سارکوزی میزبان میشل سلیمان و بشار اسد در کاخ الیزه بود

گشایش فصل تازه ای از روابط سوریه و لبنان

بی­شک دیدار بشار اسد و میشل سلیمان در فرانسه به میزبانی نیکولا سارکوزی رئیس جمهوری آن کشور تحولی تاریخی در اتفاقات خاورمیانه به شمار می­رود.

این دیدار را در نفس دیدار نباید تفسیر کرد زیرا پیش از این روابط روسای جمهوری لبنان با سوریه حسنه بوده است. مثلا امیل لحود رئیس جمهوری سابق لبنان به اندازه­ای روابطش با سوریه حسنه بود که گروه­های ۱۴ مارس وی را مزدور سوریه می­دانستند و هنگامی که دوران ریاست جمهوریش به پایان رسید، گفتند دوارن سیاه مزدور به پایان رسید و به همین سبب جشن و پایکوبی در خیابان­های مختلف بیروت بر پا کردند.

پس از این رو نباید تصور کرد که دیدار سلیمان و اسد تاریخی است. بلکه این دیدار از آن جهت اهمیت دارد که دو طرف به نوعی صفحه تازه­ای در روابط دیپلماتیک خود با یکدیگر گشودند. صفحه­ای سفید که تمام برگه­های تیره و تار چند سال اخیر روابط سوریه و لبنان را که از ترور رفیق حریری در سال ۲۰۰۵ آغاز شد و در تحولات داخلی بر سر انتخابات ریاست جمهوری لبنان به اوج خود رسید، پشت سر گذاشته است.

سارکوزی میزبان این دو رهبر مهم خاورمیانه در حاشیه مراسم آغاز به کار کنفرانس اتحادیه کشورهای اروپا – مدیترانه بود. میزبانی­ای که با حضور حمد بن خلیفه آل ثانی امیر قطر فردی که نقش عمده و کلیدی در حل بحران داخلی لبنان داشت، انجام شد.

اکنون دو کشور توافق کردند، سفارتخانه­های خود را در پایتخت­های یکدیگر تاسیس کنند و برای نخستین بار سفیر برای آنها تعیین کنند. جالب است که سوریه و لبنان از زمان استقلالشان تا کنون سفارت­خانه نداشته­اند. حتی در زمان حضور نظامی سوریه در لبنان این فرماندهان نظامی سوریه بودند که سفیر سوریه در لبنان محسوب می­شدند. حتی دفتر حزب بعث سوریه تا کنون در لبنان دایر بوده است اما هنوز سفارتخانه این کشور در لبنان دایر نشده است.

در همین حال ولید معلم وزیر امور خارجه سوریه نیز گفت: «قرار است پس از اعلام دولت وحدت ملی فئواد سنیوره نخست وزیر لبنان به دمشق سفر کند و راه را برای عادی سازی روابط میان دمشق و بیروت هموار سازد.»

در همین حال بشار اسد رئیس جمهوری سوریه در مصاحبه مطبوعاتی خود تاکید کرد، سوریه به هیچ عنوان به دنبال بازگشت نظامی به لبنان نیست.

اسد همچنین انتقال سلاح از طریق سوریه به معارضان در لبنان به ویژه حزب‌الله لبنان را رد کرد و افزود: «از سه دوره‌ گذشته تاکنون سوریه در قبال تمام وقایع لبنان همچنان متهم است، در حالیکه مسلح شدن گروه‌ها در لبنان از سوی گروه‌های طایفه‌گرا بسیار راحت است.»

وی درباره گشودن سفارت سوریه در لبنان نیز تصریح کرد، من در سال ۲۰۰۵ گشودن سفارت خانه در لبنان و سوریه را پیشنهاد دادم، اما روابط دو کشور بعد از این پیشنهاد تیره شد.

بشار اسد درباره‌ تشکیل دادگاه ویژه‌ی ترور رفیق حریری نخست وزیر اسبق لبنان نیز گفت: «ما نگرانی در قبال این دادگاه نداریم و به بی‌گناهی خود اطمینان داریم. اما با این حال برقراری روابط میان سوریه و دادگاه بر اساس معاهده امضا شده ضروری است.»

به گواه فئواد سنیوره نخست­وزیر لبنان دولت سوریه فشارهای بسیاری را به لبنانی­های طرفدار خود وارد می­آورد که فورا دولت جدید لبنان را تشکیل دهند. این فشارها تا حد بسیاری باعث تعدیل موضع گروه­های سیاسی مخالف سوریه شد به گونه­ای که خود آنها نیز بر لزوم گسترش همکاری­ها با سوریه تاکید دارند.

