تهران دیروز امروز

تهران مرکز و یا پایتخت کشورایران است و همیشه پایتخت شهر اصلی یک کشور است که غالبا از سایر شهرها بزرگتر است و وزارت کشور و سایر نهادهای مهم حکومتی در آن واقع است

● تهران سی سال پیش

در سال ۱۳۶۲ که برای خدمت سربازی از شهرستان گلپایگان به تهران اعزام شدم ؛ پس از گذشت چند ماه برای اولین بار به قله توچال صعود کردم و تا آنروز در عمر کوهنوردی خود صعود به قله ای بالاتر از ۳۰۰۰ متر را تجربه نکرده بودم و هرگز فکر نمی کردم که از بالاترین نقطه شهر تهران ؛ سیمای شهرتهران به آن جالبی و تماشای باشد ؛ وقتی از نوک قله توچال به شهر تهران نگاه می کردم انگارشهر تهران هم چون فرش ابریشم که رنگ زمینه اصلی آن سبز می باشد ازآن بالاها خود نمائی می کرد. در آن سالها هنوز باغات شمیرانات ؛ فرحزاد ؛ تهرانپارس؛ شهریار و بقیه باغهای تهران وجود داشتن وارتفاع بیش از ۹۵ درصد ساختمانها کمتر از ارتفاع درختان شهر بود و مرتفع ترین برج تهران ساختمانهای اسکان در ابتدا خیابان میرداماد بود. در آن سالها آلودگی هوای تهران آنقدر کم بود که می توانستم از نوک قله توچال ؛ باغهای شهریار و قسمتی از باغهای شهر کرج را به راحتی ببینم و پرواز پرندگان و هواپیماها را از بالای قله توچال کاملا" دیدنی بود .

● تهران امروز

ولی سال گذشته دوباره به قله توچال صعود داشتم ولی متاسفانه مشاهده تهران از بام تهران دیگر آن زیبای گذشته را نداشت و مشاهده شهر تهران از نوک آن قله باعث شد که غم بزرگ در قلبم سنگینی کند ؛ دیدن دریای از هوای آلوده که ارتفاع آن به بیش از دو هزار متر می رسید برایم مشکل بود. به یاد فرزندانم افتادم که از بدو تولد همیشه در زیر دریای از آلودگی هوا زندگی می کردند؛ اندیشیدن به آینده فرزندانم و همه کودکان تهرانی که در آن ساعت صبحگاهی در کمال آرامش در بسترهای خود به خوابی شیرین فرو رفته بودند و مشغول تنفس مواد سمی به نام هوای تهران بودند برایم مشکل بود. دیگر از آن فرش ابریشم و رنگ زمینه سبزش خبری نبود واکثردرختان در میان ساختمانها که تازه ساز بودند گم شده بودند و شاید هم به دلیل ساخت ساز قطع شده بودند.

در مناطقی که قدرت دید وجود داشت مانند خیابانهای شریعتی و ولی عصر همچون مارهای سبز رنگ که مثل مار پیچ خورده بودند و به سمت پایین شهر در حرکت بودند فقط سبز رنگ بودند (شاید از آن سالها فقط درختان این دو خیابان تا حدودی سالم مانده بودند ) حتی برج میلاد و ساختمان تازه ساز بلند تهران در پس هوای غبار آلودی تهران به سختی دیده می شوند دیگر قدرت دیدم آنچنان زیاد نبود که به فهم به سر باغهای فرحزاد و کرج و شهریار و تهرانپارس چه آمده است و در منطقه شمیران نیز در خیلی از نقاط برجها بلند تر از درختان بودند و درختان در میان برج ها خود را پنهان کرده بودند.

● شهر تهران

تهران مرکز و یا پایتخت کشورایران است و همیشه پایتخت شهر اصلی یک کشور است که غالبا از سایر شهرها بزرگتر است و وزارت کشور و سایر نهادهای مهم حکومتی در آن واقع است . (واژه پایتخت به حکومت سلطنتی و پادشاهی بر میگردد و شهری است که مراسم تاج گزاری در آن انجام می شود و شاه درباریان شاه درآن شهر زندگی می کنند )

شهر تهران از نظر موقعیت جغرافی در دامنه های سلسله رشته کوه البرز قرار دارد و منطقه شمیرانات که یکی از بخشهای شهر تهران می باشد در مسیر ورودی به قله توچال قرار دارد. قله توچال بلند ترین کوه سلسله البرز مرکزی می باشد. تهران به علت موقعیت جغرافیائی از زمان قدیم بعلت بارندگی فراوان و وجود چشمه ساران دارای باغات فراوان و شهری سرسبز بوده است. تهران شهری نسبتا" قدیمی می باشد که از دوره قاجار این شهر پایتخت کشورایران می باشد که بیش از دویست سال است مرکز سیاسی ؛ فرهنگی ؛ نظامی و اقتصادی کشور می باشد.

