خروج از انزوا

گشایش مرزهای میانمار می تواند سایر کشورهای آسیا را دگرگون کند

در حاشیه مرزهای شمالی «یانگون» [پایتخت سابق میانمار] بنگاه‌های صنعتی پراکنده‌ای وجود دارند که روزگاری تمام قدرت اقتصادی میانمار را تامین می‌کردند.

اینک، پس از دهه‌ها تحریم و سوءمدیریت، بسیاری از این کارخانه‌ها ویران شده‌اند و برخی از آنها هم که سرپا هستند، متروکه‌اند. اما در میان این ویرانی‌ها نشانه‌هایی از زندگی تازه نه تنها برای میانمار که برای سایر کشورهای آسیایی وجود دارد. نزدیک دروازه‌های پارک صنعتی مینگلادون، دو کارخانه جدید با مالکیت ژاپنی از میان آوارها سربرآورده‌اند.یکی از آنها به نام «فاموسو کلوذینگ» گوشه‌ای از آینده بهتر میانمار و آسیا را به نمایش می‌گذارد.

فاموسو که به شرکت «دائی یی» مستقر در «ناگویا»ی ژاپن تعلق دارد، درسال ۲۰۰۲ به عنوان یک کسب و کار کوچک برای دوخت کت وشلوارهای مردانه به ویژه برای بازار ژاپن تاسیس شد.«کازوتو یامازاکی»مدیر فاموسو توضیح می‌دهد که شرکت اصلی بیشتر فعالیت‌های خود را در چین- کشوری که هزاران کارگر محلی در سه کارگاه تولیدی فاموسو استخدام شدند- انجام می‌داد.اما سه سال پیش، دو تا از این کارگاه‌های مستقر در چین تعطیل شدند و واحد صنعتی یانگون با هزینه‌ای بالغ بر ۷ میلیون دلار به منظور تبدیل شدن به مرکز فعالیت آسیایی جدید بازسازی شد.آخرین کارگاه فاموسو مستقر در چین تا یک سال دیگر تعطیل خواهد شد و کارگاه مستقر در یانگون تولید خود را سه برابر – از ۱۷۰ هزار دست کت و شلوار در سال به یک میلیون دست – خواهد کرد.

آقای کازوتو می‌گوید، دلیل این تغییر ساده است: هزینه بالای نیروی کار در چین حال حاضر. او در میانمار حدود ۱۰۰ دلار در هر ماه به کارگران – یک‌چهارم دستمزد کارگران چینی- می‌پردازد. افزون بر این، فاموسو در موقعیت خوبی برای بهره‌برداری از فرصت‌های ناشی از پیامدهای بسیارمهم اصلاحات سیاسی در میانمار قرار دارد: پایان تحریم‌های غرب و به ویژه ممنوعیت صادرات از میانمار. اولین کت وشلوارهای فاموسو که برای شرکت«مارکز و سپنسر» بریتانیا تولید شده در ماه جولای (مردادماه ۹۲) برای بارگیری در کشتی آماده می‌شوند. فاموسو برای نخستین بار حتی درخواست مجوز برای فروش محصولاتش را به طور مستقیم به مشتریان ارائه کرده است. آقای کازوتو می‌گوید، تقاضای رو به رشدی برای لباس‌های غربی از سوی سیاستمداران مستقر در نایپیداو (پایتخت کنونی میانمار) وجود دارد.

فاموسو از پشتیبانی کامل دولت ژاپن برخوردار است.شینزو آبه، نخست وزیر جدید این کشور از کشورهای آسیایی شرقی به ویژه از میانمار به عنوان مکان‌های مناسب برای مونتاژ ارزان قیمت کالاها و همچنین بازارهای جدیدی نام برده است که می‌توانند به احیای اقتصاد ژاپن کمک کنند. ژاپن میلیاردها دلار از بدهی‌های میانمار را بخشیده و هم اینک در حجم بسیار زیاد در حال سرمایه‌گذاری در این کشور است. میانمار اما در حال ساخت بندری جدید و بزرگ است؛ بندری که به عنوان بخشی از منطقه اقتصادی ویژه «تیلاوا» در جنوب یانگون، به منظور جایگزین کردن تاسیسات قدیمی پایتخت پیشین به شمار می‌رود.این کار حدود ۲۰ میلیارد یوآن [پول ملی چین]

(۲۰۰ میلیون دلار) هزینه دربر‌خواهد داشت که در اولین گام از منابع مالی کمک‌های خارجی تامین خواهد شد.هر چند این کار خیلی چینی به نظر می‌رسد، اما ژاپن نیز ۱۴ میلیارد یوآن دیگر به منظور کمک به اصلاح عرضه برق در یانگون و ۲۰ میلیارد یوآن دیگر روی سایر پروژه‌های زیربنایی در سراسر این کشور صرف می‌کند.ترکیب دستمزدهای پایین، منبع فراوانی از نیروی کار و دسترسی به بازارهای آمریکا و اروپا به این معنی است که کارگاه‌های بیشتری از فاموسو در میانمار تاسیس خواهد شد.

