سه شنبه, ۱۸ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 7 May, 2024
مجله ویستا

كلاهبرداری های مدرن


كلاهبرداری نوعی خاص از حیله است كه فریبكاران برای رسیدن به اهداف خود به كار می برند

به‌ دلیل‌ تحولات‌ صنعتی‌ و پیچیده‌ شدن‌ روابط‌ اجتماعی‌ مصادیق‌ این‌ جرم‌ همواره‌ در حال‌ تغییر و دگرگونی‌ است‌ و همزمان‌ با پیچیدگی‌ ساختار و گسترش‌ جوامع‌ شهری‌، شگردها و نوع‌ جرایم‌ نیز پیچیده‌تر می‌شود. بر همین‌ اساس‌ كسانی‌ كه‌ در شهرهایی‌ چون‌ تهران‌ زندگی‌می‌كنند، هر روز با شیوه‌ و روشی‌ جدید از سرقت‌ و كلاهبرداری‌ها مواجه‌ می‌شوند. كلاهبرداری‌ و سرقت‌ دو جرمی‌ هستند كه‌ در شهری‌ مثل‌ تهران‌ به‌ فراوانی‌ اتفاق‌ می‌افتد و همیشه‌ باعث‌ بروز مشكلاتی‌ برای‌ خانواده‌ها و افراد می‌شود.كلاهبرداری‌ انواع‌ و اقسام‌ مختلفی‌ دارد. شاید جدیدترین‌ نوع‌ كلاهبرداری‌ را امروزه‌ بتوان‌ كلاهبرداری‌ اینترنتی‌ نامید. هر چند كه‌ ورود كامپیوتر به‌ میان‌ مردم‌ خود باعث‌ ایجاد روش‌های‌ جدیدی‌ برای‌ كلاهبرداری‌ شده‌ اما از آن‌ جدیدتر ورود اینترنت‌ بود كه‌ تجارت‌ الكترونیك‌ نیز مزید بر علت‌ شد.

تجارت‌ الكترونیكی‌ یكی‌ از عمده‌ترین‌ كاربردهای‌ اینترنت‌ در دنیا است‌، اما بسیاری‌ از افراد سودجو با سوءاستفاده‌ از این‌ امكان‌ به‌ كلاهبرداری‌ اینترنتی‌ می‌پردازند و قبل‌ از آنكه‌ مسوولان‌ و قانونگذاران‌ به‌ فكر تدوین‌ و تصویب‌ قانون‌ برای‌ این‌ نوع‌ تجارت‌ باشند سودجویان‌ و كلاهبرداران‌ از امكانات‌ این‌ شبكه‌ استفاده‌ كرده‌ و با اجرای‌ طرح‌های‌ مردم‌ فریب‌ به‌ خالی‌ كردن‌ جیب‌ مردم‌ مشغول‌ شده‌اند. مسوولین‌ نیز وقتی‌ متوجه‌ این‌ كلاهبرداری‌ها می‌شوند كه‌ تعداد زیادی‌ از مردم‌ سرمایه‌های‌ بی‌زبان‌ خود را به‌ دست‌ عده‌یی‌ كلاهبردار سپرده‌ و زمانی‌ به‌ خود آمده‌اند كه‌ به‌ قول‌ معروف‌ جا تر بوده‌ و خبری‌ از بچه‌ نیست‌!

