نفوذ به قطب شمال با یخ شکن اتمی

دانشمندان روسی, بزرگ ترین کشتی یخ شکن اتمی جهان را می سازند

گرچه در سال‌های اخیر بخش قابل توجهی از یخ‌های قطبی به سبب تداوم پدیده گرمایش جهانی ذوب شده‌، اما هنوز هم وقتی به قطب شمال نگاه می‌کنیم تا چشم کار می‌کند یخ است و یخ. اقیانوس منجمد شمالی حداقل در دوره زمستانی این منطقه همواره پوشیده از لایه قطوری از یخ است که در برخی نقاط ضخامت یخ به چند متر هم می‌رسد. در چنین محیط سخت و خشنی تنها یک وسیله حرکتی است که به کمک دانشمندان، کاشفان و پیشگامان قطبی می‌آید. این وسیله چیزی نیست جز کشتی‌های یخ‌شکن. کشتی‌های یخ‌شکن که برخی از آنها در زمره عظیم‌ترین سازه‌های ساخت دست بشر به شمار می‌آیند تنها کمک‌حال پیشگامان قطبی به شمار می‌آید. حالا دانشمندان روسی با به‌کارگیری تازه‌ترین فناوری‌های صنعت کشتی‌سازی و تلفیق آن با دستاوردهای جدید اتمی، بزرگ‌ترین یخ‌شکن اتمی جهان را می‌سازند.

صنعت اتمی روسیه بسرعت در حال پیشرفت است و اکنون چشم‌انداز تازه‌ای در این مسیر نمایان شده است. مهندسان صنعت اتمی این کشور چشم به قطب شمال و اقیانوس منجمد این منطقه از جهان دوخته‌اند. آنها به این نتیجه رسیده‌اند که با استفاده از یک فروند یخ‌شکن غول‌پیکر اتمی می‌توانند به اهداف مختلف و از جمله تحقیقات‌ خود در شمال یخزده زمین دست پیدا کنند. آنها به طرح ساخت این یخ‌شکن به عنوان یک طرح جاه‌طلبانه نگاه می‌کنند. دانشمندان این کشور سال‌های طولانی است ‌رویای تسلط بر قطب شمال یا حداقل مناطق وسیعی از آن را در ذهن می‌پرورانند و حالا با ساخت این یخ‌شکن فوق‌مدرن اتمی گام بلندی به سوی این چشم‌انداز برمی‌دارند. این یخ‌شکن اتمی عمدتا با هدف دستیابی به درک بهتری از موقعیت بسترهای یخی کم عمق و اعماق یخزده دریای شمال به کار گرفته خواهد شد. ماه گذشته، شرکت Rosatomflot که تخصص ویژه آن مربوط به طراحی و ساخت یخ‌شکن‌های اتمی می‌شود، یک پای قراردادی قرار گرفت که براساس آن بزرگ‌ترین یخ‌شکن اتمی جهان با

۱۷۰ متر طول و ‌ ۳۴ متر عرض ساخته خواهد شد. این یخ‌شکن اتمی در صورتی که ساخته شود، ۱۴ متر طولانی‌تر و ۴ متر عریض‌تر از بزرگ‌ترین کشتی‌ها و سایر سیستم‌های حرکتی ـ آبی روسیه خواهد بود.

این یخ‌شکن غول‌پیکر مجهز به دو رآکتور آبی فشرده ۲۰۰ - RITM است که ۶۰ مگاوات قدرت دارد. شاید لازم به ذکر باشد که هر مگاوات معادل یک میلیون وات قدرت است. یخ‌شکنی که بزودی ساخته خواهد شد، قابلیت عبور از یخ‌هایی به ضخامت بیش از ۴ متر را دارد و این درحالی است که می‌تواند مجموعه باری به وزن ۷۰ هزار تن را حمل کند. شرکت Rosatomflot اعلام کرده است که این سیستم غول پیکر اقیانوسی به پیشرفته‌ترین فناوری‌های صنعت کشتی‌سازی مجهز خواهد بود. از آن جمله می‌توان به کیسه‌های پرشده از مایعات مخصوصی اشاره کرد که در بستر یخ‌شکن قرار خواهد گرفت. با استفاده از این کیسه‌ها این امکان وجود خواهد داشت که میزان فرورفتن یخ‌شکن در آب و یخ بین ۵‌/‌۸ تا ۸‌/‌۱۰ متر قابل تغییر باشد. در نتیجه این یخ‌شکن در آب‌های یخ‌زده با اعماق مختلف، از رودخانه‌های نه چندان عمیق سیبری گرفته تا آب‌های منجمد اقیانوس شمال قابل استفاده خواهد بود.

