فازهای ١٣ و ١٤ پارس جنوبی از ابتدا تاکنون

از شل و رپسول تا خاتم الاوصیا ص و سرانجام ایدرو

پس از گذشت ۹ سال از آغاز مذاکرات پرفراز و نشیب شرکت ملی نفت ایران و شرکت‌های انگلیسی - هلندی شل و رپسول اسپانیا برای توسعه فازهای ۱۳ و ۱۴ میدان پارس که قرار بود در قالب پروژه پرشین ال.ان.جی فعالیت کنند، سرانجام این دو شرکت با عذرخواهی رسمی و به‌دلیل آنچه مشکلات اقتصادی عنوان شده بود از حضور در این پروژه کناره‌گیری کردند.

به گزارش ایسنا، توسعه فازهای میدان مشترک پارس‌جنوبی به‌دلیل تعجیل قطر در تولید و بهره‌برداری از گاز این میدان، طی دهه گذشته یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های وزارت نفت بوده است.

در این راستا از سال های گذشته طرح توسعه میدان مشترک پارس‌جنوبی تعریف شد که در آن سه طرح مهم ال.ان.جی شامل طرح‌های پارس‌ال.ان.جی در فاز ۱۱، ایران ال.ان.جی در فاز ۱۲ و پرشین ال.ان.جی در فازهای ۱۳ و ۱۴ پارس‌جنوبی به چشم می‌خورد. براین اساس مذاکره با شرکت‌های شل و رپسول برای توسعه بالادست فازهای ۱۳ و ۱۴ و کاربرد گاز تولیدی آن برای تولید ال.ان.جی از سال‌های دور آغاز شده بود.

اگر از تصمیم‌های ضد و نقیض این دو شرکت‌ در حضور در پروژه پرشین ال.ان.جی در مقاطع مختلف زمانی و به‌دلیل فشارهای سیاسی موجود بگذریم، طرح توسعه این دو فاز نیز در طول دوره‌های مختلف از تغییرات جدی برخوردار بوده است.

در سال‌های اولیه مذاکرات موافقت‌نامه همکاری شرکت های شل و رپسول‌ برای فازهای ۱۳ و ۱۳A پارس‌جنوبی امضا شده بود و طرح جامع توسعه میدان نیز بر همین اساس تهیه شد که سرانجام منجر به امضای قرارداد شد. برآورد اولیه‌ی توسعه‌ فازهای ۱۳ و ۱۴ پارس جنوبی حدود ۱۰ میلیارد دلار بود که نزدیک به ۴.۳ میلیارد دلار آن مربوط به بخش بالادستی و ۵.۵ تا شش میلیارد دلار آن مربوط به واحد ال.ان.جی می‌شد؛ هدف از توسعه این دو فاز نیز تولید سالانه ۱۶ میلیون تن ال.ان.جی تعیین شده بود.

● سناریو اول؛ تغییر مشارکت شل و رپسول از فاز ۱۳ به فازهای ۲۰ یا ۲۱

پس از گذشت یک سال از امضای این قرارداد، ابتدا زمزمه‌ها برای تغییر مشارکت شل و رپسول از فاز ۱۳ به مشارکت در فازهای ۲۰ یا ۲۱ ازسوی مدیران این دو شرکت عنوان شد.

● سناریوی دوم؛ جایگزینی فاز مرزی ۱۳ با فازهای دیگر

سپس مدیرعامل وقت شرکت ملی صادرات گاز ایران از تغییرات ایجاد شده در جانمایی فازهای مرزی ۱۱ و ۱۳ پارس جنوبی خبر داد و گفت که هنگام تنظیم و امضای تفاهم‌نامه پروژه‌ پرشین ال.ان.جی قرار شد فازهای ۱۳ و ۱۴ به عنوان بالادست و تامین‌کننده خوراک آن باشند، زیرا پرشین ال.ان.جی پروژه‌ خیلی بزرگی است که اگر موقع اجرا خوراک نداشته باشد، ضرر بزرگی به همراه خواهد داشت.

در این زمینه ابتدا با پیمانکاران این دو فاز (شل و رپسول) مذاکره شد تا پیش از تصمیم‌گیری نهایی برای سرمایه گذاری (FID) پرشین ال.ان.جی عملیات اجرایی بالا دستی فازها آغاز شود که این دو شرکت به دلیل مسائل فنی و حقوقی امکان انجام این کار را پیدا نکردند. بنابراین در مرحله بعد قرار شد که به جای فاز ۱۳ که مرزی است و باید هر چه سریع‌تر اجرایی شود، فاز دیگری کاندیدای تامین خوراک پرشین ال.ان.جی شود که مقبول دو طرف بود. در نتیجه قرار شد این موضوع در شرکت ملی نفت نهایی شده، پس از آن موضوع به وزیر و مدیر عامل شرکت ملی نفت اعلام و نتایج تغییر بلوک پس از تجزیه و تحلیل به شرکت‌های شل و رپسول ابلاغ شود.

این درحالیست که کمتر از چند روز وزیر وقت نفت از جایگزینی فازهای ۱۵و۱۶ با فاز ۱۳ پارس‌جنوبی که مرزی است، خبر داد و افزود که به‌این ترتیب بخش خشکی فازهای ۱۵و۱۶ در محل فعلی باقی‌ می‌ماند و بخش دریا شامل عملیات برداشت گاز از چاه‌ها از محل دریای فاز ۱۳ فعلی انجام خواهد شد.

