نرم افزار SaaS

حاصل بررسی پیشینه نرم افزارها از حدود سال ۱۹۵۰ به بعد و نیز سرعت پیشرفت تکنولوژی اطلاعات در دهه های اخیر, ارائه مدل های بسیاری برای بهره برداری بهتر در هر بازه ی زمانی به استفاده کنندگان بوده است

حاصل بررسی پیشینه نرم‌افزارها از حدود سال ۱۹۵۰ به بعد و نیز سرعت پیشرفت تکنولوژی اطلاعات در دهه‌های اخیر، ارائه مدل‌های بسیاری برای بهره‌برداری بهتر در هر بازه ی زمانی به استفاده‌کنندگان بوده است. نرم‌افزار Software as a Service که گاهی نرم‌افزار تقاضا۱ نیز نامیده می‌شود، بر روی محلی خارج از فضای کاری کاربر قرار می‌گیرد و با رعایت تمامی نکات امنیتی لازم، خدمت مورد نیاز کاربر را ارائه می‌دهد.

محل قرار‌گیری نرم‌افزار می‌تواند در محیط اینترنت یا شبکه داخلی و یا شخصی کاربر باشد، اما آنچه در این مدل مهم است، وجود موسسات معتبری است که با بررسی دقیق عملکرد آن، گواهینامه‌های لازم را صادر کرده و بر آن صحه‌گذاری می‌کنند.

در این مدل، کاربر می‌تواند استفاده‌کننده‌ای شخصی و یا شرکتی تجاری باشد. کاربر نیازی ندارد برای انجام فعالیت‌های خود، بررسی گستردگی آنها و همچنینن چشم‌انداز آینده کسب‌و‌کار خودش، ابتدا اقدام به خرید تجهیزاتی هزینه‌بر کند تا شاید روزی از آنها به طور کامل استفاده کند. او ابتدا هزینه‌ای اندک بابت استفاده اولیه از نرم‌افزار، پرداخت می‌کند و سپس به طور ماهانه و در صورت نیاز، قرارداد استفاده از نرم‌افزار خود را تمدید کرده و ریسک سرمایه‌گذاری زیاد برای کسب‌و‌کار خود را به حداقل می‌رساند. با پیشرفت کسب‌و‌کار و لزوم به توسعه آن، نه‌تنها نیازی به بازخرید تجهیزات هزینه‌بر و دورریز تجهیزات مستهلک خود ندارد، بلکه با بسط قرارداد ماهانه می‌تواند اقدام به گسترش بسیار کم ریسک کسب‌و‌کار خود کند. این رویکرد، در ارائه برنامه‌های کاربردی، بخشی از مدل محاسبات سودمند۲ بوده و اینترنت نیز نقش خدمات‌رسان را بازی می‌کند که آن را (Internet as a Service) می‌گویند.

