هوای كابل سربی است

مردم افغان كه گریبانشان اكنون دیگر بار به چنگ گروه سركش طالبان افتاده, حق دارند نسبت به همه چیز شك كنند از وعده های دولت كرزای تا توانایی و كفایت ناتو و از كارآمدی دستگاه های اطلاعاتی آمریكا تا زدو بندژنرال های پاكستانی با طالبان

این سخن به اندازه كافی غم انگیز است كه همه پیش بینی ها درباره آنچه «بهار خونین كابل» گفته می شد درست از آب درآمد. آتش جنگ با تحویل سال از دروازه های پایتخت گذشت و امروز شبح ترور و ناامنی برگرد محله ها اماكن دولتی و غیر دولتی این شهر می گردد. عجیب است كه تصمیم گیران جنگ افغانستان در مقر فرماندهی ناتو در روز های اسفند، این پیش بینی ها را افسانه پنداشته و به هیچ گرفتند.

مردم افغان كه گریبانشان اكنون دیگر بار به چنگ گروه سركش طالبان افتاده، حق دارند نسبت به همه چیز شك كنند از وعده های دولت كرزای تا توانایی و كفایت ناتو و از كارآمدی دستگاه های اطلاعاتی آمریكا تا زدو بندژنرال های پاكستانی با طالبان.

پایتخت، به عنوان آخرین دژ اقتدار كرزای در نا امنی عمیقی غوطه ور است؛ این اتاق یعنی این كه همه سنگرهای امید فرو ریخته است و كابل فاصله چندانی با روزگار تلخ قدرت نمایی جنگ سالاران ندارد. آمار عملیات های انتحاری كه اغلب مراكز دولتی را نشانه می روند، در این شهر روبه افزایش است.

در روز هایی كه گذشت چند تبعه اروپایی در تور آدم ربایی طالبان گرفتار شدند و یا آن صحنه سربریدن خبرنگار مظلوم افغان، به حد كافی گویای جولان عفریت مرگ بود. اما فاجعه غیر قابل جبران در جایی واقع شده كه شاید به چشم نمی آید و در نتیجه نظر سنجی ها عیان شده است و آن بریدن رشته های امید مردم افغان است كه پس از نزدیك ۳ دهه آوارگی و بی خانمانی، چراغ زندگی را در وطن خود روشن كرده بودند. هیچ ضربه ای به دولت كرزای و شركای داخل و خارج او از این شدید تر نیست كه ادامه زندگی و تحمل اوضاع برای كابل نشینان همانند بسیاری از نقاط این كشور، سخت و سخت تر می شود.

به هر تقدیر در طلیعه آغاز سال جدید افغانستان، ۳ رشته تحولات مهم رخ نموده است كه این ۳واقعه هم بر سرنوشت جبهه ائتلاف نظامی ناتو و دولت زیر حمایت آنان- دولت كرزای- تأثیر فوق العاده ای دارد، هم این كه وضع آینده كشور را برای مردم روشن خواهد كرد.

اتفاق نخست، سرایت عملیات انتحاری به پایتخت است. واقعه دوم لجام گسیختگی جنگ و خارج شدن حملات ناتو از موازین اخلاقی و انسانی است، به نحوی كه جنگ افزار ها و هواپیماهای ناتو به راحتی شهروندان و غیر نظامیان را هدف می گیرند و رویداد سوم كه در واقع بر آیند این دو حادثه است؛ بروز شكاف در صف دولت و حكومت گران افغان است كه نخستین نشانه آن تشكیل جبهه ملی با حضور چهره های سیاسی نظامی كابل بود؛ حادثه ای كه در ذهن ناظران، خاطره نزاع سیاسی سالیان گذشته را تجدید كرده است.

● حملات انتحاری، هم استراتژی هم تاكتیك

بازار عملیات انتحاری درافغانستان به اندازه عراق رونق ندارد، اما با روندی كه این روزها داشته می توان پیش بینی كرد كه درهمان مسیرعراق پیش می رود.پدیده عملیات انتحاری ،ابتداهدیه به القاعده وسلفی های عراق بود. اما تروریست های عراق این پدیده رادربستر شكاف های طایفه ای وفرقه ای عراق پرورانده ونهادینه كرده اند، به گونه ای كه اكنون خود به قلب ومركزصدور این نوع شیوه های تروریستی درجهان ومنطقه تبدیل شده اند.