تهران که امروزه پایتخت جمهوری اسلامی ایران است از سابقه شهری چندان طولانی بر خور دار نمی باشد این شهر مدتها یکی از روستاهای کوچک ری بوده و برخی از جغرافی دانان از جمله مسعودی در تالیفات خویش آورده است " تهران در شمال شهر ری واقع است و دارای باغهای فراوان و میوه های متنوع می باشد و همچنین آب و هوای خوش دارد کهن‌ترین سند فارسی موجود درباره نام تهران نشان دهنده این مطلب است که تهران پیش از سده سوم هجری قمری وجود داشته است و منطقه ری قدیم که شهر تهران کنونی نیز جزء از آن محسوب می شده است بیش از شش هزار سال سابقه تمدن دارد همچنین روزگاری ملک ری که به عنوان سر زمین زر خیز ایران لقب داشته و حاصل خیزی آن از نظر محصولات کشاورزی زبان زد عام و خاص بود ( حتی یکی از جوایز تعیین شده از طرف دشمنان دین اسلام به کسانی که حضرت امام حسین (ع) به قتل برسانند تصاحب ملک ری می باشد )

بدون تردید تحولات و تغییرات اساسی در تهران به چهار دوره تقسیم می شود که عبارتند از :

۱) یک دوره تاپیش از حکومت قاجار می باشد که تهران یکی از روستاهای ییلاقی ری بوده است و تعداد جمعیت آن نامشخص می باشد.

۲) دوره دوم که مصادف با حکومت قاجار می باشد تهران هم از نظر جمعیت و جغرافی و ساختار شهریت نسبت به موقعیت زمانی خود رشد خوبی داشته که در این دوره وجود مردانی بزرگ همت هم چون امیر کبیر در عمر کوتاه دولتی خود خدمات شایان انجام داده است در این سالها جمعیت تهران به ۱۵۰۰۰۰ می رسد.

۳) دوره سوم مصادف با حکومت پهلوی می باشد که به علت موقعیت جغرافی و وجود نفت در منطقه کشورهای خاورمیانه از رشد خوب اقتصادی برخوردار بوده است و در دوره ۱۳۳۲ تا ۱۳۵۷ شهر تهران به سرعت توسعه یافت و ساختمانهای شهرکها و بلوارهای جدید احداث شده است در این دوران طبق سرشماری سال ۱۳۵۵ تعداد ساکنان شهر تهران به ۴۵۰۰۰۰۰می رسد.

۴) دوره چهارم که از سال ۱۳۵۷ که مصادف با انقلاب اسلامی ؛ و تغییر رژیم سیاسی کشور و حاصل آن تغییر چشمگیر در همه ابعاد جامعه اسلامی ما بوده است که به وضوح شاهد آنیم ، گسترش تهران در طی این سالها مربوط به عوامل چندی از جمله جنگ تحمیلی و مسئله جنگ زدگان ، خشک سالی های پی در پی ؛ تمرکز همه امکانات آموزشی و بهداشتی ، در مانی و رفاهی ؛ توسعه کارخانه های صنعتی و ایجاد شهرکهای صنعتی در اطراف تهران موجبات گسترش بی رویه جمعیت دراین شهر گردیده است و دقیقا همین امر سبب ایجاد معضلات اجتماعی و اقتصادی بیشماری را برای شهروندان تهرانی در پی داشته است که از آن جمله به اختصار می توان آلودگی محیط زیست ، ترافیک و مشکلات حمل و نقل شهری ، مشاغل کاذب و بسیلری مسائل اقتصادی و زیستی را بر شمرد .

تهران مرکز کلیه وزارتخانه ها و ادارات و مراکز علمی کشور می باشد و در حال حاضر نمایندگیهای سیاسی بیش از ۹۰ کشور جهان در تهران به فعالیت مشغواند . تهران به غیر از داشتن مرکزیت سیاسی در کشور یکی از کانونهای اصلی فعالیتهای اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی می باشد و در همین رابطه می توان از مراکز تفریحی و فرهنگی بیشماری در تهران و اطراف آن ، مانند موزه ایران باستان ، کتابخانه ملی ، مجموعه کاخهای سابق ، پارکها و فضای سبز و موارد دیدنی دیگر نام برد. با توجه به موارد بالا بعضی از کارشناسان آمار تعداد جمعیت تهران بالاتر از ۱۳ میلیون نفر برآورد می کنند که حدود چهار میلیون آن شبها جهت خوابیدن به شهرکهای حاشیه می رودند و فردای آنروز دوباره جهت فعالیتهای کاری به شهر تهران بر می گردند .

حسین عبیری گلپایگانی