فلسفه به وجود آمدن مدل یاد شده، این است که خبرگان نرم‌افزار و کسب‌و‌کار، تمام نیازهای تجارت خود را جمع‌بندی کرده و به عنوان شرط‌های اساسی SaaS در نرم‌افزار تجاری مورد نظر خویش قرار می‌دهند. این کار باعث کاهش هزینه‌های کسب‌و‌کار در استفاده از نرم‌افزار (با توجه به روش‌های قبلی که لازم بود انجام دهند) خواهد شد. منظور اصلی، نصب نرم‌افزار بر روی هر ایستگاه کاری، تامین منابع لازم برای آن و انجام عملیات زمانبر برای ارتقاء و رفع مشکلات احتمالی آن است. مثلا، اگر به استفاده از یک واژه‌پرداز نیاز باشد، می‌بایستی نسخه‌ای از آن را از طریق نمایندگی‌های مجاز شرکت تولید‌کننده واژه‌پرداز خریداری کرد (به فرایند تولید، بسته‌بندی و پخش نرم‌افزار توجه کنید که برای تولید‌کننده و کاربر هزینه اضافه ایجاد می‌کند) از سوی دیگر، کاربر باید سخت‌افزار دارای تجهیزات کافی برای نصب و راه‌اندازی این واژه‌پرداز را فراهم آورد تا بتواند اسناد خود را تولید کند. این عملیات هزینه‌های زیادی را تنها برای تولید اسناد مورد نیاز تحمیل کرده و هزینه‌های صورت گرفته، غیر از اسناد تولیدی، به طور ذاتی ارزش دیگری برای کاربر ندارند. از این مهمتر آنکه بلااستفاده بودن نرم‌افزار در زمان‌های غیرکاری است. اگر لازم باشد تا کارکنان از منزل و یا محلی دیگر به اسناد خود دسترسی یابند، یا باید نرم‌افزاری دیگر خریداری کنند و یا با صرف هزینه‌های اضافی، شرایط دسترسی از راه دور به نرم‌افزار و اسناد را برای کارکنان خود فراهم آورد. طراحی خوب و قیمت مناسب SaaS و نیز پشتیبانی موسسات معتبر دارای مجوز صدور گواهینامه‌های تجاری، باعث می‌شود تا پیچیدگی‌های احتمالی استفاده از نرم‌افزار حذف شده و دیگر به تجهیزات با هزینه‌های بالا نیازی نباشد.

● پیشینه شکل‌گیری ایده SaaS

یکی از اولین برنامه‌های مبتنی بر مدل SaaS، وب‌سایت SiteEasy است که در ۱۹۹۸ برای کسب‌و‌کارهای کوچک توسط سایت siteeasy.com راه‌اندازی شد.

شرکت Loudcloud در ۱۹۹۹ توسط «مارک آندرسن» راه‌اندازی شد. اقدام او یکی از اولین فعالیت‌ها برای تجاری‌سازی نرم‌افزار بود در آن زمان، نرم‌افزار آندرسن را ۳ASP می‌نامیدند. SaaS در اصل مدل گسترش مدل ASP است.

در فوریه سال ۲۰۰۱ توسط شرکت ۴SIIA واحد تجارت الکترونیکی، مقاله‌ای با عنوان Software as a Service: Strategic Backgrounder منتشر شد. این مقاله ۱۸ صفحه‌ای در زمان خود یکی از کامل‌ترین مقالات مربوط به SaaS بود. SIIA در این مقاله به تجزیه و تحلیل وضعیت بازار در سال ۲۰۰۰ پراخته و ضمن ارائه آگاهی لازم به اعضای خود، به تغییرات ضمنی نرم‌افزار که در حال شکل‌گیری بودند، اشاره کرده است.

● رویکرد غول‌های نرم‌افزاری

شرکت گوگل با تهیه مجموعه‌ای از نرم‌افزارهای کاربردی با نام Google Apps Suite به استقبال شرکت‌های تجاری کوچک و متوسط رفته است. این مجموعه نرم‌افزار، در شاخه‌هایی مختلف نظیر: کسب‌و‌کار، آموزش و پرورش، حکومت و غیرتجاری، تهیه شد. به استفاده کنندگان از آنها علاوه بر خدمات خاص هر گروه، خدماتی نظیر وب‌سایت اختصاصی، پست الکترونیکی، تقویم برنامه‌ریزی کاری و نیز محلی برای ذخیره و بازیابی اسناد و مدارک، ارائه می‌شود.

شرکت مایکروسافت نیز برای کمک به شرکت‌ها در زمینه بازاریابی بهتر و فروش محصولاتشان، نرم‌افزاری را با همین مدل، اما با نام Microsoft Dynamics CRM online به بازار معرفی کرده است. این نرم‌افزار، می‌تواند تمامی اطلاعات مربوط به مشتریان شرکت‌ها، اطلاعات فروش محصولات، بازاریابی و... را در خود ذخیره کرده و پیشنهادات مختلف امکان فروش بهتر محصولات را فراهم آورد. این نرم‌افزار، در حالت ابتدایی خود می‌تواند تا ۵ گیگابایت اطلاعات را ذخیره کند. نرم‌افزار یاد شده دارای شاخه‌های اختصاصی است.