عملیات انتحاری درافغانستان برهمان اسلوب واصول تروریستی درعراق متكی است، یعنی ازجان شهروندان بی گناه وبی پناه به عنوان ابزاری برای تولید وحشت وحربه ای برای زمینگیركردن بیگانگان بهره می گیرد.

طالبان همانند عموزادگان خود درعراق، امیدزیادی به موفقیت تاكتیك عملیات انتحاری دارند. آنها نیزدریافته اندكه این نوع جنگ، پاشنه آشیل قدرت های نظامی خارجی است.در واقع ناكامی ارتش آمریكا دربرابراین نوع حملات تروریستی، سركردگان طالبان راترغیب كرد كه سوار بردوش سربازان انتحاری خود، راه سخت بازگشت دوباره به صحنه افغانستان رابرای خود همواركنند.

به این ترتیب سال جدیدودورجدید نبرد درافغانستان با فرمان گسترش حملات انتحاری طالبان آغازشد.ملا دادالله كه اكنون از او به عنوان فرمانده اصلی طالبان نام می برند، دربیانیه ای همه طرف های جنگ را ازاین تصمیم باخبركردكه طالبان چرخه تازه جنگ را برپاشنه حملات انتحاری پیش خواهندبرد.

برپایه آماراوایل سال جاری میلادی تاكنون صدها تن، (به طور عمده در مناطق جنوبی و شرقی كشور) قربانی این حملات انتحاری و بمب گذاری بوده اند.با دمیدن آفتاب فصل بهار در افغانستان، طالبان دستجات سربازان انتحاری خود را روانه نقاط استراتژیك كشوربویژه كابل كرده است، گروه های ۲۰ و ۳۰ نفره و در بعضی مواقع تا یكصد جنگجوی طالبان در این گونه حملات شركت داشته اند.

این آمارهمچنین حاكی است كه امسال، افزایش خشونت ها نسبت به ۵ سال پیش بیشتر بوده است، تاجایی كه شبه نظامیان طالبان در جنوب افغانستان قدرت مهمی محسوب می شوند و نبردهای عمده ای در مقابل نیروهای به رهبری ناتو صورت داده اند.

نكته مهم در این خشونت ها، این است كه گروه های طالبان بویژه درعملیات اخیركابل، از تاكتیك هایی شبیه به تاكتیك های جنگجویان عراق استفاده می كنند.

بمب های كنار جاده و حملات انتحاری با استفاده از موتورهای حامل بمب، حوادث مرگباری است كه همه روزه با هدف نیروهای امنیتی افغان و یا خارجی و گاهی هم افراد غیرنظامی رخ می دهد.الگو برداری دیگر، این بوده كه جنگی پنهانی نیز با قتل و ترور مقام های محلی دولت، مقام های قضایی و افرادی مانند معلمان در جریان است.با توجه به آن كه همانند سلفی های عراق حملات به مكتب خانه ها ومراكزآموزشی رایج شده و تا حدودی نیمی از این مكتب خانه در هلمند یا به آتش كشیده شده و یا تهدید به بستن شده اند.

● نخستین شكاف در دولت كرزای

حوادث میدان های جنگ افغانستان بالاخره بازتاب سیاسی خود را درپایتخت آشكار كرد. حامد كرزای برای نخستین بار با شكافی خطرناك درنظام نوپای حكومت خود روبه روشد .

درست روزی كه ناظران دربهت خبرهای مربوط به مذاكره ومصالحه حامد كرزای با نمایندگان طالبان غوطه ور بودند خبرآمد كه گروهی ازمردان نظامی وسیاسی افغان كه تادیروز درحلقه همراهان او بودند برای تشكیل یك ائتلاف تازه خیز برداشته اند. براساس آن چه منابع افغان فاش كرده بودنددراین جبهه سیاسی كه با نام «جبهه ملی» اعلام موجودیت كرده نزدیك به همه احزاب و جریان های سیاسی فعال سه دهه اخیر حضوردارند.

