فواید روزه

پیشوایان معصوم ع فرموده اند گناهان در این ماه بخشوده میشود و این مژده بزرگی است برای آنهایی كه لغزشهایی داشته اند تا نومید نباشند و از بركات این ماه استفاده كنند و بسوی خدا باز گردند و روی دل بسوی او دارند و با او پیمان بندند كه از گناهان دست شویند و خود را اصلاح كنند و گذشته را جبران نمایند

روزه یكی از احكام انسان ساز اسلام است، كه آگاهی از همه فواید و پی بردن به فلسفه كامل آن همچون سایر احكام الهی برای انسان عادی ممكن نیست، دانش محدود بشر نمیتواند راهگشای همه اسرار نهفته باشد و اندیشه را به پاسخ همه مجهولات رهنمون شود، شاید روزی دانش انسان به حدی از كمال برسد كه دریچه تازه ای بر روی بشر بگشاید و حكمتها و دستورات اسلام را باز شناسد..... .

بنابراین ندانستن فلسفه احكام الهی نباید ما را از انجام آن باز دارد و موجب نا فرمانی و عصیان شود، چرا كه این اطاعت كوركورانه نیست، بلكه بر علم و یقین تكیه دارد زیرا مسلمانان میدانند كه خدای جهان بر همه چیز دانا و از همه چیز آگاه است و نقص و نیازی در ذات متعال او نیست كه از اعمال سودی بخواهد یا از زیانی بهراسد، خدای مهربان خیر محض است و برای بندگان خود جز خیر و سعادت نمیخواهد، پس اگر به چیزی فرمان میدهد خیر و سعادت ما در آن است و كمال و تعالی ما بدان بستگی دارد و هر چیزی را نهی میفرماید برای ما زیان بخش است و بر مصالح مادی و معنوی ما لطمه میزند.

●فواید روزه

روزه فواید جسمی و روحی فراوان دارد، شفا بخش جسم و توان بخش جان است، پاك كننده آدمی از رذایل حیوانی، در ساختن فرد صالح و اجتماع بسامان بسیار موثر است، در تهذیب و تزكیه نفس و رهاندن انسان از روزمرگی و واماندگی در نیاز های تن تأثیر بسزایی دارد. فواید طبی و بهداشتی روزه كه از سودمندیهای كوچك این فریضه انسان ساز است به حدی است كه شاید نیاز به توضیح و تكرار نداشته باشد و بیشتر مردم كم و بیش از آن آگاهند. ما به اختصار به گوشه ای از این فواید انسان ساز اشاره میكنیم: معده و دستگاه گوارش از اندام پركار بدن آدمی است، با سه وعده غذا كه معمول مردم است؛ تقریباً در همه ساعات دستگاه گوارش به هضم و تحلیل و جذب و دفع مشغول است. روزه باعث میشود از یكسو این اعضا استراحت كنند و از فرسودگی مصون بمانند و نیروی تازه ای بگیرند و از سوی دیگر ذخایر چربی كه زیانهای مهلكی دارند تحلیل رفته و كاسته شوند.

در روایات اسلامی حتی به فواید جسمی روزه نیز تصریح شده تا برخی از سست عنصران، اگر نه با ایمان كامل لااقل با توجه به فواید بهداشتی روزه این فریضه ثمر بخش را بجای آورند و از سودمندیهای گوناگون آن در حد خود بهره ور شوند. پیامبر گرامی اسلام در همین رابطه فرموده اند: «صوموا تصحوا» روزه بگیرید تا سالم بمانید. و نیز در روایات بسیاری پیشوایان گرامی اسلام فرموده اند: « معده آدمی خانه بیماریهای اوست و پرهیز از غذا درمان آن است»

بدیهی است آنگاه فواید بهداشتی روزه بهتر به دست میآید كه روزه دار امساك روز را با زیاده روی در شب تلافی نكند، كه پر خوری خود موجب زیانهای چشم گیری برای دستگاه گوارش است. با پیشرفت دانش پزشكی، برخی از پزشكان و متخصصان دریافته اند كه امساك از خوردن و آشامیدن، عالی ترین روش درمانی است، یكی از پزشكان میگوید: « طرح درمان به وسیله روزه بسیار چنان معجزه آساست كه بكار بستن آن مسیر، طرحها و برنامه های طب عملی و جراحی را تغییر خواهد داد، زیرا روزه راه تازه ای به روی دانش پزشكی میگشاید؛ و سلاح موثری برای مبارزه با بیماریها به این دانش میبخشد سلاحی كه میتوان آن را از راههای گوناگون مورد استفاده قرار داد تا انسان را در مبارزه با علت بیماریها برای بهبود بیماران به نتیجه مطلوب و آشكار رسانند. »

