مارش هایی برای همدلی

نگاهی به سرودهای معروف بعد از انقلاب

امروزه در همه جای دنیا، قهرمانان جنگ ارج و قرب ویژه‌ای را در میان مردم و مخصوصا هنرمندان دارند تا آنجا که به جز ساخت بناهای یادبود که رسم دیرینه‌ای در پاسداشت زحمات سربازان ملت‌هاست، بسیاری از هنرمندان یا به صورت خودجوش و یا به سفارش نهادها دست به ساخت آثار هنری در زمینه‌های مختلف دیداری و شنیداری می‌زنند. در این میان سینما به دلیل ویژگی‌های بصری و سهل‌الوصول بودنش، در میان عوام طرفدار بیشتری دارد و در مقایسه با سایر هنرها همچون تئاتر و موسیقی، مردم بیشتری را با موضوعات جنگ و دفاع مقدس درگیر می‌کند. در میان هنرهای مختلف، به نظر می‌رسد که موسیقی و سرود از آن دسته رشته‌هایی است که کمتر سفارش موضوعی به هنرمندان آن داده می‌شود؛ اما خوشبختانه در طول سال‌های اخیر، آهنگسازان زیادی جذب موضوعات دفاع مقدس شده‌اند و نهادهای مختلف بیش از گذشته از اهمیت موسیقی در انتقال مضامین آگاه شده‌اند. در اثنای جنگ تحمیلی ایران و عراق، بسیاری از آهنگسازان و خوانندگان ایرانی که امروزه هم از بزرگان موسیقی ایران زمین محسوب می‌شوند، دست به ساخت آثاری ژرف و گرانمایه در موسیقی ایران زدند که تا امروز همچنان به عنوان آثار ماندگار موسیقی و سرود ایران محسوب می‌شوند. با نزدیک شدن هفته دفاع مقدس و برگزاری اولین جشنواره سود و تئاتر محله، بد ندیدیم که مروری داشته باشیم به چند نمونه معروف این آثار.

▪ از خون جوانان وطن لاله دمیده

تصنیف معروف و معتبر عارف قزوینی

« از خون جوانان وطن لاله دمیده» پیوسته یکی از سرودهای بسیار محبوب در میان ایرانیان بوده است. استاد آواز ایران «محمدرضا شجریان» با اجرای بازخوانی جدید و متفاوت از این اثر معتبر هنری، نه تنها بار دیگر توانایی‌اش را در زمینه اجرای آواز ایرانی به منصه ظهور گذاشت، بلکه با اجرای این سرود، همدردی و همراهی‌اش را در روزهای سخت جنگ تحمیلی به مردم داغدیده و رشید ایران نشان داد.

▪ شهید

شوالیه آواز ایران، «شهرام ناظری» سرود «شهید» را در روزهایی که تهران زیر بمباران آوار می‌شد، اجرا کرد. خودش در مورد ضبط و شرایط آماده کردن این قطعه موسیقی در آن روزهای پر تب و تاب می‌گوید: «یادم می‌آید که پشت درهای استودیوی ضبط صدای بمباران می‌آمد و ما مجبور بودیم که بارها و بارها ضبط را تکرار کنیم تا صدای موشک باران در اثر نیفتد». قطعه شهید همچنان یکی از قطعات معروف دفاع مقدس در میان قطعات دفاع مقدس است. البته ناظری در آن روزها قطعه «اندک اندک» را هم با تم‌های موسیقی جنگی اجرا کرد که در آن سال‌ها، روی تصاویر جنگ پخش می‌شد که با استقبال بسیار زیاد مخاطبان همراه شد.

▪ ایران ایران

رضا رویگری، بازیگر تئاتر و سینما در عنفوان ورودش به سینما و بعد از ایفای چند نقش در سینما و تلویزیون، به دنیای موسیقی وارد و البته بلافاصله خارج شد. انگار که رویگری تنها به دنیای موسیقی آمد تا سرود معروف ومحبوب «الله الله» یا «ایران ایران» را اجرا کرده و بعد با آن خداحافظی کند. سرود «ایران ایران» یکی از آن سرودهایی بود که در روزهای جنگ تقریبا هر روز از رادیو و تلویزیون روی تصاویر جنگ پخش می‌شد و برای رویگری اقبال فراوانی را به همراه داشت.

▪ دایه دایه وقت جنگه

خوانندگان محلی پیوسته با ماجراهای روز کشورشان در تماس نزدیک هستند.

خوانندگان محلی ایران هم از این قاعده مستثنی نیستند. سرود محلی «دایه دایه وقت جنگه» با صدای میرزاپور بختیاری برای خیلی از آنهایی که هنوز برنامه تلویزیونی«جنگ هفته» را به یاد دارند، بسیار خاطره‌انگیز است. این سرود در روزهایی که مردم ایل بختیاری و بخش‌های بختیاری‌نشین و لرنشین استان‌های خوزستان و چهارمحال بختیاری بیش از پیش درگیر جنگ بودند، به دل بسیاری از مردم نشست و حس کردند که هنرمندان ایرانی هم در تب و تاب جنگ با آنها شریک و همراهند.

▪ سرودهای «محمد گلریز»

خیلی‌ها شاید دیگر به یاد «محمد گلریز» هم نباشند اما بسیاری از کارشناسان موسیقی و سرود، او را پدر سرود بعد از انقلاب می‌دانند. گلریز که با قطعه «ای مجاهد شهید مطهر» بسیار معروف شده بود، در ایام دفاع مقدس سرودهای زیادی را با مضامین جنگ اجرا کرد. ساخت قطعات آنها اغلب به عهده «بیگلری‌پور» بود که همراه با ارکستر صدا و سیما این قطعات ساخته و اجرا می‌شد. یکی دیگر از سرودهای بسیار معروف گلریز سرود مربوط به آزادی خرمشهر است. «خجسته باد این پیروزی» نام این قطعه بود که همچنان هر ساله در روز آزادسازی خرمشهر از صدا و سیما پخش می‌شود. از سرود‌های ماندگار گلریز می‌توان به این بانگ آزادی، شهید مطهری، خجسته باد این پیروزی، نیایش شقایق‌های پرپر(شهید بهشتی)، راه رجایی (شهید رجایی و باهنر)، امداد(کمیته امداد)، بیا و بنشین کنار گل و دریغا(رحلت حضرت امام (ره)) اشاره کرد.

سرود شهید مطهری از جمله آثار اوست که بیش از دیگر آثارش مورد توجه قرار گرفته. سال گذشته نیز طی مراسم باشکوهی، از این هنرمند برجسته سرود ایران که خیلی‌ها او را به عنوان پدر سرود ایران می‌شناسند تقدیر شد.

از جمله دیگر سرودهای بسیار معروف و محبوب بعد از انقلاب می توان به «به لاله در خون خفته»، «خمینی ای امام»، «آمریکا آمریکا مرگ به نیرنگ تو»، «بوی گل سوسن و یاسمن آمد»، «خلبانان» با صدای «جمشید نجفی»، «باز هوای وطنم وطنم آرزوست» و «مردان خدا پرده پندار دریدند» هردو با صدای «جلال محمدی»، «همپای جلودار» و «مسلمانان به پا خیزید» اشاره کرد.