شرکت Salesforce.com یکی از دیگر پیشگامان نرم‌افزار CRM با رویکرد SaaS است. این شرکت در حال توسعه خدمات خود در زمینه ارائه تکنولوژی تولید برنامه‌های کاربردی میزبانی و خدمات بازار آنلاین، برای تکمیل سرویس‌های نرم‌افزاری خود است. شرکت یاد شده از سال ۲۰۰۴ تمرکز خود را با توجه به ایده بازار بر حسب تقاضا معطوف به تولید نرم‌افزار به عنوان کاتالوگی از سرویس‌های میزبانی و محصولات به همراه برنامه‌های کاربردی، کرده است. این نرم‌افزار، برای راهنمایی مشتریان و کمک به آنها در جست‌و‌جوی برنامه‌های منابع سازمان، ذخیره داده‌ها و یا محصولات تکنولوژی یکپارچه‌سازی، طراحی شده است. مشتریان می‌توانند کارهای اساسی خود نظیر مدیریت دارایی‌ها، منابع انسانی و برنامه‌های کاربردی برای جذب نیرو را با کمک این نرم‌افزار انجام دهند.

● ویژگی‌های کلیدی SaaS

- دسترسی مبتنی بر شبکه

- مدیریت متمرکز نرم‌افزار تجاری همواره در دسترس

- تحویل بسیار ساده نرم‌افزار به مشتری. تمام مشکلات و زمان‌های تحویل نرم‌افزار به مشتری حذف می‌شود.

- قابلیت بروزرسانی متمرکز و حذف تمام روش‌های جاری برای ارتقای نرم‌افزار (مراجعه حضوری، دانلود، نصب برنامه اضافی،...)

- ورود به شبکه‌ای عظیم که در آن، نرم‌افزارهای بسیار زیادی برای ایجاد ارتباطات لازم، وجود دارد

- افزوده شدن امکانات جدید مورد نیاز کاربران و عدم نیاز به پرداخت هزینه اضافه برای کل مشتریان

- انتشار بسیار سریع امکانات جدید که مزایایی برای تمامی مشتریان در بر دارد

- بهترین روش موجود برای پشتیبانی تولید‌کنندگان نرم‌افزار و ارتباط با کاربران

● مزایای SaaS

- صرفه‌جویی در خرید تجهیزات سخت‌افزاری و دیگر نرم‌افزارهای پشتیبانی

- پیاده‌سازی سریع. مشتریان می‌توانند در مدتی کوتاه محصولات خود را راه‌اندازی کنند

- تمرکز مرکز بودجه نرم‌افزار در یکجا به جای تمرکز بر حداقل کردن مراکز بودجه‌ای نرم‌افزارها

- حذف هزینه اولیه خرید نرم‌افزار و تعهد پرداخت اشتراک ماهانه (به جای آن)

- کاهش نیاز به پیش‌بینی اولیه میزان ظرفیت تجهیزات برای استفاده در زمان گسترش و پیشرفت

- حذف هزینه‌های تحمیلی راه‌اندازی زیرساخت لازم

- بهره‌وری از روش Multi-tenat

- انعطاف‌پذیری و مقیاس‌پذیری لازم با توجه به نیاز مشتری

- قابلیت اطمینان لازم با توجه به گواهینامه‌های معتبر

- کاهش ریسک سرمایه‌گذاری بویژه در ابتدای شروع به کار بنگاه اقتصادی

محمدرضا بیگدلی

امور توسعه و بهبود کسب و کار ساپکو

منابع

http://www.saas.com

http://www.google.com/apps

http://www.MSDynamicsWorld.com

پانوشت‌ها

۱ . Software on demand

۲ . Utility computing

۳ . Application Service Provider

۴ . Software & Information Industry