در همین حال میشل سلیمان که در محل اقامت اسد در پاریس با وی دیدار کرد، مناسبات میان دو کشور را عادی خواند و پایبندی خود را به آغاز فعالیت دیپلمات­های طرفین در کشور مقابل اعلام کرد.

این در حالی است که قرار است ولید المعلم وزیر امور خارجه سوریه پس از بازگشت از پاریس برای ابلاغ دعوت رسمی بشار اسد رئیس‌جمهوری سوریه از میشل سلیمان همتای لبنانی‌اش برای سفر به دمشق عازم بیروت شود.

سلیمان در این دیدار ضمن استقبال از سفر به سوریه اعلام کرد که این سفر در آینده‌ای نزدیک انجام خواهد شد. منابع رسمی سوریه زمان این دیدار را طی دو هفته آینده ذکر کرده‌اند.

در همین رابطه اعلام آمادگی دو کشور سوریه و لبنان برای عادی سازی روابط با استقبال کشورهای مختلف جهان از جمله ایالات متحده آمریکا، فرانسه، آلمان و کشورهای عربی رو به رو شده است. نیکولا سارکوزی رئیس جمهوری فرانسه عزم قاطع سوریه برای عادی سازی روابط با فرانسه را ستود و حمایت قاطع خود را از دو کشور برای رسیدن به صلح و برقراری رابطه حسنه با یکدیگر اعلام کرد.

سارکوزی همچنین گفت که در سپتامبر سال جاری میلادی به سوریه سفر خواهد کرد.

راب مک اینتر سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا نیز گفت: «ما به حمایت از برقراری روابطی خوب میان لبنان و سوریه بر پایه اساس و احترام متقابل ادامه می­دهیم و در تاکید بر پایبندی به لبنانی مستقل و یکپارچه به فرانسه می­پویندیم.»

بدین ترتیب به نظر می­رسد سیاست­های سوریه با ملایم شدن سیاست­های اروپا در برابر آن پذیرفته از در دوستی در آید و به برخی خواسته­ها از جمله کمک برای پایان دادن به خصومت­های منطقه­ای و اجرای تعریفی تازه در روابطش با لبنان تن دهد.

یقینا دیدار میشل سلیمان با رئیس جمهوری سوریه را تفسیری غیر از آن نمی­توان کرد، حتی اگر برخی­ها بگویند که میشل سلیمان از قبل از رسیدن به سمت ریاست جمهوری متمایل به سوریه بوده و خواهان بر قراری رابطه به آن کشور بوده است. در پاسخ به اظهارات این تحلیلگران باید گفت، اگر حتی میشل سلیمان از قدیم متمایل به سوریه بوده، اکنون مورد قبول و توافق تمام احزاب و جریان­های لبنانی است و رمز وحدت و اتحاد لبنانی­ها محسوب می­شود. وی فردی است که پس از گذشت بحران­های طولانی در لبنان که تا مرز جنگ داخلی نیز پیش رفت، با توافق و حمایت همگان به پست ریاست جمهوری لبنان رسید و تبدیل به سنبل توافق و اتحاد لبنانی­ها شد. از این رو دیدار وی با بشار اسد را می­توان دیدار نماینده ملت لبنان و تمام احزاب لبنانی با نماینده حکومت سوریه دانست. دیداری که امید می­رود با سفر سنیوره به دمشق در آینده نزدیک روند گشایش فصل تازه­ای از روابط دو کشور را تکمیل کند.

● موضع­گیری جنبلاط

در این میان ولید جنبلاط رئیس حزب سوسیالیست پیشرو لبنان و از سران جریان حاکم ۱۴ مارس از فرانسه به دلیل دعوت از بشار اسد رئیس جمهور سوریه به پاریس انتقاد کرد. وی تا کنون نخستین کسی است که از میزبانی فرانسه از بشار اسد انتقاد کرده است. ولید جنبلاط در جمع شماری از دانشجویان فارغ التحصیل دانشگاه­ها، اقدام پاریس را در استقبال از بشار اسد رئیس جمهوری سوریه، توهین به جانفشانی‌های مردم لبنان و زندانیان آزاده سوری در زندانهای دمشق دانست.

وی افزود: «هر اندازه که به سیاست‌های غیر منطقی متوسل شوید و درباره عدالت یا دادگاه محاکمه عوامل ترور رفیق حریری معامله کنید، تاریخ هم به همان انداره به شما رحم نخواهد کرد.»

نویسنده : علی موسوی خلخالی