سخنی با مدعیان جدید

موضوع مهدویت یکی از کلیدی ترین و بنیادی ترین عقاید و آرمان های تاریخ اسلا م و تشیع است از صدر اسلا م تا دنیای معاصر مجموعه مباحث کلا می در باب منزلت حضرت حجت عج بخشی فراخ از تاریخ کلا م اسلا می و حدیث را در برگرفته است

موضوع مهدویت یکی از کلیدی‌ترین و بنیادی‌ترین عقاید و آرمان‌های تاریخ اسلا‌م و تشیع است. از صدر اسلا‌م تا دنیای معاصر مجموعه مباحث کلا‌می در باب منزلت حضرت حجت(عج) بخشی فراخ از تاریخ کلا‌م اسلا‌می و حدیث را در برگرفته است. به گونه‌ای که از زمان استقرار امویان و برافتادن آنها و ظهور مجدد عباسیان تا فرجام تاریکشان به دست هلا‌کوخان، عنصر آرمانی مهدویت - چه در میان شیعیان و چه در میان اهل سنت - طرفدارانی سترگ داشت.

نهضت‌های ناراضی در جهان اسلا‌م و فرقه‌های مختلفی که در نتیجه نابسامانی‌های اجتماعی و اقتصادی هر روز از حکومت فاصله می‌گرفتند، با آرزو و وعده ظهور ناجی عصر، جنبش‌های فراوانی را جهت دادند. متون تاریخ اسلا‌م مشحون از مباحث روایی- کلا‌می در دل نهضت‌های کیسانیه، مختاریه، اسماعیلیه و... است. بسیاری از مدعیان قدرت خود را مهدی موعود نامیده بودند و از ایمان مردم و اعتقاد به وعده پیامبر اسلا‌م(ص) در ظهور یکی از فرزندانش، سوءاستفاده می‌کردند. منابع تاریخی مدعی اصرار، فرقه‌هایی همچون <وقاتین> هستند که مدعی دانستن زمان ظهور حضرت بودند. در دولت سربداران برخی از این گروه‌ها هر صبح جمعه اسبی زین‌شده را آراسته کرده با ساز و دهل به بالا‌ی تپه رفته، منتظر بودند مهدی موعود(عج) ظهور کند و سوار بر اسب شود. تاریخ میانی تا ظهور صفویه و حتی قاجار مشحون از این وقایع بوده است. هرچند باید حساب منتظرین و مومنین واقعی را از این عده خاص جدا کرد. اما علما و مراجع بزرگ اسلا‌م همواره <وقاتین> را محکوم کرده و مدعیان آگاهی از ظهور را کذاب می‌نامیدند. ائمه شیعه از زمان امام چهارم زین‌العابدین(ع) موکدا پیروان خود را از همراهی با چنین فرقه‌هایی پرهیز می‌دادند. مراجع اصولی شیعه خاصه در زمان قاجار و در زمانی که فتنه بابیه مطرح شد، به‌شدت در برابر چنین فتنه‌گرانی ایستادگی کردند. میرزا محمدتقی‌خان امیرکبیر در ماجرای اعدام علی‌محمد باب‌ چنان از خود رشادت نشان داد که درک آن در چنان فضای اجتماعی‌ای نیازمند تحلیلی عمیق است.علمای شیعه سهم بزرگی در مقابل این انحراف ایفا نمودند. به عنوان مثال می‌توان به نوع برخورد امام خمینی(ره) با چنین نگره‌هایی توجه کرد. داستانی که مرحوم آیت‌الله توسلی در روز ارتحال خویش در جلسه مجمع تشخیص مصلحت در مورد یکی از مدعیان طرح کرده بود و پاسخ امام خمینی(ره) به آن ادعا، شنیدنی است. باور به ظهور منجی موعود ، مخصوص جهان اسلا‌م نیست. در ادیان الهی همچون یهودیت، مسیحیت و آیین زردشت نیز باور به موعود پذیرفته شده است اما در میان آن ادیان نیز بنیادگرایان ساده‌اندیشی یافت می‌شوند که خود را منتظران واقعی می‌خوانند. آخرین آنها جورج بوش رئیس‌جمهور فعلی آمریکا است که خود را پیرو آیین آخرالزمان می‌داند. وی به صراحت حمله به عراق را مقدمه بازگشت مسیح خوانده و تحت تعالیم امثال لئو اشتراوس معتقد است جنگ آخرالزمان در بیت‌المقدس روی خواهد داد و باید برای دفاع از اسرائیل جهان را به کام نابودی کشاند. حال در این سرزمین روایت، فقه، کلا‌م و فلسفه، چندگاهی است که برخی رجال سیاسی و مذهبی از نظریات و باورهایی دم می‌زنند که در منصفانه‌ترین تحلیل باید صفت بی‌اطلا‌عی بر اقدامشان اطلا‌ق کرد. اینکه بزرگی گفته بود، لیست نمایندگان مجلس هفتم به امضای امام زمان(عج) رسیده است! یا آنکه رئیس‌جمهور در سفر اول به نیویورک از هاله نوری در ملا‌قات با آیت‌الله جوادی‌آملی سخن رانده بودند که مساله‌ساز شد، یا نظر یکی از دولتمردان مبنی بر هدایت وی توسط امام زمان(عج) در دانشگاه کلمبیا! و یا اینکه خطیب مراسم ارتحال آیت‌الله توسلی که خود از معتمدین نظام می‌باشد، چنین می‌گوید که <ظاهرا آقایان در جلسات خود موقع تناول غذا به نیت امام زمان(عج) بشقاب می‌چینند>!