اقدام ژاپن در کسب سود از فرصت‌های برآمده از اصلاحات میانمار شگفت‌انگیز نیست. روابط ژاپن با میانمار بسیار بهتر از روابط آمریکا و اروپا با این کشور است، هر چند ژاپن برخی تحریم‌ها علیه میانمار را حفظ کرده است. سایر کشورهای آسیایی نیز به سرمایه‌گذاری در این کشور ادامه داده بودند و اینک در حال دریافت منافع آن سرمایه‌گذاری‌ها هستند.همه اقتصادهای بزرگ آسیایی در سراسر کرانه ساحلی میانمار در حال گشایش گروه‌های تجاری به منظور دستیابی به بخش‌های نادیده گرفته شده سرزمین‌های آسیایی هستند. نتایج این اقدام می‌تواند بخش بزرگی از این قاره را در برگیرد.موقعیت جغرافیایی میانمار به دارایی اصلی این کشور تبدیل شده است.

● جغرافیا سرنوشت است

به طور مثال، تایلند، دومین سرمایه‌گذار عمده در میانمار پس از چین، نسخه بزرگ‌تری از تیلاوا در «داوی»، روی ساحل «تناسُریم» می‌سازد. بندر روی آب‌های عمیق، متصل به منطقه صنعتی و جاده‌های مرتبط با بانکوک در ۳۰۰ کیلومتری این منطقه حدود ۵/۸ میلیارد دلار هزینه خواهد داشت.

برنامه‌های بزرگ به منظور توسعه جاده‌ها از بانکوک به کامبوج و ویتنام نیز در دست تهیه هستند تا از کشورهای ناراضی اطراف مالزی چشم پوشی کنند و امکان انتقال کالاهایشان از داوی به طور مستقیم به اروپا فراهم شود. این موضوع عمیقا می‌تواند جغرافیای اقتصادی آسیای جنوب شرقی را تغییر دهد و اهمیت پایانه‌های ویژه حمل و نقل کانتینر سنگاپور و مالزی را به عنوان مکان‌های انتقال کالا از یک وسیله نقلیه به وسیله نقلیه دیگر را به شدت کاهش می‌دهد. تیلاوا نیز برای شرکت‌هایی مانند فاموسو دسترسی مستقیم به بازارهای اروپا را فراهم می‌آورد.

دولت هند نیز برنامه‌های بزرگی دارد که سیاست دیرپای «نگاه به شرق» خود را ترقی خواهد داد.این کشور ۱۰۰ میلیون دلار برای بازسازی بندر قدیمی «سیتوی» در دهانه رودخانه «کلادان» در ایالت«راخین» اختصاص داده است. کشتی‌های بزرگ حامل کانتینر اینجا لنگر خواهند انداخت و بارهای خود را روی قایق‌های کوچک تخلیه خواهند کرد. قایق‌هایی که ۲۲۵ کیلومتر تا «کلادان» برای انتقال بارها به کامیون‌های عازم هند، سفر می‌کنند.

هندی‌ها امیدوارند که این پروژه به پرارتباط‌تر شدن هفت ایالت شمال شرقی محصور در خشکی کمک کند. ایالت‌هایی که محل اسکان حدود ۴۰ میلیون نفر است. این مناطق از جمله فقیرترین مناطق هند به شمار می‌روند، بخشی از این فقر به دلیل دسترسی محدود به بدنه اصلی این کشور از طریق کُریدور باریک میان بنگلادش و بوتان، است. این پیشرفت‌ها انتقال کالاها به جاده جدید کلادان از کلکته به میزورام را در قیاس با شیوه گذشته بسیار آسان‌تر می‌کند. در گذشته این گونه بود که کالاها باید از طریق سرزمین هند و بنگلادش انتقال پیدا می‌کرد.

دولت هند همچنین در حال کار روی جاده‌ای است که ایالت مانیپور[واقع در شمال شرق هند] را به میانمارمرتبط می‌کند و اتصالات زمینی جدیدی به چین و تایلند می‌گشاید. بخش تایلندی این پروژه، جاه‌طلبانه است که «بزرگراه سه‌جانبه» نامیده می‌شود. بزرگراهی که حجم ترافیک از «ایمپال» به مرز «مائی سات تایلند»را از طریق داوی کاهش می‌دهد. هندی‌ها در حال برنامه‌ریزی برای به‌روز‌رسانی آداب و رسوم قدیمی و ناکافی حاضر در پاسگاه مرزی مانیپور با «موره» در میانمار و تبدیل آن به «دروازه آسیای جنوب شرقی» جدید هستند.