تازه‌ آن‌ موقع‌ است‌ كه‌ اطلاعیه‌های‌ هشداردهنده‌ پشت‌ سر هم‌ صادر می‌شود، اما چه‌ فایده‌? چرا كه‌ بازندگان‌ اصلی‌ این‌ ماجرا كسانی‌ هستند كه‌ بخاطر ترس‌ از آبروریزی‌ یا حفظ‌ اسرار شخصی‌ یا جلوگیری‌ از مشكلات‌ بعدی‌ حتی‌ از شكایت‌ صرف‌نظر می‌كنند.گلدكوئیست‌، تجارت‌ الماس‌، ای‌بی‌ال‌ و... نمونه‌هایی‌ از این‌ كلاهبرداری‌های‌ اینترنتی‌ هستند كه‌ با استناد به‌ عقیده‌ برخی‌ مراجع‌ تقلید آن‌ را از لحاظ‌ شرعی‌ حرام‌ می‌دانند، اما مدافعان‌ این‌ شیوه‌ها با تكیه‌ بر ماهیت‌ درآمدزایی‌ این‌ طرح‌ها آن‌ را باعث‌ رشد و شكوفایی‌ اقتصادی‌ و ایجاد اشتغال‌ برای‌ جوانان‌ معرفی‌ می‌كنند.حسنعلی‌ قنبری‌ عضو هیات‌ علمی‌ دانشگاه‌ شهید بهشتی‌ فعالیت‌ شركت‌هایی‌ از نوع‌ گلدكوئیست‌ و ای‌.بی‌.ال‌ را مصداق‌ كلاهبرداری‌ مدرن‌ می‌داند و می‌ گوید: متاسفانه‌ برخی‌ افراد همواره‌ به‌ دنبال‌ شانس‌ هستند و منتظرند تا دری‌ به‌ تخته‌ بخورد و بخت‌شان‌ باز شود. در عین‌ حال‌ افرادی‌ نیز وجود دارند كه‌ از ساده‌ لوحی‌ و بیچارگی‌ این‌ افراد سوءاستفاده‌ كرده‌ و آنها را فریب‌ می‌دهند. حتی‌ افرادی‌ دیده‌ شده‌اند كه‌ هزینه‌ دانشگاه‌ خود را صرف‌ خرید محصولات‌ شركت‌های‌ مذكور می‌كنند.قنبری‌ می‌گوید: رویكرد مردم‌ به‌ این‌ گونه‌ شركت‌ها ناشی‌ از نبود فرصت‌های‌ شغلی‌ مناسب‌ است‌ وجوانانی‌ كه‌ زمینه‌یی‌ برای‌ فعالیت‌های‌ اقتصادی‌ با سرمایه‌ اندك‌ نمی‌بینند سرمایه‌ خود را روانه‌ شركت‌هایی‌ می‌كنند كه‌ هدف‌ و مكانیزم‌ آن‌ برپایه‌ كلاهبرداری‌ است‌.سیستم‌ كنترل‌ كننده‌ جرایم‌ اینترنتی‌ در ایران‌ یا وجود ندارد یا بسیار ضعیف‌ و ناكارآمد است‌. دنیای‌ اینترنت‌، دنیای‌ پیچیده‌، پرسرعت‌ و گسترده‌یی‌ است‌ و در این‌ فضای‌ مجازی‌ معمولا كلاهبردارها سریع‌تر از قانونگذاران‌ و مجریان‌ می‌جنبند. آنها راهكارهای‌ فرار را خوب‌ بلد هستند و از خلاهای‌ قانونی‌ حداكثر سوءاستفاده‌ را می‌كنند. در خصوص‌ جرایم‌ كلاهبرداری‌، قانونگذار باید مصادیق‌ كلاهبرداری‌ را همزمان‌ با توسعه‌ روش‌های‌ فریب‌ و نیرنگ‌، گسترش‌ دهد تا بزهكاران‌ و كلاهبرداران‌ نتوانند با تمسك‌ به‌ وسایل‌ پیشرفته‌ و تكنولوژی‌ جدید امنیت‌ اقتصادی‌ جامعه‌ را به‌ خطر بیندازند.