آخرین اظهارنظر رئیس‌جمهور در خصوص اوضاع جاری کشور، از آن دست سخنانی است که می‌تواند سبب بروز برخی سوءتفاهم‌ها شود، به گونه‌ای که صدای علما و روحانیون وابسته به اصولگرایان نیز برخاسته است. باور به مهدویت در خون و رگ شیعیان به طور خاص و مسلمانان به صورت عام است، ایرانیان بعد از پذیرش اسلا‌م، ایران را مأمن اهل بیت می‌دانند. اینکه برخی تصور کنند حامل یک ماموریت الهی بوده و مستقیما توسط امام زمان(عج) هدایت می‌شوند، ادعایی عجیب و قابل تأمل است. آقایان حتما می‌دانند، نسل پرسشگر، ذهنیت نقاد و آحاد جامعه اسلا‌می ایران هوشمندانه اقدامات و گفتار مدعیان را نظاره می‌کنند. اما ممکن است برخی در اثر این اظهارات نسنجیده، دچار لغزش شوند. مهم‌ترین گناه، سست کردن باورهای مردم به آرمان مهدویت است. اینکه چگونه می‌شود که برخی در اداره جهان تحت هدایت باشند اما برای مثال از کنترل قیمت گوجه‌فرنگی، برنج و مایحتاج مردم ناتوان؛ مساله غریبی است. اظهارات اخیر رئیس‌جمهور محترم درباره تورم ۲۰ درصدی آنقدر غیرقابل هضم بوده که سخنگوی محترم جامعه روحانیت مبارز - که دانش آموخته اقتصاد هم هست - نیز لب به اعتراض گشوده و اعلا‌م می‌دارد امام زمان(عج) قطعا از تورم ۲۰ درصدی راضی نیستند! مدعیان جدید را به مسوولیت‌پذیری و صداقت در گفتار و رفتار دعوت می‌کنیم. ما مسوول اقدامات خود هستیم. انتساب سوءرفتارهایمان به ارزش‌ها و استفاده ابزاری و نابجا از باورهای پاک مردم و مقدسات دینی کمتر از اصل آن بی‌تدبیری‌ها و سوءمدیریت‌ها نیست. شایسته است در گفته‌هایمان در مجامع عمومی بیشتر دقت نماییم.