کم خونی و فقر آهن

آهن یک ماده مغذی مورد نیاز برای ادامه حیات است

‌● آهن چیست ؟

آهن یک ماده مغذی مورد نیاز برای ادامه حیات است .

آهن اساسی ترین ماده اولیه برای ساختن گلبولهای قرمز خون می باشد .

نقش گلبولهای قرمز خون انتقال اکسیژن به سلولهای بدن است .

● کمبود آهن و کم خونی فقر آهن چیست ؟

چنانچه برای ساختن گلبولهای قرمز خون ،‌آهن به مقدار کافی در دسترس نباشد ، ابتدا فرد از ذخائر آهن بدن خود استفاده می کند و زمانیکه کمبود آهن ادامه یابد . ذخائر بدن تخلیه می شود و کم خونی فقر آهن بروز می کند .

● چه عواملی موجب کمبود آهن و کم خونی فقر آهن می شود ؟

▪ کمبود آهن در رژیم غذایی روزانه

▪ پایین بودن جذب آهن رژیم غذایی ( غذاهای گیاهی مثل حبوبات و سبزی ها )

▪ افزایش نیاز بدن به آهن در بارداری و رشد ( کودکی و نوجوانی )‌

▪ عادات و الگوهای نامناسب غذایی مانند مصرف چای همراه با غذا یا بلافاصله بعد از غذا ( کاهش جذب آهن به مقدار زیاد ) یا استفاده از نانهایی که در تهیه آنها از جوش شیرین استفاده شده است .

▪ شروع نکردن به موقع تغذیه تکمیلی کودکان و یا مناسب بودن آن .

▪ تخلیه ذخائر آهن در بدن زنان به علت بارداریهای مکرر و با فاصله کمتر از ۳ سال .

▪ ابتلا به آلودگیهای انگلی و بیماریهای عفونی .

▪ دفع زیاد آهن به دلیل خونریزی شدید در دوران قاعدگی .

● چه افرادی در معرض خطر کمبود آهن و کم خونی قرار دارند ؟

▪ زنان در سنین باروری بویژه زنان باردار

▪ کودکان خردسال

▪ نوجوانان بویژه دختران نوجوان به علت شروع عادت ماهیانه

● عوارض بهداشتی – اقتصادی – اجتماعی کم خونی فقر آهن

۱) در شیرخواران ، کودکان و نوجوانان :

▪ اختلال در تکامل و هماهنگی سیستم اعصاب حرکتی و تکامل گفتاری .

▪ کاهش قدرت یادگیری و افت تحصیلی

▪ تغییرات رفتاری ( بی تفاوتی ،‌خستگی ،‌بی حسی )‌

۲) در زنان باردار :

▪ ضعف و ناتوانی بدنی

▪ افزایش خطر مرگ و میر مادر به هنگام زایمان

▪ افزایش خطر تولد نوزاد کم وزن ،‌ نارس و سقط جنین .

۳) در بزرگسالان ( هر دو جنس )‌

▪ کاهش قدرت کاری و ظرفیت یادگیری

▪ خستگی زودرس

● علائم ابتلا به کم خونی فقر آهن

▪ رنگ پریدگی زبان و مخاط داخل لب و پلک چشم

▪ خستگی زودرس

▪ بی تفاوتی

▪ سرگیجه و سردرد

▪ خواب رفتن و سوزن سوزن شدن دست و پاها

▪ حالت تهوع

▪ درکم خونیهای شدید گود شدن روی ناخن

● را ههای اساسی برای پیشگیری از کم خونی فقر آهن

▪ استفاده از مواد غذایی آهن دار مثل گوشت قرمز ، مرغ ،‌ماهی ،‌ تخم مرغ و سبزی ها مثل جعفری ، اسفناج و حبوبات مثل عدس و لوبیا در برنامه غذایی روزانه .

▪ همراه با غذا سالاد شامل : گوجه فرنگی ، کاهو ،‌کلم ،‌فلفل سبز دلمه ای و سبزی های تازه ( سبزی خوردن ) و بعد از غذا میوه های حاوی ویتامین ث خصوصاً مرکبات استفاده کنید .

▪ استفاده از انواع خشکبار مثل توت خشک ، برگه آلو ، انجیر خشک و کشمش که منابع خوبی از آهن هستند به عنوان میان وعده در برنامه غذایی کودکان و نوجوانان .

▪ ار نوشیدن چای یک ساعت قبل و ۱-۲ ساعت بعد از صرف غذا خودداری کنید .

▪ استفاده نانوایان از خمیر ورآمده جهت تهیه نان ،‌چون نانی که با خمیر ورنیامده و با جوش شیرین تهیه شده باشد ،‌جذب آهن را کاهش میدهد .

▪ اضافه کردن حتی مقدار کمی گوشت به غذاهای گیاهی جذب آهن را افزایش می دهد .

▪ ار غلات و حبوبات جوانه زده استفاده کنید .

▪ از توالتهای بهداشتی و آب سالم استفاده کنید .

▪ سبزیها را کاملاً شسته و ضدعفونی کنید .

▪ شستن کامل دستها با آب و صابون قبل از تهیه و مصرف غذا و پس از هر بار اجابت مزاج .

▪ زنان باردار : روزانه باید یک قرص آهن از پایان ماه چهارم بارداری تا سه ماه پس از زایمان مصرف کنند .

▪ به کودکان : همزمان با شروع تغذیه تکمیلی تا پایان ۲ سالگی قطره آهن بدهید .

کودکانی که با شیر مادر تغذیه نمی شوند بیشتر در معرض کم خونی فقر آهن قرار دارند چون آهن شیرمادر بهتر از سایر شیرها جذب میشود.