اما از كلاهبرداری‌ اینترنتی‌ كه‌ بگذریم‌ به‌ روش‌های‌ دیگر كلاهبرداری‌ می‌رسیم‌ كه‌ امروزه‌ زنان‌ و مردان‌ بسیاری‌ با توسل‌ به‌ این‌ شیوه‌ها افراد ساده‌لوح‌ و زودباور را به‌ دام‌ می‌اندازند.یكی‌ از شیوه‌های‌ كلاهبرداری‌، سوءاستفاده‌ از صندوق‌های‌ قرض‌ الحسنه‌ است‌. چندی‌ قبل‌ زنی‌ در قائمشهر به‌ جرم‌ كلاهبرداری‌ ۵۰۰ میلیون‌ تومانی‌ از مردم‌ تحت‌ عنوان‌ صندوق‌ قرض‌ الحسنه‌ دستگیر و روانه‌ زندان‌ شد.منوچهر ناصحی‌ دادستان‌ دادسرای‌ عمومی‌ و انقلاب‌ این‌ شهرستان‌ درباره‌ این‌ زن‌ گفت‌: طی‌ یك‌ هفته‌ ۸ مورد شكایت‌ از سوی‌ شهروندان‌ قائمشهری‌ علیه‌ یك‌ زن‌ ۴۰ ساله‌ به‌ نام‌ سیما مطرح‌ شد. پس‌ از شناسایی‌ و دستگیری‌ سیما وی‌ به‌ ۵۰۰ میلیون‌ تومان‌ كلاهبرداری‌ اعتراف‌ كرد. این‌ زن‌ با برپایی‌ جلسات‌ مذهبی‌ و سفره‌های‌ نذری‌ با سوءاستفاده‌ از احساسات‌ و عواطف‌ مردم‌ بخصوص‌ خانم‌ها، اعتماد آنها را جلب‌ و سپس‌ با تشكیل‌ یك‌ صندوق‌ قرض‌الحسنه‌ اقدام‌ به‌ گرفتن‌ پول‌ یا حق‌ عضویت‌ از آنها می‌كرد سپس‌ بتدریج‌ با گسترش‌ فعالیت‌ خود ضمن‌ راه‌اندازی‌ صندوق‌های‌ متعدد غیرقانونی‌ قرض‌الحسنه‌ و انجام‌ قرعه‌كشی‌های‌ ماهیانه‌ با مبلغ‌ حداكثر ۱۰۰ هزار تومان‌ پول‌های‌ كلانی‌ از مردم‌ می‌گرفت‌ و كسانی‌ كه‌ در قرعه‌كشی‌ برنده‌ می‌شدند و ۱۰۰ هزار تومان‌ را می‌بردند به‌ بهانه‌ سرمایه‌گذاری‌ در یك‌ شركت‌ پول‌ را از آنها پس‌ می‌گرفت‌ و بدین‌ ترتیب‌ كلاهبرداری‌ می‌كرد. این‌ زن‌ حتی‌ چك‌های‌ امانی‌ مردم‌ را هم‌ خرج‌ می‌كرد و آنها را به‌ دردسر می‌انداخت‌. اما كلاهبرداری‌های‌ زنان‌ دست‌ كمی‌ از مردان‌ ندارد به‌ نمونه‌ دیگر این‌ كلاهبرداری‌ها توجه‌ كنید: نسرین‌ زن‌ دیگری‌ است‌ كه‌ با معرفی‌ خود به‌ عنوان‌ نوه‌ یكی‌ از جواهرفروشان‌ معروف‌ ایرانی‌ میلیاردها ت

ومان‌ از مردم‌ كلاهبرداری‌ كرده‌ است‌. این‌ زن‌ پس‌ از آشنایی‌ با یك‌ طلافروش‌ از وی‌ خواست‌ تا چند عدد سكه‌ و شمش‌ طلا به‌ او بفروشد. نسرین‌ از مرد طلافروش‌ خواست‌ تا سكه‌ها و طلاها را به‌ خانه‌ او ببرد و تحویلش‌ دهد و وقتی‌ مرد طلافروش‌ به‌ خانه‌ نسرین‌ رفت‌ و طلاها را تحویلش‌ داد نسرین‌ به‌ بهانه‌ آوردن‌ پول‌ به‌ طبقه‌ بالا