نامیده می‌شود. تخمین زده می‌شود که قریب به یک‌چهارم مردم جهان به این کرم آلوده باشند. آسکاریس در تمام سنین دیده می‌شود ولی در بچه‌ها شیوع بیشتری دارد. کرم بالغ در روده کوچک انسان مبتلا زندگی می‌کند. کرم ماده در هر روز تعدادی زیادی تخم می‌گذارد. تخم‌های کرم از مدفوع افراد آلوده دفع می‌گردد و چنانچه به‌وسیله آب، سبزیجات و یا غذاهای آلوده خورده شود به روده کوچک رسیده، در آنجا باز شده و از هر تخم لاروی حاصل می‌شود که دیواره روده را سوراخ کرده به کبد می‌رسد، سپس به ریه‌ها رفته و پوست‌اندازی می‌کند و از آنجا به حلق آمده دوباره بلعیده می‌شود، به روده رسیده و بالغ می‌شود. علایم بیماری بعد از یک دوره کمون که تا دو ماه نیز می‌تواند طول بکشد ظاهر می‌شود. شایع‌ترین شکایت بیماران، درد مبهم شکمی است. گاهی در اثر مهاجرت لاروها به ریه ممکن است سبب بروز حساسیت در بیمار شده و حملات آسم را در فرد ایجاد می‌کند. در موارد شدیدتر بیماری ممکن است کرم‌های بالغ مهاجرت کنند و از راه دهان و یا سوراخ‌های بینی خارج شوند. همچنین ممکن است به کیسه صفرا، کبد و آپاندیس حمله کنند و گاهی نیز سبب انسداد روده می‌شوند. تشخیص این بیماری با یافتن تخم‌ها در مدفوع حاصل می‌شود. برای درمان آن از داروهای مختلفی از قبیل لوامیزول، مبندازول و... استفاده می‌شود.

پیشگیری: تدارک آب آشامیدنی سالم، دفع بهداشتی مدفوع انسان، استفاده نکردن از مدفوع انسان به‌عنوان کود، رعایت بهداشت فردی و برنامه‌های آموزش بهداشت برای مدارس.

کرم گینه، پیوک: تخمین زده می‌شود که در سراسر جهان نزدیک به بیست میلیون نفر آلوده به این کرم وجود دارد، کرم بالغ به‌طور عمده در بافت‌های زیر پوستی بدن فرد مبتلا به‌ویژه در پوست ساق پا زندگی می‌کند و سبب بروز واکنش التهابی به‌ویژه در پوست ساق و سبب تشکیل تاول در آنجا می‌شود. در صورت تماس پای فرد با آب، تاول می‌ترکد و این انگل، تعداد زیادی لارو را وارد آب می‌کند. این لارو را نوعی سخت‌پوشت آب شیرین به‌نام ”سیکلوپس“ می‌خورد و انسان از راه خوردن آب حاوی سخت‌پوست یا ماهی که از سخت‌پوست تغذیه کرده، آلوده می‌شود. بعد از ورود این انگل به بدن انسان، در دیواره روده کوچک نفوذ کرده و وارد مویرگ‌های آن ناحیه شده و از آنجا سرانجام وارد بافت‌های زیر پوستی می‌شود. درمان این بیماری در صورتی که محل کرم دقیقاً شناسائی شود، برداشتن کرم از طریق عمل جراحی است.

پیشگیری: تهیه آب آشامیدنی سالم، جوشاندن آب‌های مشکوک، مبارزه با سخت‌پوست از طریق کلرزنی آب.

کرم کدوی سگ: بیماری ناشی از آلوده شدن انسان توسط این کرم، بیماری هیداتیت یا کیست هیداتید Hydatid Chyst نامیده می‌شود. شیوع این بیماری بستگی به ارتباط نزدیک انسان و سگ آلوده دارد. در یک بررسی آماری نشان داده شد که شیوع این عفونت در مسیحیان لبنان دو برابر بیشتر از مسلمان این کشور است و این امر به‌دلیل اعتقادات مسلمین مبتنی بر نجس بودن سگ است. همچنین نشان داده شده که خطر عفونت در نگه‌دارندگان سگ ۲۱ برابر کسانی است که سگ ندارند. تخم این انگل به‌طور معمول توسط مدفوع سگ آلوده دفع می‌گردد و چنانچه آب، سبزیجات و یا غذای انسان توسط آن آلوده گردد متعاقباً وارد بدن می‌شود. سبب بیماری‌ هپاتیت می‌شود آلودگی انسان معمولاً در دوران کودکی رخ می‌دهد، اما نشانه‌های بیماری چندین سال بعد بروز می‌کند. کیست هیداتید بیشتر از همه در کبد تشکیل می‌شود البته در اعضاء دیگر از قبیل ریه‌ها، کلیه‌ها، و مغز و... نیز تشکیل می‌گردد. علایم بیماری بسته به محل استقرار کیست دارد و تا زمانی که کیست خیلی بزرگ نشده باشد و یا پاره نشده باشد علایم زیادی ایجاد نمی‌شود مگر بی‌اشتهائی، سوءهاضمه و ناراحتی گه گاه شکمی. پارگی کیست، سبب آزاد شدن اجزاء آن شده که این اجزاء می‌توانند از راه خون به بافت‌های دیگر بدن رفته و کیست‌های دیگری را در آن نواحی ایجاد کنند و از این نظر شبیه سرطان عمل می‌کند. کیست کبدی چنانچه پاره شده و به داخل حفره قفسه سینه تخلیه شود می‌تواند تب و یرقان ایجاد کند. کیست مغزی می‌تواند سبب افزایش فشار داخل جمجمه و همچنین بروز صرع شود. کیست کلیوی منجر به بروز تب، خون ادراری و اختلال عملکرد کلیه می‌شود.

