صدایی دلنشین برای آدم های خاورمیانه

نکاتی درباره خوانندگی سامی یوسف

از آنجا که موسیقی با احساس آدم‌ها رابطه مستقیم دارد؛ می‌توانیم محتوای کلامی را خیلی راحت‌تر از طریق موسیقی انتقال دهیم. شاید به همین دلیل هم وقتی کسی می‌خواهد نوحه بخواند؛ آهنگ را با آن ترکیب می‌کند. اگر کسی نوحه‌ای را با لحنی عادی و بدون آهنگ بخواند، روی هیچ‌کسی تاثیر نمی‌گذارد اما وقتی آهنگ را با نوحه ترکیب کنیم، یعنی حس را به آن بیفزایم، شنوندگان را تحت‌تاثیر قرار داده‌ایم. با این پیش فرض، باید گفت سامی یوسف خواننده‌ای است که در واقع کلامش «موسیقی تقدس» به حساب نمی‌آید؛ چرا که کافی است روی موسیقی او شعر کوچه بازاری بگذاریم. در این صورت به خواننده‌ای کوچه بازاری تبدیل می‌شود.

فکر می‌کنم کسانی با گوش سپردن به ترانه‌های او به این احساس می‌رسند که زمینه ذهنی داشته باشند، یعنی این موسیقی زمانی به آدم شور و هیجان می‌دهد که به آن علاقه‌مند باشد. در مورد دیگر انواع موسیقی؛ مثلا موسیقی «هوی متال» هم، وضع به همین منوال است. آنهایی که به این نوع موسیقی علاقه داشته باشند تحت‌تاثیر قرار می‌گیرند. شما یک قطعه هوی متال را برای کسی که اصلا زمینه‌اش را نداشته باشد بگذارید. فورا فرار می‌کند. قصدم از بیان این مثال‌ها آن بود که بگویم وقتی کسی زمینه مذهبی داشته باشد، می‌تواند تحت‌تاثیر آهنگ‌های خواننده‌ای چون سامی یوسف قرار بگیرد. در واقع، داشتن زمینه مذهبی در اینجا عنصر بسیار مهمی است. بنابراین فکر نمی‌کنم کسی که زمینه مذهبی ندارد بتواند احساس تقدس داشته باشد.

چنین شخصی یا اینکه اصلا این سبک موسیقی را نمی‌شناسد یا اصلا با زبان عربی آشنا نیست ولی جذب موسیقی مذهبی می‌شود. براین اساس فکر کنم یک فرد اروپایی که اصلا زبان عربی نمی‌داند اگر آهنگی از سامی یوسف را گوش دهد تحت‌تاثیر قرار نگیرد. با تمام اینها، معتقدم سامی یوسف خواننده‌ای است که به آنچه می‌خواند اعتقاد دارد. من خود امکان ندارد آهنگ‌های سامی یوسف را گوش دهم، ولی چون احساس می‌کنم به کاری که انجام می‌دهد اعتقاد دارد، مطمئنم این کارها به دل خیلی‌ها نشسته است.

دلایل موفقیت سامی یوسف البته فقط اینها نیست. از دلایل دیگر موفقیت او می‌توان به مارکت و بازار فروش آلبوم‌هایش اشاره کرد که مربوط به خاورمیانه است و بین‌المللی نیست.

ساکنان خاورمیانه اکثرا مسلمان و عرب هستند. ما خودمان در ایران با موسیقی عربی آشنایی داریم و اصولا این نوع موسیقی به شکلی با موسیقی ایرانی عجین شده است. در واقع فرهنگ ایرانی و عربی کاملا با هم عجین هستند. به همین دلیل سامی یوسف از این جهت خوشوقت است که آلبو‌م‌هایش در بستری به فروش می‌رسد و عرضه می‌شود که مارکت خوبی برای آنها موجود است. زبان عربی و موسیقی آن با حال‌وهوای شرقی‌اش، به دل کل آدم‌های خاورمیانه می‌نشیند و شعر‌ها مضمونی مذهبی دارند. تا آنجایی که من شنیده‌ام او با موسیقیدان‌های خوبی هم کار می‌کند و کارش از نظر فنی قابل توجیه و دفاع است.

از نظر خیلی‌ها سامی یوسف پدیده بین‌المللی موسیقی محسوب می‌شود؛ اما به نظر من او پدیده‌ای منطقه‌ای است. یعنی چند کشور اطراف ایران روی او حساب باز می‌کنند. در هر حال من نظرم همانی است که همیشه بوده. هرکسی حق دارد هر نوع موسیقی‌ای را که دوست دارد گوش کند. موسیقی هر قدر تنوع بیشتری داشته باشد به نفع همه ماست.

بابک ریاحی‌پور

نوازنده