یکشنبه, ۱۶ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 5 May, 2024
مجله ویستا

فرق زگیل و میخچه


فرق زگیل و میخچه

خوب یادم است, تقریبا ۹ ۸ ساله بودم که یکی از کتانی های چینی پرطرفدار مد روز را داشتم ولی جنس بد کتانی و بازی ها و دوندگی های کودکانه باعث شده بود دو میخچه دردناک در پاشنه پایم ایجاد شوند

خوب یادم است، تقریبا ۹-۸ ساله بودم که یکی از کتانی‌های چینی پرطرفدار مد روز را داشتم ولی جنس بد کتانی و بازی‌ها و دوندگی‌های کودکانه باعث شده بود دو میخچه دردناک در پاشنه ‌پایم ایجاد شوند...

یک شب وقتی برق رفته بود، پدرم که از آه و ناله من خسته شده بود، سعی کرد در زیر نور چراغ گردسوز با نوک قیچی میخچه پایم را خارج کند ولی دردم بیشتر شد و جیغم هوا رفت. ناچار پدر مرا به درمانگاه رساند و پزشک بعد از معاینه، دست به تیغ جراحی برد. هنوز هم میخچه پاشنه‌ام را دارم. با خواندن ایمیل آقای کاوه مظفری و نامه خانم ش.م. به «سلامت»، با آنها احساس درد مشترک کردم و مشکل آنها را با متخصصان «سلامت» در میان گذاشته‌ایم.

● بخشی از ایمیل آقای مظفری ۲۹ ساله

در سال گذشته با خرید کفش نامناسب، دو میخچه کوچک در ناحیه انگشت کوچک پایم به وجود آمد. پاهایم هیچ مشکل خاصی ندارند و فقط انگشت کوچک هر دو پایم کمی برآمده‌ هستند و همین برآمدگی‏ها در هر دو پا دچار میخچه شده‌‌اند. من مدرس دانشگاه هستم و معمولا از صبح تا غروب کفش به پا دارم. البته قبل از ایجاد میخچه، کتانی به پا می‌کردم. کتانی‌ام خوب و مناسب نبود و پایم را اذیت می‌کرد اما از آنجا که دوستش داشتم و بهای زیادی برای خریدش پرداخت کرده بودم، آن را می‌پوشیدم. ابتدا انگشت‌هایم تحت فشار بودند و تاول‌های کوچکی زدند اما اهمیتی ندادم و ‌گفتم بالاخره کتانی جا باز می‌کند، اما چنین نشد و بعد از حدود ۵-۴ ماه، جای تاول‌ها به میخچه تبدیل شدند. تا به حال کار خاصی برای درمان انجام نداده‌ام و به پزشک هم مراجعه نکرده‏ام. در حال حاضر کتانی‌ام را کنار گذاشته‌ام و آن را نمی‌پوشم اما با گذشت ماه‌ها هنوز میخچه‌ها باقی مانده‌اند.

● بخشی از نامه خانم ش. م ۲۵ ساله

حدودا ۴-۳ سالی است که در قسمت شست و کف پایم تعدادی میخچه دارم که ابتدا خیلی کوچک بودند. به هیچ‌وجه کفش تنگ نمی‌پوشم ولی نمی‌دانم چرا این میخچه‌ها ایجاد شده‌اند. تعدادشان بسیار زیاد شده است. شاید باور نکنید در حال حاضر تمام کف پایم را پوشانده‌اند. از داروهای میخچه شامل پماد ضد میخچه یا چسب میخچه هم استفاده کرده‌ام اما به جای آنکه بهتر شوند، بیشتر شده و به انگشت دومم هم سرایت کرده‌اند. حسابی کلافه شده‌ام. نمی‌دانم چه باید بکنم.

● نگاه اول

نظر دکتر حسین طباطبایی متخصص پوست درباره سوژه های «میزگرد زیبایی»

مـیـخـچـه را بـا زگـیـل اشـتبـاه نـگـیـریـد

▪ مشکل آقای کاوه مظفری و خانم ش. م. را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

مشکل آقای مظفری همان‌طور که خودشان نیز به آن اشاره کرده‌اند، میخچه است که در اثر پوشیدن کتانی تنگ و تحت فشار بودن پوست ایجاد شده است اما مشکل خانم ش.م. میخچه نیست. مشکل ایشان زگیل پاست. چون هم شست پایشان درگیر شده و هم تعدادشان در حال افزایش است. شست پا معمولا مبتلا به میخچه نمی‌شود. همان‌طور که در نامه‌شان هم خواندید، ایشان کفش تنگ هم نمی‌پوشند که بخواهند دچار میخچه شوند.