هندی‌ها در حال حاضر ۱۴۸ کیلومتر جاده داخل میانمار را به عنوان بخشی از این پروژه بازسازی کرده‌اند و قرار است اقدامات بیشتری در این زمینه انجام دهند.

چین نیز به عنوان، بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار در میانمار، در اجرای پروژه‌های بزرگ خود به شدت تلاش کرده است. مهم‌ترین این پروژه‌ها عبارتند از خطوط جدید گاز و نفت که، از یک پایانه جدید در شهر «کایاکفیو» تا «ماندالای» و روی شهر مرزی چینی «رویلی» و سپس «کانمینگ» مرکز استان یوننان امتداد می‌یابد. این موضوع، از وابستگی نفتی چین به آفریقا و خاورمیانه بی‌نیاز خواهد کرد.

چینی‌ها از میانمار برای گشودن راه‌های ارتباطی ایالت «یوننان» استفاده کرده‌اند. شهر مرزی «رویلی» به شهری مقدس برای خریداران چینی سنگ یشم میانمار تبدیل شده است. هزاران فروشگاه سنگ جواهر سبز درخشان به شکل‌های حلقه شانس و جواهراتی در هر اندازه و شکل می‌فروشند. ژنرال‌های برمه‌ای مالک اغلب معادن یشم در ایالت «کاچین» هستند و شرکت‌های متحد آنها که مقادیر زیادی از این سنگ را به چینی‌ها می‌فروشند. این در حالی است که کارگران شاغل در کاچین که دستمزدهای بسیار اندکی به آنها پرداخت می‌شود، احساس محرومیت می‌کنند.

چین می‌خواهد «یوننان» را به بزرگ‌ترین مقصد گردشگری داخلی این کشور تبدیل کند و فرودگاهی بزرگ در «کانمینگ» ساخته‌اند. بسیاری از گردشگران چینی تمایلی به سفر به میانمار ندارند، چرا که آنها از خطرناکی و کثیفی این کشور نگرانند، این در حالی است که آنها می‌توانند با امنیت کامل از مکان‌های دیدنی اصلی این کشور که در شهر رویلی بازسازی شده‌اند، بازدید کنند.

برخی از این نگرانند که بسیاری از قدرت‌های بزرگ به کشورهای نسبتا کوچک و توسعه نیافته حمله می‌کنند.کشورهایی که نام آنها را به سختی هجی می‌کنند. اتاق‌های فکر بیجینگ درباره جاه‌طلبی‌های آمریکا در میانمار و جاده‌هایی که ژاپن به سوی این کشور می‌سازد، هیاهو می‌کنند. استراتژیست‌ها در دهلی در شگفتند که آیا امکانات جدید چینی‌ها در ساحل میانمار منجر به احاطه تاسیسات هند در این ساحل می‌شود؟

هند هم اینک در حال سرزنش چین به دلیل مسلح کردن و پناه دادن به ده‌ها تن از اعضای گروه‌های شورشی است که برای کسب خودمختاری در شمال شرقی هند به مدت چندین دهه جنگیده‌اند. این برخوردها به فقر این منطقه منجر شده است.

هر چند، این نگرانی‌ها به نظر زیاد می‌رسند. به طور حتم، بسیاری از پروژه‌هایی که هم اینک در میانمار در حال شکل‌گیری هستند، طی چندین سال در شبکه‌های آسیای متحد با منشا چین و هند، وجود داشته‌اند.به طور مثال، بی.سی.آی.ام (بنگلادش، چین، هند و میانمار) گروهی که به ابتکار چین در سال ۱۹۹۹ پایه‌گذاری شد، سمینارها و کنفرانس‌ها را برگزار می‌کند که بر ایده منطقه اقتصادی یکپارچه در محدوده یوننان، شمال شرقی هند، میانمار و بنگلادش تاکید می‌کنند. حالا که میانمار از انزوای خود خارج شده دیگر چنین ایده‌هایی بعید به نظر نمی‌رسند.

با توجه به تمام مطالب گفته شده، گشایش راه‌های ارتباطی میانمار احتمالا قدرت‌های بزرگ آسیایی را دور هم جمع می‌کند، همان طور که می‌تواند باعث جدایی آنها شود. دولت میانمار، به نوبه خود، به منظور گسترش ریسک‌هایش و پایان دادن به اعتماد بیش از حد به چین، برای همکاری با همه کشورهای استقبال کننده خوشحال خواهد شد.

مترجم: مجید اعزازی