آمریكا در كمین تاجیكستان

با خروج كامل روس ها از مرزهای تاجیكستان و واگذاری كامل مرزبانی تاجیكستان به مرزبانان تاجیك در سال گذشته, آمریكا تلاش می كند جایگزین روسیه در مرزبانی تاجیكستان شود

با خروج كامل روس ها از مرزهای تاجیكستان و واگذاری كامل مرزبانی تاجیكستان به مرزبانان تاجیك در سال گذشته، آمریكا تلاش می كند جایگزین روسیه در مرزبانی تاجیكستان شود.تاجیكستان در مجموع چهار هزار و ۱۸۳ كیلومتر مرز مشترك با كشورهای افغانستان، چین، ازبكستان و قرقیزستان دارد كه حدود ۱۴۰۰ كیلومتر آن با افغانستان تحت نفوذ ناتو و آمریكاست.

مرزبانی تاجیكستان تا اواسط سال ۲۰۰۵ میلادی در اختیار مرزبانی روسیه بود و تابستان امسال مرزبانان روسی به طور رسمی بر اساس یك قرارداد،مرزهای تاجیكستان بویژه مرز افغانستان را تحویل مرزبانان تاجیك دادند.

در پی این تغییر و تحول در مرزبانی تاجیكستان،آمریكا وهمپیمانانش كمك به مرزبانی تاجیكستان را گسترش داده اند.واگذاری مرزبانی تاجیكستان از سوی روس ها به تاجیك ها در واقع خواست تاجیك ها بود، زیرا بعد از استقلال تاجیكستان، این موضوع از نظر سیاسی بازتاب منفی داشت، چرا كه در مرزهای كشور مستقل تاجیكستان هنوز پرچم روسیه به خاطر حضور مرزبانان روس برافراشته بود.

برنامه ریزان آمریكا از آنجا كه از نگاه منفی تاجیك ها نسبت به آمریكایی ها مطلع هستند، برای نفوذ خود در بین تاجیكها، نخست از طریق كشورهای غربی و حتی ژاپن پیشنهاد كمك مالی و تجهیز مرزبانی های تاجیك را به تاجیكستان ارایه كردند.به عقیده كارشناسان منطقه، آمریكایی ها برای نفوذ سیاسی و نظامی در بیشتر كشورهای آسیای مركزی بویژه تاجیكستان، از دروازه و راههای هموار غربی ها و ژاپنی های وارد می شوند.

رویكرد آمریكا و همپیمانانش به تلاش برای نفوذ در مرزهای تاجیكستان زمانی شدت گرفت كه آمریكا از حضور رسمی نظامی در كشورهای آسیای مركزی از جمله ازبكستان و تاجیكستان و گرفتن پایگاه برغم رایزنی های مقامات نظامی این كشور ناامید شد.یكی از عمده ترین گذرگاههای مرزی تاجیكستان با ازبكستان چند ماه پیش از سوی سفارت آمریكا در ۸۰ كیلومتری غرب شهر دوشنبه پایتخت تاجیكستان مورد بهره برداری قرار گرفت.

آمریكا از دو سال پیش طرح چند میلیون دلاری كمك های خود برای نیروهای مرزبانی تاجیكستان را آغاز كرده است و تاكنون وسایل و تجهیزات فنی زیادی از جمله امكانات مخابراتی برای تقویت و كنترل مرزهای تاجیكستان در این مرزها مستقر كرده است.تاجیكستان برای تقویت مرزهایش در دو سال گذشته كمك هایی را از كشورهای عضو اتحادیه اروپا از جمله فرانسه و آلمان دریافت كرده است.آمریكا در دومین روز از سال میلادی ۲۰۰۶ چند محموله مواد غذایی و امكانات مرزبانی را با پنج هواپیمای باری از فرودگاه بگرام افغانستان برای مرزبانان تاجیكستان وارد فردوگاه دوشنبه پایتخت این كشور كرد.

تاجیكستان در جریان ائتلاف مبارزه با تروریست در افغانستان، بخشی از فرودگاه شهر دوشنبه پایتخت این كشور را به منظور پشتیبانی از نیروهای ائتلاف در اختیار نیروهای فرانسوی قرار داد.نیروهای مرزبانی تاجیك معتقدند برای مبارزه با تروریسم و قاچاقچیان مواد مخدر و همچنین كنترل مرزها بویژه مرز ۱۴۰۰ كیلومتری تاجیكستان با افغانستان، باید از كمك های كشورهای غربی بویژه آمریكا بهره گیرند.