رفت‌ اما طلافروش‌ هر چه‌ منتظر ماند از بازگشت‌ نسرین‌ خبری‌ نشد وقتی‌ به‌ جست‌ وجوی‌ او پرداخت‌ فهمید نسرین‌ از در دیگر ساختمان‌ فرار كرده‌ است‌ و آن‌ خانه‌ هم‌ بمدت‌ یك‌ هفته‌ از سوی‌ نسرین‌ اجاره‌ شده‌ بود. وقتی‌ نسرین‌ سال‌ها بعد دستگیر شد ماجراهای‌ كلاهبرداری‌های‌ او از افراد مختلف‌ فاش‌ شد. مرد دیگری‌ كه‌ از تولیدكنندگان‌ فرش‌ دستباف‌ در ایران‌ است‌ یكی‌ از شاكیان‌ این‌ زن‌ بود وی‌ گفت‌: این‌ زن‌ خودش‌ را شیما معرفی‌ كرده‌ و پس‌ از جلب‌ اعتماد من‌ آلبوم‌ اسكناس‌ و سكه‌های‌ قدیمی‌ ام‌ را كه‌ حدود ۱۴۰ میلیون‌ تومان‌ ارزش‌ داشته‌ سرقت‌ كرد. همچنین‌ سنگی‌ به‌ وزن‌ ۳۲ قیراط‌ به‌ ارزش‌ بیش‌ از ۲ میلیون‌ تومان‌ را به‌ بهانه‌ اینكه‌ برادرش‌ در آلمان‌ زندگی‌ می‌كند و می‌تواند برای‌ جواهرات‌ و اشیای‌ نفیس‌ شناسنامه‌ تهیه‌ كند از او گرفته‌ و قصد فروش‌ آن‌ را داشته‌ است‌.سرانجان‌ نسرین‌ یا شیما بالاخره‌ توسط‌ پلیس‌ دستگیر شد و با قرار یك‌ میلیارد تومانی‌ روانه‌ زندان‌ شد.و اما كلاهبرداری‌ تحت‌ عنوان‌ خریدار یا فروشنده‌ اتومبیل‌، وكیل‌ دادگستری‌، مامور دولت‌، آژانس‌ مسكن‌، شركت‌های‌ لیزینگ‌ خودرو و... از دیگر نمونه‌های‌ كلاهبرداری‌ است‌ كه‌ متاسفانه‌ با وجود هشدارهای‌ مكرر پلیس‌ و مراجع‌ قضایی‌ همچنان‌ هر روز شاهد آن‌ هستیم‌ و كافی‌ است‌ برای‌ گرفتن‌ یك‌ آمار سطحی‌ سری‌ به‌ اداره‌ سیزدهم‌ و چهاردهم‌ اداره‌ آگاهی‌ تهران‌ بزنیم‌ تا با فوج‌ عظیم‌ پرونده‌های‌ شكایت‌ كلاهبرداری‌ روبرو شویم‌.اكثر كلاهبرداران‌ برای‌ جلب‌ طعمه‌های‌ خود شروع‌ به‌ درج‌ آگهی‌ در روزنامه‌ها می‌كنند. آگهی‌هایی‌ نظیر پیش‌فروش‌ آپارتمان‌، اتومبیل‌ یا سرمایه‌گذاری‌ در شركت‌های‌ مختلف‌. سپس‌ وقتی‌ افراد كم‌تجربه‌ و زودباور به‌ آنها مراجعه‌ می‌كنند. با چرب‌زبانی‌، مظلوم‌نمایی‌ یا وعده‌ سودهای‌ كلان‌ آنها را به‌ سپردن‌ سرمایه‌هایشان‌ تشویق‌ می‌كنند و درست‌ زمانی‌ كه‌ پول‌ هنگفتی‌ جمع‌ شده‌، بسرعت‌ برق‌ با پول‌های‌ مردم‌ فرار می‌كنند و حالا مالباختگان‌ مانده‌اند و خاكستر نشینی‌ و بدبختی‌.یكی‌ دیگر از روش‌های‌ كلاهبرداری‌ درج‌ آگهی‌ استخدام‌ منشی‌ در روزنامه‌ها است‌.