برپایه این گزارش ها این جبهه كه ازدرون پارلمان برآمده است درواقع نخستین نشان از جدایی راه مجلس از دولت كرزای است . بیشتر مؤسسان جبهه ملی، اعضا و درواقع گردانندگان پارلمان افغانستان هستند.

تشكیل دهندگان جبهه، هدف از تشكیل این نهاد جدید سیاسی را رفع بحران های موجود خوانده اند. رشته رهبری جبهه باچهره ای نام آشنا اما حاشیه نشین سیاست افغانستان است. برهان الدین ربانی، رئیس جبهه ملی كه رئیس جمهوری افغانستان در دوران پیش از طالبان بود و در دوره كرزای منزوی شد، در یك سخنرانی هدف جبهه را چنین گفت :با وجود حضور نیروهای خارجی در افغانستان، این كشور امن نیست و مافیای فساد اداری در آن بیداد می كند. تلاش برای تغییر نظام دولت از ریاستی به پارلمانی و انتخابی كردن پست ولایات از مهم ترین اهداف متفاوتی بود كه ربانی از آن سخن گفت.

ربانی با این جبهه به صحنه بازگشت وبا آمدن خود گروهی از نخبگان رانیز از جرگه كرزای خارج كرد.كافی است كه درتركیب نام اعضای این جبهه به رهبری ربانی تأمل شود: احمد ضیا مسعود معاون اول ریاست جمهوری، مارشال محمد قسیم فهیم وزیر دفاع پیشین، اسماعیل خان، وزیر انرژی و آب، یونس قانونی رئیس مجلس نمایندگان، ژنرال عبدالرشید دوستم مشاور نظامی رئیس جمهوری، سید منصور نادری عضو پارلمان، شهزاده مصطفی ظاهر، مصطفی كاظمی، محمد اكبری، سید محمد گلاب زوی و نورالحق علومی .

چنان كه انتظارمی رفت ایجاد این بلوك نیرومند سیاسی با نگرانی دولت روبه روشد. كرزای درتشكیل این جبهه خطر ظهور یك دولت موازی راحس كرد وتنها راه مخالفت را این دید كه این اتفاق را محصول اراده خارجیان بخواند. كرزای در یك نشست خبری در ایجاد جبهه ملی به نقش سفارت های خارجی اشاره كرد و همچنین با شماری از اهداف اعلام شده این جبهه ابراز مخالفت كرد.

اما رهبران جبهه مخالفت او را جدی نگرفتند. برهان الدین ربانی رئیس جبهه ملی، اظهارات اخیر حامد كرزای رئیس جمهور، را در مورد این جبهه احساساتی و انفعالی خواند. همچنین مصطفی كاظمی سخنگوی جبهه ملی نیز این گونه اتهامات را بی اساس خواند ولی كاظمی این موضوع را تأیید كرد كه جبهه ملی برنامه ها واستراتژی بلندمدت در سردارد و در این راستا خواهان گسترش مناسبات با دیگر كشور های جهان در چارچوب قوانین و منافع ملی افغانستان است.

تشكیل این جبهه درهرحال این پیام آشكار را داشت كه علاوه برشهروندان افغان یاران دیروزكرزای نیز ازناكارآمدی دولت به تنگ آمده اند و امید چندانی به آینده او ندارند.

● جنگ بی قاعده

با افزایش شكست ها وگسترش موج ناامیدی، رفتارنظامیان خارجی وصلح بانان نیز ازمداراعتدال واخلاق خارج می شود تاحدی كه تلفات غیرنظامیان در حملات هوایی و زمینی نیروهای آمریكایی نگرانی های شدید را در داخل و خارج از افغانستان افزایش داده است. به گفته شاهدان عینی، در این حمله ها بیشتر زنان و كودكان كشته و زخمی شده اند. آخرین حملات هوایی و زمینی نیروهای آمریكایی به قندهار ده ها خانه را ویران كرد تاجایی كه ناظران افغان می گویندابعادجنگ به اندازه ای ازكنترل اخلاقی خارج شده كه مردم این كشور تفاوتی میان حملات آمریكا و طالبان نمی بینند.