با روزه و امساك میتوان بیماریها را بهبود بخشید و معالجه كرد البته در صورتی كه با اعتدال و میانه روی مقرون باشد و در هنگام سحر و افطار در خوردن و آشامیدن افراط نشود.بررسی فواید بهداشتی و طبی روزه در این مختصر نمیگنجد، آنانكه به توضیح بیشتر علاقمندند میتوانند به كتابهایی كه در این زمینه تألیف شده است مراجعه نمایند. باید توجه داشت، بر خلاف تصور كوتاه اندیشان، روزه هیچگونه ضرری برای افراد سالم مكلف ندارد و اگر كسی بیمار باشد و نتواند روزه بگیرد و با این كار بیمار تر شود و یا روزه باعث گردد كه بیماریش ادامه یابد كار حرامی مرتكب شده و روزه اش نزد خدا پذیرفته نیست، بیماری كه روزه برای او ضرر دارد نباید روزه بگیرد و فقط لازم است در روزهای دیگر قضای آن را بجا آورد و جبران كند.

افراد سالم باید بدانند كه روزه نه تنها زیانی برایشان ندارد بلكه چنان كه گفتیم، موجب تندرستی و صحت مزاج است و بگفته برخی شكم پرستان كه خود روزه نمیگیرند و دیگران را نیز از روزه باز میدارند و تلقین میكنند كه روزه موجب زخم معده میشود، نباید اعتنا كرد، اینگونه دروغها تنها بهانه افراد سست عنصری است كه كه اسیر شكم خویشند و از عزم و اراده انسانی در آنان خبری نیست. « روزه باعث استراحت معده است و در حال روزه اسید معده بجای غذا به وسیله صفرا خنثی میشود و زخم ایجاد نمیگردد»

اكثریت غریب به اتفاق مسلمانان متدین ماه مبارك رمضان را روزه میدارند و به هیچ وجه شكایتی از این بیماری ندارند و نسبت بیماری زخم معده روزه داران بیشتر از دیگران نیست همانطور كه گفتیم فواید جسمی و بهداشتی روزه اگرچه چشمگیر و غیر قابل انكار است ولی مهمترین فواید روزه اثرات بهداشتی آن نیست، متأسفانه برخی در بررسی فواید روزه تنها به همین اثرات بهداشتی آن بسنده كرده اند، درحالیكه فواید برتر روزه به جنبه های معنوی آن مربوط میشود، فواید جسمی روزه با اثرات معنوی آن در سازندگی تربیت و تزكیه انسان قابل مقایسه نیست، اگر چه همان فواید طبی هم گواهی است بر اصالت اسلام عزیز، چرا كه این آیین فطری و آسمانی چهارده قرن پیش با ژرف بینی و احاطه ای كه جز از خدای متعال نمیتواند بود در محیط جاهلیت عرب دستوراتی برای انسانها وضع كرده است كه دانش پزشكی انسان متمدن عصر ما با پیشرفت خود روز به روز بر گوشه هایی از حكمت آن پی میبرد

●روزه عامل باز دارنده از گناه

روزه، بویژه روزه ماه مبارك رمضان كه در اسلام بر همه مسلمین مكلف كه بتوانند روزه بگیرند واجب است، عامل موثری است در ایجاد و تقویت روحیه تقوی و پرهیز كاری؛ قرآن مجید این فایده بزرگ را با جمله « لعلكم تتقون » یاد آور میشود واین عبادت را عامل مهم تقوی میشمارد. تقوی و پرهیز كاری در تربیت و سازندگی و شخصیت اسلامی یك مسلمان نقش بسیار مهمی دارد و برای رسیدن به همین اثر پر ارزش است كه بهترین عبادت در ماه صیام و در حال روزه اجتناب از گناه است.پیامبر بزرگوار (ص) در خطبه ای فضیلتهای ماه رمضان را برای مسلمانان بیان فرمود علی (ع) پرسید: بهترین اعمال در این ماه چیست؟ پیامبر پاسخ دادند: «الورع عن محارم الله» اجتناب و پرهیز از گناهان.