این‌ روزها با توجه‌ به‌ اینكه‌ جوانان‌ به‌ دنبال‌ شغل‌ و كسب‌ درآمد مناسبی‌ هستند و متاسفانه‌ پیدا كردن‌ آن‌ بسیار مشكل‌ است‌ با دیدن‌ آگهی‌های‌ استخدام‌ در روزنامه‌ها برای‌ اینكه‌ به‌ خیال‌ خودشان‌ این‌ فرصت‌ استثنایی‌ را از دست‌ ندهند بسرعت‌ با تلفن‌ اقدام‌ به‌ پرس‌وجو و ؤبت‌نام‌ می‌كنند.معاون‌ آگاهی‌ بوشهر نیز طی‌ اطلاعیه‌یی‌ به‌ شهروندان‌ هشدار داد، تا فریب‌ این‌ قبیل‌ آگهی‌ها را نخورند. سرهنگ‌ هادئی‌ گفت‌: بتازگی‌ عده‌یی‌ سودجو و كلاهبردار تحت‌ عنوان‌ استخدام‌ منشی‌ مكاتبه‌یی‌ مبادرت‌ به‌ درج‌ آگهی‌ در روزنامه‌ها می‌كنند وقتی‌ با طعمه‌ خود به‌ عنوان‌ منشی‌ قرارداد بستند، این‌ بار برای‌ فروش‌ محصولات‌ خود از قبیل‌ وسایل‌ خانگی‌، سی‌دی‌های‌ آموزشی‌ و... در روزنامه‌ها آگهی‌ می‌دهند و شماره‌ تلفن‌ منشی‌ را می‌دهند و او را مسوول‌ رسیدگی‌ و پاسخگویی‌ به‌ درخواست‌های‌ مردم‌ می‌كند.با توجه‌ به‌ جعلی‌ بودن‌ شركت‌ها، اشخاص‌ كلاهبردار وقتی‌ پول‌های‌ متقاضیان‌ را جمع‌ كردند متواری‌ می‌شوند و این‌ در حالی‌ است‌ كه‌ منشی‌ موردنظر قربانی‌ كلاهبرداری‌ آن‌ فرد سودجو می‌شود و مالباختگان‌ هم‌ به‌ سراغ‌ منشی‌ می‌روند و او را به‌ عنوان‌ كلاهبردار به‌ پلیس‌ معرفی‌ می‌كنند.پلیس‌ آگاهی‌ به‌ شهروندان‌ هشدار داد تا مراقب‌ اینگونه‌ كلاهبرداری‌ها باشند و مراتب‌ را به‌ پلیس‌ معرفی‌ كنند.نوشتن‌ از پدیده‌ كلاهبرداری‌ به‌ ذكر ده‌ یا بیست‌ مورد ختم‌ نمی‌شود بلكه‌ به‌ تعداد تمام‌ انسان‌ها می‌توان‌ شگردها و روش‌های‌ كلاهبرداری‌ را مشاهده‌ كرد. روی‌ آوردن‌ به‌ این‌ جرم‌ قدیمی‌ ولی‌ متنوع‌ كه‌ با پیشرفت‌ علم‌ و صنعت‌ بسرعت‌ خود را «به‌ روز» می‌كند دلایل‌ گوناگونی‌ دارد از جمله‌ فقر كه‌ مادر تمام‌ مفاسد است‌. كلاهبرداری‌ هم‌ نوعی‌ سرقت‌ است‌ اما افراد كلاهبردار اغلب‌ برخلاف‌ دزدان‌ و جیب‌بران‌، ظاهری‌ مردم‌پسند و عوام‌ فریب‌ دارند و از قدرت‌ جاذبه‌ فراوانی‌ برخوردارند كه‌ براحتی‌ می‌توانند دیگران‌ را خام‌ و خواسته‌ خود را به‌ آنها تحمیل‌ كنند. پس‌ مراقبت‌ و هشیاری‌ در مقابل‌ این‌ افراد بسیار سخت‌ تر از حفاظت‌ اموال‌ از گزند سارقان‌ است‌. از قدیم‌ گفته‌اند: چو دزدی‌ با چراغ‌ آید، گزیده‌تر برد كالا!

فرناز قلعه‌دار