▪ میخچه و زگیل چه تفاوتی با هم دارند؟

میخچه یک نوع پینه است که در اثر استمرار فشار به قسمتی از پوست ایجاد می‌شود. درواقع پوست با ایجاد پینه یک حالت تدافعی برای خود ایجاد می‌کند و ضخیم می‌شود تا با فشار زیاد مقابله کند و یک واکنش جبرانی پوست برای دفاع از بافت‌های زیرین است. در قسمت مرکزی این پینه هم هسته‌ای شبیه میخ ایجاد می‌شود که به اعصاب زیرین فشار وارد می‌کند و باعث می‌شود فرد هنگام راه رفتن درد داشته باشد وگرنه خود پینه به تنهایی درد ندارد، اما زگیل یک بیماری ویروسی است که انواع مختلفی دارد. یک نوع از این زگیل‌ها، زگیل کف پایی است. زگیل کف پایی را باید هرچه سریع‌تر درمان کرد چون همان‌طور که خانم (ش.م.) هم به آن اشاره کرده‏اند، در صورت درمان‌نشدن تعدادشان افزایش پیدا می‌کند.

▪ زگیل کف پا با سایر زگیل‌های پوست تفاوت دارد؟

نه، زگیل کف پا با زگیل مناطق دیگر پوست مانند زگیل پشت دست کودکان،‌ زگیل پشت گردن، زگیل صورت و... همه از یک خانواده‏اند اما از نظر ژنتیکی با هم تفاوت دارند. اگر این زگیل تحریک شود یا فرد با آن بازی یا دستکاری کند، می‌تواند گسترش یابد و قسمت‌های دیگر پا را هم درگیر کند به همین علت هم بعد از اینکه خانم ش.م. از داروهای میخچه استفاده کرده، تعداد زگیل‌ها بیشتر شده و تقریبا تمام کف پایش را درگیر کرده است.

▪ عامل ویروسی معمولا از کجا می‌آید؟

ویروس کف پا اتفاقی وارد کف پای همه می‌شود ولی همه به آن مبتلا نمی‌شوند. مانند زگیل پشت دست و زگیل صورت که همه به آن مبتلا نمی‌شوند. کسانی با این ویروس آلوده می‌شوند که استعداد ابتلا به آن نوع ویروس را داشته باشند.

▪ یعنی اگر کسی کفش خانم ش.م. را که آلوده به ویروس زگیل پاست بپوشد، مبتلا می‏شود؟

اگر جزو افراد مستعد باشد، مبتلا می‏شود ولی بیشتر مردم به این ویروس مقاوم شده‌اند و مبتلا نمی‌شوند. یعنی میزان سرایت ویروس نسبی است و مانند ویروس سرماخوردگی نیست که در صورت بیمار شدن یک نفر، اطرافیان او هم مبتلا شوند. مثلا اگر خانم ش. م. وارد استخر شود و از دمپایی عمومی استخر استفاده کند، می‌تواند افراد مستعد را آلوده کند. البته اگر کف پای افراد مستعد سالم باشد، مشکلی ایجاد نخواهد شد ولی اگر یک خراش میکروسکوپی هم وجود داشته باشد، مشکل‌ساز می‌شود. بیشتر مردم هم این خراش‌های میکروسکوپی را کف پاهایشان دارند.

▪ ولی در میخچه هیچ‌کدام از این شرایط وجود ندارد. درست است؟

بله، میخچه یک مشکل مکانیکال است و به آلودگی با میکروب یا ویروس ربطی ندارد. میخچه فقط در اثر استمرار مالش دو قسمت پوست روی یکدیگر یا قسمتی از پوست با کفش به وجود می‌آید. میخچه معمولا بین انگشتان، به‌خصوص انگشت?های ۴ و ۵ پا که پوست نازک‌تری دارند، دیده می‌شود اما می‌تواند در کف، پنجه یا پاشنه پا هم دیده شود.