روزه دار با بكار بستن این دستور الهی كه شرط كمال روزه است، روه تقوی را در خود زنده میكند و این مراقبت ثمر بخش در ماه مبارك رمضان و در حال روزه بسیار آسان تر است چرا كه گرسنگی و تشنگی و دیگر محدودیتهای روزه شعله های سركش غرایز حیوانی و هوسها را تا حد چشمگیری خاموش میسازد و حتی اگر موقت هم باشد گریبان عقل و جان را از چنگال شهوت رها میسازد و برای روزه دار زمینه ای آماده برای تمرین تقوی و پرهیز گاری فراهم میشود و با مراقبت و تمرین پیاپی در یكماه نیروی بازدانده از گناه در او به وجود میآید و خصلت خود داری در او ریشه میگیرد و رشد میكند و او با گذراندن این برنامه یكماهه توفیق میابد كه پس از ماه روزه نیز پرهیزكار باقی بماند. بدین ترتیب به مقام پر ارج تقوی كه به تعبیر قرآن و فرموده پیشوایان معصوم ما كرامت انسان بدان وابسته است برای همیشه نایل آید.

●نقش روزه در تقویت اراده

حكومت غرایز و شهوات بر انسان خطرناكترین حكومتهاست و آدمی را اسیر و بی اختیار میسازد و به پستی و رذالت میكشاند. مبارزه با سلطه شهوات نفس كه در اسلام جهاد اكبر نامیده شده به پایمردی و اراده ای استوار نیاز دارد. انسان با روزه داری كه، امساك در خوردن و آشامیدن و خود داری از برخی چیزهای دیگر است در واقع با خواهشهای خویش میجنگد و در برابر غرایز خود مقاومت میكند، تمرین این عمل اراده و تصمیم را در انسان نیرومند میسازد و جان را از قید حكومت و سلطه هوسها و خواهشها میرهاند. پیشوایان اسلام فرموده اند: «افضل الناس من جاهد هواه و اقوی الناس من غلب هواه»

بهترین مردم كسی است كه با هوای نفس مبارزه كند و نیرومند ترین آنان كسی است كه بر آن پیروز شود. پس روزه داران بهترین مردمند چرا كه با خواسته های نفسانی مبارزه میكنند و اگر با مراقبت و كوشش از روزه خویش این بهره را بگیرند كه بر نفس خود مسلط شوند از نیرومند ترین مردم نیز خواهند بود.

●صفای دل و پاكی

روزه چراغ معرفت و آگاهی را در درون بر میافروزد:

اندرون از تعام خالی دار تا در آن نور معرفت بینی

روزه و بویژه روزه یكماهه رمضان موجب میشود كه حكومت شهوات و امیال شیطانی جای خود را به حكومت تقوی و پیروی از دستورات الهی بدهد و تیرگی و هوسها و شهوات در جان آدمی به نورانیت و روشنی باطن تبدیل شود. در سایه همین صفا و پاكی حاصل از روزه است كه روزه دار با خود آگاهی نه تنها دهان و شكم را از خوردن و آشامیدن كه دست و پا و چشم و گوش و زبان و همه اعضای خویش را از آنچه خدا حرام فرموده نگاه میدارد و میتواند به آن درجه از تقوی نایل آید كه حتی از اندیشه و فكرو گناه نیز دوری گزیند و این اوج نورانییت روزه است.

امیر مومنان علی علیه السلام نیز به همین مرتبه اشاره میفرماید: «صیام القلب عن الفكر فی الاثام افضل من صیام البطن عن الطعام» روزه دل از اندیشه گناهان برتر از روزه شكم از خوردن و آشامیدن است. و البته این بدان معنا نیست كه ظاهر روزه و امساك از خوردن و اشامیدن را رها كنیم بلكه لازم است به ان اكتفا ننماییم و همراه با آن بكوشیم كه به نتایج معنوی روزه نیز برسیم. لازم است كه همین امساك ظاهری و روزه معمولی نیز انقلابی روحی در روزه داران بوجود میاورد و طبق شهادت دست اندر كاران در ماه مبارك رمضان شرارت ها و تباهیها كاسته میشود، در دوران طاغوت چون ماه مبارك رمضان فرا میرسید میزان جنایات و فساد سیر نزولی پیدا میكرد و عربده جویی و زد و خورد و چاقو كشی و بد مستی كه در غیر رمضان بازارش رواج داشت در این ماه عزیز بطور محسوسی كاهش میافت.

خوشبختانه با انقلاب مقدس اسلامی هم در ملت و جوانان ما تحولی چشمگیر بوجود آمد و هم مراكز فساد و تباهی از میان برداشته شد و شایسته است كه از این پس بكوشیم نتایج معنوی پر ارزش تری از روزه كسب كنیم. باری صفا و پاكی حاصل از روزه و خود داری و پرهیز كاری روزه دار همچون سپری است كه روزه دار را از اتش عذاب الهی كه مولود گناهان است مصون میدارد. پیامبر عزیز اسلام (ص) فرمودند: «الصوم جنه من النار» روزه سپری است كه روزه دار را از آتش جهنم حفظ میكند.

---