سازمان بین المللی مهاجرت (IOM) می گوید هزاران تن از روستاییان ، با افزایش درگیری ها میان نیروهای ائتلاف با طالبان، درحال ترك خانه هایشان در ولایت جنوبی قندهار هستند. این سازمان برآورد می كند كه حدود ۳هزار روستایی از ولسوالی پنجوایی قندهار آواره شده و به شهر قندهار مركز ولایت پناه برده اند. وجالب است كه دولت هیچ اقدام عملی برای توقف این چرخه خطرناك نكرده است. فقط پس ازهرحمله ای حامد كرزای، با انتشار یك اعلامیه در مورد این حادثه ابراز تأسف كرده و در آن از افغان ها می خواهد «صبر و شكیبایی» به كار گیرند. درحالی كه نیروی همكاری امنیت بین المللی (ایساف) در بیانیه های خود پذیرفته، تعدادی غیر نظامی به همراه تعدادی از شبه نظامیان در حمله های هوایی كشته شده اند .

از سال ۲۰۰۱ كه ارتش آمریكا به بهانه دستگیر كردن اسامه بن لادن افغانستان رااشغال كرد، نظامیان وحشت زده این كشور بارها اشتباهی یا در اقداماتی مشابه تیراندازی جلال آباد مردم بی دفاع و بی گناه این كشور را كشتار كرده اند. دیوید اسه تا، سخنگوی ارتش آمریكا در افغانستان نیز این موضوع را انكار نكرد.

وی گفت: ما هنوز نمی دانیم این مردم به دست چه كسانی كشته و مجروح شده اند.

هیأتی عالی رتبه برای تحقیق در این باره منصوب شده است اما تاكنون چنین تحقیقاتی هرگز سودی به حال مردم در اشغال نداشته است. حامد كرزای تاكنون بارها از اشغالگران غربی خواسته مراقب مردم عادی باشند و در ماه دسامبر هنگام سخنرانی در سوگ مرگ غیرنظامیان كشورش به دست خارجیان به گریه افتاد. سازمان آمریكایی ناظر حقوق بشر برآورد كرد، نظامیان آمریكایی فقط در سال ۲۰۰۶ بیش از یكصد نظامی افغانی را به ناحق كشتند. آسوشیتدپرس تلفات غیرنظامیان افغانی را در سال ۲۰۰۶ در جنگ افغانستان بر مبنای گزارش های افغانستان، ناتو و آمریكا ۸۳۴ نفر اعلام كرده است.

گزارش دیده بان حقوق بشر به اندازه كافی گویای این حقیقت تلخ است. این گزارش می گوید: نیروهای آمریكایی، پس از حمله انتحاری، در حالی كه از محل دور می شدند، تا فاصله تقریبی۶ مایل، رهگذران و خودروهای اطراف را به رگبار بستند. گروه مدافع حقوق بشر همچنین ابراز نگرانی كرده است كه نظامیان آمریكایی، در تلاشند اطلاعات مربوط به كشتار غیرنظامیان در ولایت ننگرهار را كنترل كنند. در این گزارش آمده است كه یك عكاس خبرگزاری آسوشیتدپرس و یك فیلمبردار تلویزیون این خبرگزاری به همراه فیلمبردار تلویزیون آریانای افغانستان، گفته اند كه نظامیان آمریكایی، فیلم های آنها را ضبط كرده و عكس هایی را كه آنها از صحنه حادثه گرفته بودند، پاك كرده اند.

در هر حال نتیجه این حملات لجام گسیخته موج ناامیدی به دولت وانزجار نسبت به نیروهای خارجی است، چنان كه در برخی مناطق كشور، زمینه های نارضایتی مردمی به تظاهرات گسترده بر ضد دولت منجر شده است یعنی شرایطی كه در عراق پیش آمد. از نگاه كرزای دور نیست كه همین كشتارها وخون های بی گناهان عامل بروزشكاف دردولت او شده است. چنان كه رفتار خشونت آمیز نیروهای آمریكایی ، بارها با واكنش شدید نمایندگان مجلس شورای ملی مواجه شده است. نمایندگان مجلس معتقدند اهمال دولت و رفتار نادرست نیروهای آمریكایی موجب تشدید خشونت و گسترش ناامنی در افغانستان شده است.

سلیمان دعویسرا