▪ آیا فقط پوشیدن کفش تنگ باعث ایجاد میخچه می‌شود؟

نه! کفش تنگ یکی از عوامل ایجاد میخچه است. مشکلاتی مانند کف صاف، قوس بیش از حد پا، داشتن هالوکس?والگوس یا کج شدن بیش از حد انگشت شست به سمت سایر انگشتان و بیرون‌زندگی استخوان آن و... هم در ایجاد میخچه موثر هستند. بدشکلی و ناهنجاری‌ پا باعث می‌شود فشاری که روی پاها وارد می‌شود، یکسان در تمام قسمت‌های پا منتشر نشود و قسمتی از پا بیشتر تحت فشار باشد. در نتیجه فرد دچار میخچه‌های متعددی در همان قسمت پا خواهد شد.

▪ حالا که آقای مظفری کفششان را عوض کرده‌اند، احتمال بهبود میخچه‌هایشان وجود دارد؟

خودبه‌خود که خوب نمی‌شوند چون به هر حال میخچه‏ها ایجاد شده‌اند. بهترین راه برای برداشتن میخچه انجام جراحی است اما این کار به تنهایی کافی نیست. همه افرادی که میخچه‏شان را جراحی می‏کنند، باید بعد از جراحی به ارتوپد مراجعه کنند تا کفش‌ها یا کفی‌های مخصوصی برایشان تجویز کند.

اگر شکل پای آقای مظفری هم همان‌طور که گفته‌اند مناسب باشد و دیگر کتانی تنگشان را نپوشند، میخچه‌هایشان برای همیشه درمان خواهد شد.

▪ نظرتان در مورد درمان‌های خانگی میخچه چیست؟

درمان‌های خانگی ایمنی بدن را تحریک می‌کنند. استفاده از درمان‌های خانگی گاهی موثر است و گاهی نه. به نوع دارو، ماده‌ای که روی میخچه می‌گذارند و مدت‌زمان مصرف بستگی دارد، اما اگر داروها شیمیایی هم باشند تا عامل اصلی ایجاد میخچه از بین نرود، فایده‌ای ندارند.

▪ خانم ش. م. چه باید بکنند؟

زگیل‌ها را نمی‌توان خوددرمانی کرد این خانم باید هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنند تا پزشک زگیل‌ها را ببیند و بتواند درمان مناسب را پیشنهاد کند.

● نگاه دوم

کفش تنگ، میخچه می آورد

دکتر شهرام صادقی/ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی و عضو هیات علمی دانشگاه

اگر فشار متمرکزی به یک نقطه پا وارد شود، می‌تواند باعث ایجاد میخچه شود. این اتفاق معمولا با پوشیدن کفش‌های تنگ می‌افتد، اما اگر کفش‌ گشاد هم بپوشیم و بین کفش و پوست ساییدگی وجود داشته باشد، پینه ایجاد می‌شود که سطح وسیع‌تری از پوست را در مقایسه با میخچه درگیر می‌کند.

هر کفشی باید متناسب با پای فرد خریداری شود بنابراین فقط به صرف زیبا، خاص و گران‏قیمت بودن و... کفش نخرید و نپوشید مثلا آقای مظفری نباید به صرف اینکه کتانی‌اش را دوست ‌داشته و مبلغ بالایی برایش پرداخت کرده بوده، به پوشیدن آن بعد از ایجاد تاول‌ها ادامه می‌داده است.

کفش خوب، کفشی است که همه قسمت‌های آن اندازه باشد و هیچ‌ فشاری از پهلوها یا عقب به پا وارد نکند. اینکه معمولا فروشنده‌ها می‌گویند کفش تنگ جا باز می‌کند، چندان درست نیست. اندازه کفش باید متناسب باشد یعنی وقتی فرد کفش را می‌پوشد، انگشتان پایش حداقل ۱ تا ۲ سانتی‌متر با نوک کفش فاصله داشته باشند. معمولا کتانی‌ها کفش‌های خوبی هستند مگر اینکه از نظر ساختاری دچار مشکل باشند مثلا کفی‌شان بسیار نازک باشد و باعث فشار به پا شود یا اندازه‌ آن نامناسب باشد. کفش کتانی خوب آن نیست که گران‏تر باشد، بلکه باید اندازه‌های مناسب و استاندارد داشته باشد، در پشت و جلوی کفش ارتفاع و فضای کافی باشد به‌طوری که از بالا و پهلوها به پا فشار وارد نشود، تهویه خوبی با بیرون برقرار کند، زیره قابل انعطاف و ضخامت کافی داشته باشد تا جلوی ضربه را بگیرد. بسیاری از خانم‌ها دوست دارند کفش‌های پاشنه‌بلند بپوشند. اگر پاشنه کفش‌ها خیلی بلند باشد به نحوی که فشار مضاعفی به پنجه و انگشتان پا وارد ‌شود، می‌تواند عاملی برای ایجاد میخچه باشد.