با این حال برخی از محافل مطبوعاتی و حتی سیاسی ونظامی تاجیكستان تلاش آمریكا برای نفوذ بیشتر در مرزبانی تاجیكستان را با نگرانی دنبال می كنند.سفارت آمریكا در تاجیكستان ماه گذشته اعلام كرد: برای نخستین بار نیروهای ویژه دریایی آمریكا ۷۰ نفر از مرزبانان و نظامیان تاجیكستان را برای مقابله با تروریسم و قاچاقچیان مواد مخدر آموزش می دهند.«نور عمرف» مسوول مطبوعاتی سفارت آمریكا در تاجیكستان با تایید این خبر گفت: نظامیان آمریكا قرار است در قالب یك رزمایش از ۲۸ ژانویه در منطقه فخرآباد ۳۵ كیلومتری جنوب شهر دوشنبه پایتخت تاجیكستان كار آموزش مرزبانان تاجیك را آغاز كنند.به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران آموزش چگونگی عبور از رودخانه و عملیات ساحل به دریا برای مقابله با قاچاقچیان و گروههای مسلحی كه از قلمرو افغانستان وارد تاجیكستان می شوند، می تواند از اهداف آمریكا در آموزش به تاجیكها باشد.تاجیكستان تاكنون با نظامیان روسیه، فرانسه، چین، هند و قزاقستان رزمایش مشترك برگزار كرده است و این برای نخستین بار است كه نیروهای آمریكایی و تاجیك در یك رزمایش آموزشی مشترك شركت می كنند.

نظامیان تاجیك تاكنون تنها در مانورهای مشترك كشورهای آسیای مركزی و آمریكا كه در چارچوب برنامه حمایت از صلح پیمان ناتو در هفت سال پیش در قلمرو قزاقستان برگزار شد، شركت كرده اند.مرز طولانی تاجیكستان با افغانستان باعث شده كه این كشور از بی ثباتی كشور همسایه خود به خاطر تاثیرگذاری بر ثبات و امنیت تاجیكستان همیشه نگران باشد.

تاجیكستان در گذشته با سایر كشورها نیز رزمایش و تمرینات نظامی برگزار كرده است، ولی این برای نخستین بار است كه به طور مشترك با آمریكا تمرین نظامی می كند.طبق توافقات به دست آمده بین تاجیك ها آمریكاییها، آمریكا برای مرزبانان تاجیك بیش از ۱۶میلیون دلار اختصاص داده كه در چهار سال گذشته حدود هشت میلیون دلار از این مبلغ در اختیار تاجیكستان قرار گرفته است. با این حال بسیاری از كارشناسان سیاسی و نظامی منطقه،خروج روسیه از مرزهای تاجیكستان بویژه نوار مرزی افغانستان را امری طبیعی دانسته اند و معتقدند كه روسیه از شریكان راهبردی تاجیكستان است و در زمان حاضر ۳۵۰ مستشار نظامی روسیه در واحدهای مرزبانی تاجیكستان ماموریت خود را دنبال می كنند.با این حال برخی كارشناسان معتقدند كه آمریكا به خاطر ترس از انجام عملیات تخریبی علیه نیروهایش در داخل افغانستان، تلاش می كند نوار مرزی ۱۴۰۰كیلومتری تاجیكستان و افغانستان را تجهیز كند و نیروهای مرزبانی تاجیكستان را آموزش ضد تروریست بدهد.

این نظریه را بسیاری از كارشناسان رد می كنند زیرا به عقیده آنان آمریكا برای توجیه علت تجهیز مرزهای تاجیكستان این نظریه را شایع می كند.به عقیده همین كارشناسان هدف آمریكا از تجهیز و كمك به نیروهای مرزی تاجیكستان، نفوذ غیر مستقیم نظامی در یكی از كشورهای آسیای مركزی آن هم تاجیكستان است.

هم مرز بودن تاجیكستان با چین و پل ارتباطی این كشور با روسیه می تواند برای اهداف آینده آمریكا كارساز باشد.نوع برنامه ریزی آمریكا در نفوذ در مرزهای تاجیكستان نیز به نظر حساب شده می آید، زیرا از یك سو بیشتر كشورهای اروپایی و همپیمانانش را برای تجهیز مرزهای تاجیكستان همراه خود كرده است و از سوی دیگر محور كار خود را بر كمك مالی، آموزش و تجهیز مرزهای تاجیكستان متمركز نموده است.

این روش از نوع حضور روسها در مرزبانی تاجیكستان كه نیروهای مرزبانی خود را مستقر كرده بودند برای تاجیكها توجیه پذیرتر است، زیرا علی الظاهر به استقلال تاجیكستان بخاطر نبود نیروی نظامی بیگانه لطمه نمی خورد. همچنین در این روش آمریكا ژست همكاری و كمك بشردوستانه برای نیروهای مرزبانی تاجیكستان می گیرد كه هدف آن مقابله با تهدیدهایی است كه علیه تاجیكستان و كشورهای منطقه بوجود می آید.با این حال كارشناسان معتقدند كه اهداف آمریكا در این برنامه بلند مدت است كه مهم ترین آن نوعی سپر و تدابیر امنیتی برای كنترل تحركات چین، روسیه و كشورهای منطقه خواهد بود.