درمان: برای درمان بیماری هیداتید از روش جراحی استفاده می‌شود.

پیشگیری: از بین بردن سگ‌های ولگرد، اجتناب از خوردن سبزیجات، میوه‌جات و یا آب‌هائی که احتمال آلودگی دارند، اجتناب از نزدیکی با سگ‌ها.

شیستوزوما: پنج نوع از این انگل وجود دارد که می‌تواند انسان را آلوده کند و هر کدام تمایل خاصی به یک قسمت از بدن دارد. به‌عنوان مثال یک نوع از این انگل به‌نام شیستوزوما هماتوبیوم که در ایران نیز شایع است، در شبکه عروقی مثانه مستقر می‌شود میزبان‌های واسطه این بیماری‌ که عمدتاً حلزون‌ها هستند در آب زندگی می‌کنند و انسان از طریق شنا کردن در چنین آب‌هائی آلوده می‌گردد، بدین ترتیب که لارو این انگل از حلزون‌های آلوده جدا شده و قادر به نفوذ به پوست سالم انسان است پس از نفوذ به بافت‌های زیر پوستی به یک مرحله لاروی دیگر تبدیل می‌شود و سرانجام بسته به نوع انگل در محل مورد علاقه خود در بدن انسان، مستقر می‌شود. اولین نشانه‌های عفونت، پیدایش بثورات پوستی خارش‌دار در محل ورود انگل است. در صورتی که تعداد زیادی انگل وارد شده باشد، یک تا دو ماه پس از تماس علایمی از قبیل تب، لرز، تعریق، بزرگی غدد لنفاوی، بزرگی کبد و طحال، ظاهر می‌شود. البته بسته به نوع انگل، علایم اختصاصی ایجاد می‌شود مثلاً آن نوعی که در شبکه عروقی مثانه مستقر می‌شود سبب سوزش ادار و خون اداری می‌شود.

درمان: داروی انتخابی علیه این انگل‌ها ”Praziquantel“ است.

پیشگیری: از بین بردن حلزون‌ها در مناطق آلوده، جلوگیری از تماس افراد با آب آلوده، توصیه به کشاورزان جهت پوشیدن چکمه کار در مزارع مرطوب.

کرم‌های قلابدار انسانی: تخمین زده می‌شود در سراسر جهان پانصد میلیون نفر مبتلا به این کرم‌ها باشند. این کرم‌ها خون‌خواری می‌کنند و به همین علت برآورد می‌شود که روزانه بیش از یک میلیون لیتر خون تلف شود. آلودگی به این کرم‌ها در همه سنین دیده می‌شود. کرم‌های بالغ در روده کوچک انسان مبتلا زندگی می‌کنند و به پرزهای روده می‌چسبند و توسط حفرات دهانی خود، خون‌خواری می‌کنند. تخم این کرم‌ها با مدفوع خارج شده و در خاک‌های مرطوب، این تخم‌ها باز شده و لارو از آنها خارج می‌شود. این لارو چند بار پوست‌اندازی کرده و به لارو آلوده کننده تبدیل می‌شود که معمولاً روی برگ علف‌‌ها رفته و در فرصت مناسب از طریق منافذ پوست انسان وارد بدن می‌شود. همچنین این لاروها می‌توانند از راه آشامیدن آب آلوده و با خوردن غذای آلوده وارد بدن انسان شود و طی مراحل به کرم بالغ تبدیل شود.

علایم عمده بیماری شامل کم‌خونی فقر آهن، ضعف، خستگی و تنگی‌نفس به‌دنبال فعالیت است.

درمان: برای درمان آن بیماری از داروهای مختلفی از قبیل مبندازول، پیرانتل پاموات و... استفاده می‌شود.

پیشگیری: تهیه آب آشامیدنی سالم، دفع بهداشتی مدفوع، استفاده نکردن از کود انسانی برای زمین‌های کشاورزی، اجتناب از تماس پوست با خاک آلوده.