ایجاد میخچه چند علت دارد؛ استعداد خود پوست، نوع کفش، ساختار پا شامل صافی کف پا، قوس زیاد پا و... خیلی‌ها درباره نحوه گشاد کردن کفش‌های تنگ سوال می‌کنند و این به جنس کفش بستگی دارد. کفش‏های چرمی را می‏توان تا حد کمی تغییر اندازه داد اما بهتر است از ابتدا کفش تنگ نخرید. فشار زیاد کفش، پا را خسته و چنین مشکلاتی را در پا ایجاد می‌کند. به همین دلیل هم معمولا توصیه می‌شود عصرها کفش بخرید که پاها در بزرگ‌ترین سایز خود هستند اما این دلیل بر این نیست که کفش گشاد بخرید زیرا کفش گشاد هم می‌تواند باعث ایجاد پینه شود.

● نگاه سوم

تفاوت های ظاهری میخچه و زگیل پا

دکتر امیرهوشنگ احسانی/ متخصص پوست و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

میخچه و زگیل با یکدیگر متفاوت هستند. عامل زگیل، ویروسی به نام HPV است. این ویروس‌ از آب، استخر، خاک و جاهای مختلف وارد پوست انسان سالم و باعث ایجاد زگیل می‌شود. میخچه عامل ویروسی ندارد و در اثر تحریک و فشار طولانی‌مدت پوست ایجاد می‌شود. در این حالت پوست به طور موضعی ضخیم می‌شود و هسته‌ای پیدا می‌کند که همان قسمت مرکزی میخچه است. زگیل کف‌پا ممکن است با میخچه اشتباه گرفته شود. به همین دلیل خانم ش. م. فکر می‏کردند مشکلشان میخچه است. تفاوت‌های ظاهری میخچه و زگیل این است که در میخچه معمولا خطوط پوستی حفظ می‌شوند ولی در زگیل این خطوط از بین می‏روند. سطح زگیل پا می‌تواند خاکستری باشد در حالی که میخچه اینطور نیست. میخچه و زگیل می‌توانند هر دو دردناک باشند ولی درد علامت اصلی بیمار نیست. زگیل‏ها می‌توانند متعدد باشند اما میخچه معمولا منفرد است مگر اینکه در چند جای پوست فشار نامناسبی وارد شده باشد که باعث ایجاد میخچه‌های متعدد شود. در کسانی که انگشتان پایشان حالت‌های غیرطبیعی دارند، احتمال وجود میخچه بیشتر است.

اما کسانی بیشتر به زگیل مبتلا می‌شوند که در محیط‌های مرطوب مثل استخر کار کنند زیرا محیط مرطوب برای رشد زگیل مناسب است. درمان اولیه زگیل این است که تا حد امکان پاها به خوبی شستشو داده شوند. شستشوی خوب و مناسب، رشد و عود دوباره زگیل را کمتر می‌کند. توصیه می‌شود پاها همیشه خشک باشند. کفش‌هایی که باعث عرق‌کردن زیاد پا می‌شوند اصلا مناسب نیستند. استفاده از داروهای ضدزگیل‌ که بیشتر باعث تخریب زگیل می‏شوند هم می‌توانند موثر باشند. مثلا استفاده از قطره‌های اسیدی ضدزگیل باعث می‌شود شدت رشد زگیل کم و تخریب شوند. گاهی در قدم‌های آخر درمان زگیل از لیزر هم استفاده می‌کنیم. لیزرها می‌توانند به خوبی زگیل را تخریب کنند. فریز یا منجمدکردن و سوزاندن زگیل نیز از راه‌های دیگر درمان آن هستند. مهم‌ترین عامل در درمان میخچه، برطرف‌کردن عامل فشار روی پاست. این عوامل می‌تواند کفش‌ نامناسب، بد راه‌رفتن در ورزش‌ها و موقعیت‌های مختلف یا حتی یک پیاده‌روی معمولی باشد. برخی از داروها هم باعث نرم‌شدن پوست روی میخچه می‌شوند. اگر نتوانیم با درمان‌های دارویی، میخچه را به خوبی کنترل کنیم آن را جراحی می‌کنیم ولی اگر علت اصلاح نشود، جراحی میخچه قطعا قابل‌برگشت است. لازم به ذکر است چسب میخچه و پمادهایی که با این هدف در داروخانه به فروش می‌رسند حاوی اسیدهایی هستند که ضخامت سطح پوست را کم می‌کنند. استفاده از این داروها بی‌تاثیر نیست ولی قبل از استفاده از این سری داروها، باید ابتدا مشخص شود فرد، مبتلا به میخچه شده یا زگیل دارد.