ساخت چنین یخ‌شکن غول‌پیکری مستلزم صرف هزینه‌های زیادی خواهد بود که ممکن است با توجه به این مساله این پرسش مطرح شود که چرا چنین هزینه کلانی صرف می‌شود؟ چارلز ابینگر از کارشناسان انرژی در انستیتو بروکینگز در پاسخ به این پرسش می‌گوید: تغییرات جوی یکی از مهم‌ترین و شاید مهم‌ترین فاکتور در ترغیب دانشمندان روسیه برای فعالیت در زمینه طراحی و ساخت یخ‌شکن‌ها محسوب می‌شود. وی که به بیش از ۵۰ کشور جهان در زمینه انرژی و بازسازی زیرساختارهای آن مشاوره می‌دهد، معتقد است: با توجه به این‌که تغییرات جوی به عنوان فاکتوری جدی در شکل و شمایل اقیانوس منجمد شمالی محسوب می‌شود و بخش قابل توجهی از مسیرهای تجاری ـ آبی روسیه نیز از این منطقه می‌گذرد، سرمایه‌گذاری در زمینه ساخت طراحی یخ‌شکن‌ها از اهمیت خاصی برای این کشور برخوردار است. در سال‌های اخیر، سطح کمتری از آب‌های این منطقه از جهان یخزده است که در نتیجه ترافیک کشتی‌ها و اقیانوس‌پیماهایی که از این منطقه عبور می‌کنند به طرز چشمگیری افزایش یافته است. پیش‌بینی می‌شود روند ذوب‌شدن یخ‌های اقیانوس منجمد شمالی همچنان ادامه خواهد داشت با این حال همچنان مسیرهایی وجود خواهد داشت که برای عبور از آنها چاره‌ای جز استفاده از یخ‌شکن‌ها نخواهیم داشت. در حقیقت تنها این یخ‌شکن‌ها هستند که می‌توانند مسیر حرکت را برای سایر کشتی‌ها باز نگه دارند.

نکته: روسیه هم‌اکنون تنها کشور جهان محسوب می‌شود که به کار طراحی و ساخت یخ‌شکن‌های اتمی ادامه می‌دهد. هم‌اکنون نیز چند یخ‌شکن اتمی این کشور در آب‌های منجمد قطب شمال مشغول به کار هستند

یخ‌شکن‌ها ابزار حیاتی برای جمع‌آوری اطلاعات درباره خطوط مرزی ـ آبی سرزمین پهناور روسیه نیز به شمار می‌آیند. البته این نگاهی است که در سایر کشورهای هم‌مرز با مناطق قطبی به چشم می‌خورد. در واقع براساس همین نگرش، نوعی رقابت پنهان میان کشورهایی همچون آمریکا، کانادا، نروژ، دانمارک و ایسلند در زمینه طراحی و ساخت یخ‌شکن‌های فوق مدرن شکل گرفته است.

در سال‌های اخیر، این کشورها به هر طریقی که توانسته‌اند تلاش کرده‌اند قدرت علمی و تحقیقاتی خود در زمینه دستیابی به دورافتاده‌ترین نقاط یخزده جهان را به رخ یکدیگر و سایر کشورهای جهان بکشند. به عنوان مثال، چند سال پیش روسیه اقدام به ارسال زیردریایی‌هایی به بستر فالت زیر آب سیبری کرد. در آن ماموریت، گروهی از مهندسان این کشور پرچم روسیه را که از تیتانیوم مقاوم در برابر خوردگی در محیط‌های آبی ساخته شده بود در عمق ۴۲۶۱ متری اقیانوس نصب کردند. جاه‌طلبی‌های روسیه در این نقطه از جهان که با تکیه بر پیشرفته‌ترین فناوری‌های روز جهان صورت گرفته، کار را به جایی رسانده که حتی برخی مقامات این کشور پیشنهاداتی درخصوص تغییر نام اقیانوس منجمد شمالی و تبدیل آن به «اقیانوس روسیه» مطرح کرده‌اند!

روسیه هم‌اکنون تنها کشور جهان محسوب می‌شود که به کار طراحی و ساخت یخ‌شکن‌های اتمی ادامه می‌دهد. هم‌اکنون نیز چند یخ‌شکن اتمی این کشور در آب‌های منجمد قطب شمال مشغول به سرویس‌دهی هستند. این درحالی است که در کنار آنها چند فروند یخ‌شکن دیزلی، کار پیچیده و سخت شکستن سطح یخزده اقیانوس منجمد را انجام می‌دهند.

درحالی که یخ‌شکن اتمی جدید روسیه با هزینه‌ای بالغ بر ۱‌/‌۱ میلیارد دلار ساخته خواهد شد، آمریکا از یخ‌شکن‌های دیزلی این کشور برای انتقال مواد غذایی و سایر تجهیزات مورد نیاز دانشمندان مستقر در پایگاه اصلی تحقیقات قطب شمال استفاده می‌کند. بدون شک یکی از دلایل اصلی استفاده این کشور از یخ‌شکن‌های بمراتب ضعیف‌تر این است که یخ‌های اقیانوس منجمد شمالی همچون دهه‌های گذشته قطور و غیرقابل عبور نیستند.

البته این پایان داستان رقابت این کشورها در توسعه برنامه‌های خود در قطب شمال و عبور از سد بزرگی به نام اقیانوس منجمد شمالی نیست. روسیه طرح‌هایی را بررسی می‌کند که براساس آنها تاسیسات برق هسته‌ای شناور در این منطقه از جهان ساخته خواهد شد. درحقیقت می‌توان گفت روسیه در نظر دارد در سال‌های آینده تاسیسات اتمی متعددی در قطب شمال راه‌اندازی کند که البته این مساله با انتقاداتی نیز از سوی گروه‌های حامی محیط‌زیست همراه شده است. آنها معتقدند نتیجه این جاه‌طلبی‌ها، واردشدن لطمات جدی و حتی جبران‌ناپذیر به محیط‌زیست قطب شمال و ساکنان آن از جمله خرس‌های قطبی خواهد بود.

popsci

مترجم: مهدی پیرگزی