نگاهی به افزایش قتل دختران توسط دوستان خیابانی

خشونت خانوادگی علیه زنان هر چند که به عنوان موضوعی شناخته شده در بررسی‌ها مطرح می‌شود اما یکی از مفاهیم دشواری است که در مورد آن باید دقت و توجه بیشتری داشت. نه فقط تعریف خشونت …

خشونت خانوادگی علیه زنان هر چند که به عنوان موضوعی شناخته شده در بررسی‌ها مطرح می‌شود اما یکی از مفاهیم دشواری است که در مورد آن باید دقت و توجه بیشتری داشت. نه فقط تعریف خشونت دارای پیچیدگی زیادی است بلکه مفهوم خانواده نیز باید مورد توجه قرار گیرد. آیا تنها باید از خشونت شوهران نسبت به زنان نام برد یا سایر اعضای خانواده نیز می‌توانند دست به خشونت بزنند؟ آیا خشونتی که از طرف همسران سابق اعمال می‌شود نیز جزئی از خشونت خانوادگی هست و یا خشونتی که در روابط زن و مرد قبل از ازدواج صورت می‌گیرد را نیز جزئی از خشونت خانوادگی تلقی می‌کنند؟ شواهد نشان داده است که مفهوم خانواده در برگیرنده طیف بسیار زیادی از افرادی است که دست به خشونت می‌زنند. در مورد مفهوم خشونت نیز فقط به این نکته اکتفا می‌کنیم که انواع خشونت از سبک تا قتل در این مفهوم می‌گنجند؛ هر چند که خشونت محدود به خشونت فیزیکی نبوده و انواع دیگر مانند روانی و اقتصادی و ... را هم در بر می‌گیرد.

قتل دختران ایرانی توسط دوستان خیابانی که عنوان گزارش است دارای اشکالاتی می‌باشد، زیرا «دوستان خیابانی» مفهومی نامشخص است و نوع رابطه و مدت زمان رابطه را مشخص نمی‌کند. اگر قتل در برخوردی اتفاقی صورت گرفته باشد و بین قاتل و مقتول رابطه‌ای وجود نداشته باشد پدیده‌ای دیگر است (خشونت اجتماعی) و اگر بین دو فرد رابطه‌ای وجود داشته که احتمالا از خانواده‌های آنان پنهان نگاه داشته می‌شد در مقوله‌ای دیگر می‌گنجد. در هر دو صورت چه به این پدیده به عنوان خشونت اجتماعی و یا خشونت خانوادگی نگاه کنیم درنهایت نوعی رابطه میان فرد قدرتمند و فرد بی‌قدرت را مشاهده می‌کنیم. در این رابطه نابرابر قدرت، مردان در هر نوع رابطه‌ای که با زنان قرار گیرند به خود اجازه نظارت بر رفتار و تحرکات زنان را می‌دهند.

علت قتل نامشخص بیان شده است و نمی‌توان براساس گزارش نتیجه‌گیری خاصی انجام داد. تنها می‌توان اظهارنظر کرد که با توجه به تیتر نوعی هشدار به دختران در جهت دوری جستن از دوستان خیابانی مطرح است که البته با توجه به شرایط می‌تواند نصیحت قابل‌قبولی باشد؛ اما آنچه که بیشتر از نوع آشنایی مطرح است و در پژوهش‌های مختلف نیز نشان داده شده خشونت‌های خانوادگی حتی در میان آنانی که با یکدیگر ازدواج کرده‌اند قبل از ازدواج نیز وجود داشته و با وجود این دختران به دلایل مختلف از ازدواج خودداری نکردند و پس از ازدواج نیز با مشکل خشونت خانوادگی مواجه بودند.

در بسیاری از موارد به نظر می‌رسد که رفتار خشن از جانب مردان از دید هر دو به عنوان یکی از ویژگی‌های «مردانگی» و قبول آن از جانب زنان به عنوان تحمل از ویژگی زنانگی مطرح می‌شود و در نتیجه زمانی که این ویژگی در وجود خشونت‌های سبک مورد قبول قرار می‌گیرد احتمال بروز شدت آن به شکل قتل نیز امکان دارد. طبیعتا باید از آشنایی‌های «خیابانی» که می تواند براساس سوءاستفاده صورت گیرد، خودداری کرد زیرا با این نوع آشنایی‌ها مشکلات بسیاری همراه است اما آنچه که بیشتر باید به آن توجه داشت نوع خاصی از رابطه میان دو فرد است که در اثر فرهنگ و قوانین به فردی اجازه اعمال خشونت داده و از دیگری تحمل رفتار خشن در خواست می‌شود.

شهلا اعزازی

جامعه‌شناس و استاد دانشگاه