● نگاه چهارم

نظر طب سنتی درباره زگیل و میخچه

دکتر مهرداد کریمی/ متخصص طب سنتی

در طب سنتی علت به وجود آمدن بیماری، اخلاط و اختلالات مزاج بدن فرد است که به آن سوءمزاج گفته می‏شود. در این طب، اعتقاد بر آن است که پوست یکی از سطوح پاکسازی بدن است. یعنی وقتی بدن در حال پاک کردن ماده نامناسبی باشد آن را به صورت تظاهراتی روی پوست نشان می‌دهد. به همین دلیل وقتی مشکلی را روی پوست می‌بینیم مطمئن می‌شویم یک ماده نامناسب در بدن انباشته ‌شده که خود را به این شکل در پوست نشان داده است. پس فرد به پاکسازی نیاز دارد.

زمینه فردی ایجاد بیماری در طب سنتی اهمیت بسزایی دارد. بدین معنا که در مواجهه با عامل یک بیماری، همگان بیمار نمی‏شوند و گروهی از افراد بیش از دیگران مستعد ابتلا به یک بیماری خاص هستند. یکی از این زمینه‏ها و عواملی که باعث امکان ابتلای فرد به بیماری می‏شود، مزاج و اختلالات مزاج فرد است. میخچه و زگیل در طب سنتی ایران دو بیماری مجزا هستند. در واقع میخچه در طب سنتی، نتیجه سایش تدریجی جلد یا فشار زیاد بر پوست است که به تدریج پوست را ضخیم و حالتی مانند پینه در پا ایجاد می‌کند. همچنین در طب سنتی ایران توصیف کاملی از زگیل آمده است که از آن با نام «ثولول» یاد می‏کردند. علت ایجاد ثولول یا خلط غلیظ و خشک بلغمی است یا غلیظ شدن خلط سوداوی. غلیظ شدن این اخلاط خود را روی پوست نشان می‌دهد. شیخ‌الرییس ابوعلی‌سینا بیان می‌کند که اگر خلط غلیظ سوداوی در بدن یک فرد انباشته شود، در روند پاکسازی به سطح پوست، امکان ابتلا به زگیل ایجاد می‌شود به همین دلیل اصل پاکسازی را به عنوان اولین و مهم‌ترین قسمت درمان می‌دانیم.

زگیل‏ها معمولا عودشونده و مقاوم هستند و ممکن است مدام بروز ‌کنند. زگیل هم می‌تواند در محل تماس ایجاد شود و هم می‌تواند در غیر محل‌های تماس وجود داشته باشد. در علم پزشکی نوین علت ثولول یا زگیل، ویروس است اما دیدگاه طب سنتی این است که هر فردی به ثولول مبتلا نمی‌شود و مستعد ابتلا به آن نیست، بلکه رعایت نکردن اصول زندگی سالم، بستر و شرایطی را در فرد فراهم می‌کند که او را در برهه‏ای از زندگی مستعد یک بیماری مانند زگیل می‌کند. به همین دلیل، بدن باید قبل از هر درمانی از این اخلاط پاکسازی شود و بیمار نیز باید شرایط زندگی خود را بازبینی کند. برای پاکسازی از داروهای خوراکی متعددی استفاده می‌شود که یکی از معروف‌ترین آنها داروی «افتیمون» است.