● سناریوی سوم؛ توسعه مقدماتی و تولید زودهنگام از فاز ۱۳

براساس این گزارش، پس از پر رنگ‌تر شدن فشارهای سیاسی به ویژه از سوی آمریکا بر شرکت‌های شل و رپسول برای خروج از پروژه‌های ایرانی، اگرچه هربار این شرکت‌ها بر علاقه خود برای حضور در ایران تاکید می‌کردند ولی از طرف دیگر با تعلل در تصمیم‌گیری‌ها عملا موجب توقف طرح توسعه فازهای ۱۳ و ۱۴ پارس‌جنوبی می شدند تا آنجا که در پاییز ۱۳۸۸ معاون امور سرمایه‌گذاری شرکت ملی نفت ایران تاکید کرد که به‌نظر می‌رسد امکان تولید ال.ان.جی از فازهای ۱۳ و ۱۴ پارس جنوبی به دوره فعالیت‌های دولت بعدی موکول شود؛ اگرچه اقدامات اولیه و زیرساخت‌های آن در دولت فعلی فراهم شده است.

در این زمینه توضیح داده شد که درپی مذاکره با شرکت‌های شل و رپسول به‌تازگی تعریف جدیدی برای توسعه مقدماتی و تولید زودهنگام از فاز ۱۳ پارس جنوبی تهیه و مورد توافق شرکت نفت قرار گرفته است. تاکنون توافق شده که توسعه فاز ۱۳ پارس جنوبی در قالب یک طرح مشترک و ترکیبی آغاز شود که به‌این ترتیب پس از آغاز توسعه زودهنگام، طرح توسعه بلندمدت این فاز شروع خواهد شد تا خوراک مورد نیاز برای کارخانه پرشین ال.ان.جی تامین شود. به گفته او باتوجه به تاخیرهای حدود پنج ساله در آغاز اجرای طرح پرشین ال.ان.جی هم‌اکنون چند ماه از به پایان رسیدن قرارداد قبلی امضا شده با این دو شرکت اروپایی باقی مانده است.

● خداحافظی شل و رپسول از ایران

سرانجام نیز شرکت‌های شل و رپسول به‌طور رسمی از حضور در ایران عذرخواهی کردند که به همراه رفتن آنها، رویای پروژه پرشین ال.ان.جی نیز به‌دلیل نداشتن تکنولوژی مایع‌سازی گاز در ایران به فراموشی سپرده شد؛ تا اینکه براساس سیاست جدید وزارت نفت قرار شد بدون اتکا به توان خارجی، از شرکت‌های پیمانکاری داخلی برای توسعه این دو فاز استفاده شود که به‌تبع آن طرح تولید ال.ان.جی به گاز طبیعی تغییر کرد.

● خاتم‌الاوصیا(ص)؛ کاندیدای گرفتن طرح توسعه فازهای ۱۳ و ۱۴

اما درحالی که برخی اخبار مبنی بر سپردن فاز ۱۴ پارس‌جنوبی به ایدرو شکل گرفته بود، معاون وزیر نفت در امور برنامه‌ریزی و نظارت بر منابع هیدروکربوری از مذاکراتی برای واگذاری فازهای ۱۳ و ۱۴ به خاتم‌الاوصیا(ص) خبر داد و گفت که خاتم‌الاوصیا (ص) مانند خاتم‌الانبیا (ص)، کنسرسیومی متشکل از چند شرکت پیمانکاری بزرگ است.

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر این‌که آیا مگر قرار نیست فاز ۱۳ پارس جنوبی به ایدرو سپرده شود و فاز ۱۴ به خاتم‌الاوصیا (ص) واگذار شود؟ جواب منفی داده و گفته بود که البته در این زمینه برنامه‌ریزی شده کل فازهای باقی‌مانده پارس جنوبی به پیمانکاران داخلی سپرده شود. سپس اطلاعاتی به‌دست آمد که کنسرسیوم خاتم‌الاوصیا (ص) متشکل از پنج پیمانکار بزرگ طرح‌های نفت و گازی ایران همچون قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا(ص)، شرکت ساختمان صنایع نفت (اویک)، شرکت مهندسی و ساخت تاسیسات دریایی، ایزوایکو و صدرا تشکیل شده است.

● سرانجام متفاوت فاز های ۱۳ و ۱۴ پارس جنوبی

با این حال سرانجام طرح توسعه فاز ۱۳ پارس جنوبی به مشارکت شرکت‌های پترو پایدار ایرانیان، مپنا و صدرا (شرکت صنعتی دریایی ایران) و توسعه فاز ۱۴ به مشارکت سازمان گسترش ونوسازی صنایع ایرا ن (ایدرو)، شرکت ملی حفاری و شرکت مهندسی و ساخت تأسیسات دریایی ایران سپرده شد که در این خصوص هر دو فاز وظیفه تولید روزانه ۵۰ میلیون متر مکعب گاز طبیعی را دارند که برای مصرف داخل، تزریق یا صادرات مصرف خواهد شد.