زبان برای پاسخ به یک آرزو

فرض کنید به هر کشوری که مسافرت می‌کنید بتوانید به سادگی با شهروندان آن کشور با هر زبانی که صحبت می‌کنند ارتباط برقرار کنید و باز فرض کنید برای برقراری چنین ارتباطی کافیست زبانی …

فرض کنید به هر کشوری که مسافرت می‌کنید بتوانید به سادگی با شهروندان آن کشور با هر زبانی که صحبت می‌کنند ارتباط برقرار کنید و باز فرض کنید برای برقراری چنین ارتباطی کافیست زبانی ساده را که فراگیری آن زمان کمی می‌خواهد را فرا بگیرد. زبانی با دامنه واژه‌های کم اما کافی برای بیان هر نوع خواسته یا مفهومی، زبانی که نیازی به صرف زمان برای فراگیری لهجه و درک شنیداری نداشته باشد. کلمات در آن همانطور که نوشته می شود خوانده شود و بالعکس و تنها با خواندن یک کتاب و کمی تمرین (حتی بدون نیاز به شنیدن نوار یا فایلهای صوتی یا تصویری) آن را فرا بگیرید. زبانی با قوانین گرامری ساده و تماما براساس قاعده که از استثنا در آن خبری نباشد.

افسانه‌ای قدیمی که از ساخت برجی بسیار بلند توسط انسان‌ها که منتج به تصمیمی الهی برای جدایی بین اقوام مختلف انسان با ایجاد زبان‌های مختلف در بین آنها شد نشان از حسرت انسان از جدایی بین اقوام و نژادهای مختلف انسانی به دلیل عدم همزبانی حکایت دارد؛ آرزویی که قرن‌هاست ادامه دارد.

مطمئناً می‌دانید که یکی رایج‌ترین زبان‌هایی بشری (انگلیسی) با وجود نفوذ و آشنایی میلیون‌ها نفر به آن همچنان پر از استثنا است و با وجودی که شاید فراگیری آن نسبت به برخی دیگر از زبان‌ها ساده‌تر باشد همچنان فراگیری آن وقت زیادی طلب می‌کند و مدتی طولانی لازم است تا فردی با این زبان آشنایی کافی پیدا کند و شاید سال‌های بیشتری لازم باشد تا به پای کسانی که زبان مادری ایشان انگلیسی است برسد و طبیعتا فراگیری زبانی که تماما براساس قواعد و بدون وابستگی به زبان مادری قوم دیگری باشد ساده‌تر خواهد بود.

آنچه در بالا گفته شد تنها یک رویا نیست و در واقع اندیشمندانی بوده‌اند که برای رسیدن به این رویا تلاش هم کرده‌اند و زبان‌هایی را از نو ایجاد کردند که مهمترین آنها زبان اسپرانتو است. اسپرانتو در واقع مشهورترین زبان مصنوعی ساخت بشر است. اسپرانتو یک زبان ایده‌آل است. ریشه واژه‌ها در این زبان بسیار بسیار کمتر از دیگر زبان‌ها بوده و با استفاده قواعد و پسوندهایی ساده واژه‌های جدید ایجاد و دامنه لغات زبان افزایش می‌یابد. گرامر آن بسیار ساده و کاربردی است و از استثناهای آزاردهنده مانند شکل مختلف برخی افعال در زمان‌های مختلف در آن خبری نیست. هیچ کلمه‌ای در این زبان وجود ندارد که برخلاف آنچه تلفظ می‌شود، نوشته شود و با آشنایی با چند پسوند ساده دامنه لغاتی که از این زبان می‌دانید را می‌توانید تا دو برابر یا حتی بیشتر افزایش دهید در واقع کتبی که برای آموزش این زبان نوشته شده‌اند حتی حجمی کمتر از کتاب‌های رمان دارند و حتی با خواندن یک کتاب می توانید سطح بالایی از آشنایی با این زبان را کسب کنید.

اسپرانتو در سال ۱۸۸۷ میلادی توسط زامنهوف لهستانی ساخته و معرفی شد و مورد توجه دانشمندان از ملیتهای مختلف قرار گرفت و چند دهه بعد یونسکو آنرا به عنوان زبانی بین المللی و بی طرف به رسمیت شناخت. اسپرانتو تقریبا در زمان مشروطیت وارد ایران شد و در طول این سالها جه در قبل از انقلاب و چه بعد از آن گاهی مورد توجه و گاهی هم بی توجهی دولت‌ها قرار گرفته است. در سال‌های اخیر نیز این زبان توسط در برخی موسسات و انجمن‌های طرفداران این زبان بصورت حضوری یا مکاتبه‌ای آموزش داده می‌شود.

هدف طراح و طرفداران اسپرانتو این نیست که زبان جدید جایگزین زبان مادری اقوام مختلف باشد بلکه شعاری که برای این زبان انتخاب شده است اسپرانتو به عنوان زبان دوم است. در واقع هدف آن است که افرادی با زبان‌های مادری مختلف با زبانی ساده و فراتر از مرز ملیت‌ها آشنا شوند و در ارتباط با افرادی که با دیگر زبان‌ها تکلم می‌کنند از این زبان استفاده کنند. این زبان می‌تواند یک زبان یا ابزار ایده‌آل برای برقراری ارتباط با توریست‌ها و تسهیل گردش‌های توریستی در کشورهای مختلف باشد.

اما با وجود مزایای بالای اسپرانتو رشد آن شاید رشد آن به اندازه شایستگی‌های این زبان نبوده است، هرچند که امروزه میلیون‌ها نفر در کشورهای مختلف با این زبان آشنا هستند. در واقع دولت‌های مختلف به دلایلی متفاوت توجه چندانی به این زبان نداشته‌اند و بخصوص کشورهایی انگلیسی زبان رغبتی به ترویج این زبان نشان نداده‌اند. همچنین حجم بالای تولید علم و ارتباط تجاری با کشورهای انگلیسی زبان و علاقه به فراگیری زبان انگلیسی برای استفاده بدون واسطه و مترجم از منابع علمی و همچنین ارتباط تجاری عملاً زبان انگلیسی را با وجود سختی فراگیری در موقعیت بهتری نسبت به اسپرانتو قرار داده است.

با این حال اسپرانتو علاقمندان خاص خود را دارد و رسانه های متعددی نیز با این زبان منتشر می شوند و شاید یک امتیاز ویژه این زبان جامعه طرفداران آن باشند تا جایی که اسپرانتو را فراتر از یک زبان و تبدیل به جنبشی اجتماعی کرده‌اند؛ جامعه‌ای از انسان‌هایی که فراتر از قومیت و زبان با یکدیگر ارتباط دارند و دوست یکدیگر هستند.