این دارو باید حتما زیر نظر پزشک متخصص طب سنتی مصرف شود. بعد از پاکسازی بدن، از درمان‌های موضعی استفاده می‌کنیم. یکی از معروف‌ترین درمان‌های موضعی که بسیاری از افراد با آن آشنا هستند، استفاده از شیره انجیر است. البته شیره انجیر در متون طب سنتی به عنوان درمان اصلی شناخته نمی‌شود. شیره انجیر لاتکس یا شیرابه درخت انجیر است. وقتی ساقه یا برگ درخت جدا می‌شود شیره سفیدی از آن خارج می‌شود. در باور عامه اگر آن شیره به تکرار و به‌طور موضعی به زگیل زده شود تا حدی به درمان کمک می‌کند و باعث پوسته‌ریزی بخش بیرونی زگیل می‏شود و به تدریج آن را از بین می‌برد. باید توجه داشته باشید شیرابه انجیر یا شیرابه فرفیون اثرات سمیت سلولی نیز دارند به همین دلیل در طب سنتی ذکر شده است که حتما اطراف زگیل را با ماده‌ای بپوشانند تا پوست سالم از آغشته شدن به این مواد مصون بماند و آسیب نبیند. البته در طب سنتی به هیچ وجه شیرابه‏ها را بدون فرآوری و رفع ضرر استفاده نمی‏کردند. به همین دلیل مصرف این مواد باید با احتیاط باشد و به خصوص با مخاط دهان و چشم در تماس نباشد. در قدیم‌الایام و در طب سنتی با مساله زگیل به علت عود بالا و احتمال تکثیر آن بسیار جدی برخورد و از درمان‏های خوراکی و موضعی برای از بین بردن آن استفاده می‌کردند. عمده داروهای موضعی ضمن لایه‏برداری قادر به از بین بردن سلول‏های آلوده به ویروس بودند. استفاده از موادی مانند اسپند، پوست درخت بید، لیمو یا گل بنفشه بیشتر برای لایه‏برداری و جزو درمان‏های مشترک میخچه و زگیل هستند. ماده سالیسیلیک اسید موجود در بید و بنفشه، هنوز هم یکی از داروهای رایج در درمان ضایعاتی مانند میخچه است که کاربرد و استفاده از آن به صراحت در کتاب قانون و کتاب‌های مختلف به نگارش درآمده است. این مواد باعث پوسته‌ریزی زگیل می‌شوند و روی لایه‌های ابتدایی پوست اثر می‌گذارند. در این حال فرد فکر می‌کند با رفع لایه خارجی، زگیل درمان شده است درحالی که زگیل مانند کوه یخی می‌ماند که فقط قسمت خارجی آن از بین رفته است و قسمت اصلی و عمده آن در پوست قرار دارد.

اگر زگیل در پوست پایه داشته باشد بعد از مدتی مجددا رشد می‌کند و دوباره ظاهر می‌شود. به همین دلیل در طب سنتی و در قدیم‏الایام با ریشه‏های گیاهی یا وسایل ظریف فلزی، زگیل و پایه آن را می‌سوزاندند تا دوباره رشد نکند. همان کاری که امروزه با وسایل پیشرفته‏تر و دقیق‏تر تحت عنوان کوتر انجام می‌شود. البته در حال حاضر با فریزکردن و سرمادادن نیز ضایعه را از بین می‌برند.

از داروهای موضعی دیگر که با توجه به مورد آن موثرند، می‏توان به مرهم‌هایی با منشاء معدنی، انزروت، آنقوزه، سیاه‌دانه‌، فرفیون و حنظل اشاره کرد که تمامی آنها در ترکیب با گیاهان دیگر و بعد از رفع ضرر مورد استفاده قرار می‏گیرند.

عصاره اسپند هم که به روش خاصی گرفته و ترکیبی از آن تهیه می‌شده برای موارد خیلی قوی زگیل‌ها موثر بوده است. این عصاره، نیز خاصیت سمیت سلولی دارد و در استفاده از آن باید احتیاط کرد. البته چون دارو به شکل موضعی استفاده می‌شود، جذب پوستی بالایی ندارد و در تمام بدن پخش نمی‌شود درنتیجه از عوارض جانبی ناشی از مصرف خوراکی آن در امان هستیم.

مریم منصوری

«میزگردزیبایی» درباره میخچه و زگیل با حضور دکتر حسین طباطبایی و دکتر امیرهوشنگ احسانی متخصصان پوست دکتر شهرام صادقی متخصص طب فیزیکی و توانبخشی دکتر مهرداد کریمی متخصص طب سنتی