پرش از لبه فضا

سقوط آزاد باومگاتنر از ارتفاع ۳۹ کیلومتری, یک رویداد مهم علمی است که با ماجراجویی ادغام شده است

فلیکس باومگاتنر، ماجراجوی اتریشی یکشنبه گذشته از لبه فضا و جایی در ارتفاع ۳۹کیلومتری سطح زمین، سقوط آزادی انجام داد که تاکنون هیچ انسانی آن را تجربه نکرده بود. او از ارتفاع ۳۹کیلومتری درحالی به پایین پرید که استرس، هیجان و دلهره در چهره تیم عملیات پرش موج‌می‌زد و توانست با موفقیت این برنامه تاریخی را به پایان رساند تا نامش برای همیشه به عنوان رکورددار پرش از بالاترین ارتفاع جاودانه شود.

باومگاتنر بارها بود این عملیات خیره‌کننده را انجام دهد که به‌دلیل مساعد نبودن اوضاع جوی، برنامه پرش به روزهای بعد موکول شد. از همان موقعی که موضوع سقوط آزاد از ارتفاع ۳۹کیلومتری مطرح شد، بسیاری از محققان به این نکته اشاره می‌کردند که درصورت موفقیت‌آمیز بودن چنین پرشی، برخی اصول علمی به چالش کشیده می‌شود. باومگاتنر در حالی که لباس فضانوردی بر تن داشت از بالن بیرون پرید. او پیش از این نیز پرش از ارتفاعات زیاد را تجربه کرده بود. با این حال چنین ارتفاعی به‌هیچ‌وجه شوخی بردار نبود. بالنی که وی سوار بر آن شده بود با ارتفاع گرفتن از زمین بتدریج به ارتفاعی رسید که به اصطلاح لبه فضا نامیده می‌شود.

از آنجا که تاکنون هیچ انسانی چنین برنامه محیرالعقولی را تجربه نکرده بود، باومگاتنر تنها از یکسری اطلاعات محدود برای انجام هرچه بهتر این عملیات بهره برد که از آن جمله می‌توان به آزمایش‌های مربوط به اتاق فشار، مدلسازی‌های رایانه‌ای و البته اظهارات خلبانی اشاره کرد که در جریان یک حادثه واقعی، از هواپیمایی که با سرعت مافوق‌صوت حرکت می‌کرد و دچار نقص فنی شده بود به بیرون پریده بود. اینها همه مواردی بودند که در کنار یک متخصص حرفه‌ای سقوط آزاد و تیمی از افراد متخصص در انجام برنامه‌های سقوط آزاد به کمک باومگاتنر آمده بودند.

این ماجراجوی اتریشی درحالی که یکی از پیشرفته ترین پوشش‌های فضانوردی جهان را بر تن داشت تنها چند ثانیه پس از پرش از بالن به سریع‌ترین انسان زنده جهان تبدیل شد. ۳۰ ثانیه پس از آغاز پرواز، باومگاتنر توانست دیوار صوتی را بشکند. در حالی که در لایه نازک فوقانی جو زمین سقوط می‌کرد به سرعت ۱۱۳۷ کیلومتر بر ساعت رسید تا به‌این‌ترتیب یکی از بی‌سابقه‌ترین برنامه‌های هوا فضای تاریخ بشر رقم بخورد. باومگاتنر ۵ دقیقه پس از آغاز پرش، چتر نجات خود را باز کرد.

● یک دنیا رکورد

برنامه پرش سقوط آزاد باومگاتنر در حالی با موفقیت به پایان رسید که حین انجام آن چهار رکورد دیگر نیز به ثبت رسید. ماجراجوی اتریشی نه‌تنها مرتفع‌ترین و طولانی‌ترین پرش جهان را به نام خود ثبت کرد، بلکه لقب نخستین انسانی را گرفته که در قالب سقوط آزاد به سرعت صوت رسیده است. گذشته از همه این رکوردشکنی‌ها، وی رکورد سفر با بالن به بالاترین ارتفاع را نیز به نام خود ثبت کرده است.

یکی از شرکت‌های شناخته شده در زمینه تولید نوشابه‌های انرژی‌‌زا به‌عنوان حامی این برنامه ویژه ازمدت‌ها پیش در کنار تیم باومگاتنر حضور داشته و گرچه رقم مشخص قرارداد آنها منتشر نشده است اما گفته می‌شود این قرارداد حداقل ده‌ها میلیون دلار ارزش دارد. با توجه به این موضوع و این‌که در هفته‌های اخیر صحبت‌های زیادی در رسانه‌های مختلف درخصوص هدف اصلی از انجام این پرش مطرح شده بود، اعضای تیم باومگاتنر اعلام کرده‌اند این رویداد مهم نه به‌عنوان یک برنامه تجاری یا حتی رکوردشکنی، بلکه با اهداف علمی صورت گرفته است. ژوزف کیتینگر که یکی از همین افراد است ساعاتی پس از انجام این پرش موفقیت‌آمیز با هیجان خاصی گفت: هدف ما علمی بوده است. ما برای این‌که صرفا یک رکوردشکنی انجام داده باشیم، چنین برنامه مهمی را تدارک ندیده‌ایم. بدون شک فلیکس با پرش از لبه فضا عملا به لبه‌های دانش بشری حمله کرده است.

کیتینگر که فرمانده بازنشسته نیروی هوایی است، سال ۱۹۶۰ رکورد سقوط آزاد جهان را به نام خود ثبت کرد. او در پنج سال گذشته نه تنها به‌عنوان مربی در کنار باومگاتنر بوده، بلکه نقش اساسی در طراحی و ساخت کپسول هوای تنفسی ماجراجوی اتریشی و سایر تجهیزات مورد نیاز وی برای انجام این پرش ویژه را نیز به عهده داشته است. کیتینگر درخصوص برنامه موفقیت‌آمیز باومگاتنر گفت: من فکر می‌کنم همه ما نسبت به توسعه علوم و فناوری‌های نوین متعهد هستیم و اگر قرار باشد چنین برنامه‌هایی تنها در حد یک رکوردشکنی باشد نباید در آنها حضور پیدا کرد.

● همکاری با ناسا

در پی سقوط آزاد موفقیت‌آمیز باومگاتنر ، اعضای تیم وی از همکاری آینده با شرکت‌های تجاری متخصص در زمینه پرتاب‌های فضایی و البته ناسا خبر داده‌اند. این خبر اهمیت دارد چون این مراکز و سازمان‌ها طرح‌های گسترده‌ای درخصوص اعزام افراد عادی و گردشگران به فضای اطراف زمین و مدارات پایین آن دارند، به همین دلیل اطلاعاتی که در جریان این برنامه هیجان‌انگیز به دست آمده است می‌تواند به تکمیل مطالعات دانشمندان ناسا و شرکت‌های خصوصی متخصص در حوزه فضا کمک زیادی کند.

● بالنی برای پرش از لبه فضا

طراحی و ساخت بالنی که باومگاتنر با استفاده از آن چنین سقوط آزادی را تجربه کرده، سازه‌ای متفاوت با همه بالن‌های شناخته شده است. بالن‌‌های معمولی که با استفاده از هوای گرم به هوا می‌روند معمولا تا ارتفاع ۶۰۰ متری اوج می‌گیرند، اما بالن‌هایی که از هلیم پر می‌شوند از ۲۰ کیلومتر تا ۲۹ کیلومتر در اتمسفر اوج می‌گیرند، ولی بالنی که ماجراجوی اتریشی از روی آن پرید تا ارتفاع ۳۹ کیلومتری بالا رفت. این بالن ۱۸۲ متر ارتفاع و گنجایش ۹۰۰ هزار مترمکعب هلیوم را دارد. این بالن با استفاده از نوعی پلی اتیلن سبک ساخته شده است و تنها حدود ۱۵۰کیلومتر وزن دارد.

باومگاتنر پرش خود را از آسمان منطقه‌ای موسوم به روزول در نیومکزیکو انجام داد. این منطقه در روز انجام برنامه از اوضاع جوی نسبتا پایداری برخوردار بود و این همان چیزی بود که اعضای تیم باومگاتنر از مدت‌ها پیش آرزوی آن را داشتند.

لباس فضانوردی که وی در این روز به تن داشت با تکیه بر آخرین دستاوردهای این عرصه طراحی و ساخته شده بود و حدود ۱۷ کیلوگرم وزن داشت. این تمام سپری بوده که از بدن باومگاتنر در برابر خلأ نسبی محیط در ارتفاع ۴۰ کیلومتری و شوک ناشی از شکستن دیوار صوتی حفاظت کرده‌ است. این لباس به حسگرهای پیشرفته‌ای مجهز بود که اطلاعات مربوط به سرعت ضربان قلب و سیستم تنفسی باومگاتنر را به‌صورت لحظه‌ای برای دیگر اعضای تیم که در زمین مستقر بودند ارسال می‌کرد. اهمیت این اطلاعات زمانی بیشتر مشخص می‌شود که متوجه می‌شویم با استفاده از آنها می‌توان واکنش بدن انسان نسبت به حضور در ارتفاعات بسیار زیاد را بدقت مورد بررسی قرار داد.

PopSci

مترجم: مهدی پیرگزی