سه ماهه دوم زندگی من

آنچه باید درباره کودک ۳ تا ۶ ماهه خود بدانید

اغلب شیرخواران در ۳ ماهه دوم زندگی خود توانایی‌هایی پیدا می‌کنند و از نظر برنامه تغذیه‌ای، خواب و استحمام برنامه نسبتا مشخصی دارند. به دلیل وجود این برنامه، شما والدین می‌توانید وقت و فعالیت‌های روزانه خود را تنظیم کنید و از سردرگمی روزهای نخست تولد رها شوید...

شیرخوار هم احساس امنیت و آرامش می‌کند و با توانایی‌هایش اوقات شاد و مفرحی برای شما و دیگر اعضای خانواده فراهم می‌آورد. او در این دوره می‌تواند اشیاء را بگیرد، غلت بزند، بنشیند و کم‌کم خزیدن را آغاز کند. درواقع کنترل روی این حرکات بدنی، باعث می‌شود شیرخوار از حالت رفلکس های نوزادی خارج شود و در مورد کارهایش تصمیم بگیرد. نمونه واضح این موضوع را در مورد مکیدن داریم.

یک نوزاد هر آنچه در دهان قرار می‌دهد می‌مکد، اما در این مرحله فقط آنچه مورد علاقه‌اش باشد را می‌مکد. او در گذشته به اسباب‌بازی‌‌های جدید نگاه می‌کرد اما حالا آنها را به دهان می‌برد و برای کشف آنها دستکاری‌شان می‌کند. اگر یک شیرخوار ۴ تا ۷ ماهه دارید حتما سوالات زیادی در مورد رشد و تکامل او در ذهنتان است. پاسخ این سوالات را در مطلب ذیل می‌توانید پیدا کنید. اساتید دانشگاه که در این امر تخصص دارند به شما پاسخ می‌دهند.

به خاطر داشته باشید اندازه‌های قد، وزن و دور سر به تنهایی، اهمیت کمتری در مقایسه با سرعت رشد کودک دارند. متخصص کودکان طبق جدول پایش رشد، راهنمایی‌های لازم را به شما ارایه خواهد کرد.

دکتر سیدحسین فخرایی، فوق‌تخصص نوزادان در مورد رشد بچه‌ها چنین می‌گوید: «به طور کلی بین سنین ۴ تا ۷ ماهگی به وزن شیرخوار شما حدود نیم کیلوگرم در هر ماه افزوده می‌شود و او در پایان ۷ ماهگی به ۵/۲ برابر وزن زمان تولد می‌رسد. قد کودک هم حدود ۵ سانتی‌متر افزایش می‌یابد. در ۴ ماه اول به تدریج کودک شما توانایی کنترل حرکات سر و چشم‌ها را برای دنبال کردن اشیای مورد توجه می‌آموزد و اکنون آماده کسب مهارت‌های بیشتر مانند نشستن است. او به تدریج می‌تواند عضلات پشت‌اش را صاف کند و تعادل بهتر سر و تنه را برای عمل نشستن انجام دهد. یک تمرین خوب برای فعال‌تر شدن عضلات پشت و گردن این است که او را به شکم بخوابانید و بازوها و آرنج را جلو قرار دهید، سپس یک جغجغه یا شیء مورد علاقه وی را جلوی چشمش تکان دهید.

این عمل باعث می‌شود سرش را بلند کند و شروع به فشار آوردن روی بازوها و کمانی کردن پشت و بلند کردن سینه خود کند. این تمرین باعث تقویت عضلات قسمت فوقانی بدن می‌شود و بنابراین مانع از افتادن وی به جلو هنگام نشستن می‌شود. توانایی سینه‌خیز رفتن در ۵ ماهگی ایجاد می‌شود و این تمرین حتی برای خزیدن و غلت زدن او هم کمک‌کننده است. در پایان ماه پنجم زندگی، شیرخوار می‌تواند از هر دو طرف غلت بزند. بعد از اینکه دیدید کوچولوی شما می‌تواند سینه‌اش را از زمین بلند کند برای آموزش نشستن به او کمک کنید. پشت او یک تکیه‌گاه مثل بالش قرار دهید. در ۶ تا ۸ ماهگی در صورتی که شیرخوار را در وضعیت نشسته قرار دهید، بدون اینکه به جلو یا روی بازوها تکیه کند، قادر به نشستن خواهد بود.

از ۴ ماهگی به بعد شیرخوار می‌تواند از انگشتان به صورت چنگالی استفاده کند تا بسیاری از چیزها را بردارد. از ۶ تا ۸ ماهگی یاد می‌گیرد چطور شیء را از دستی به دست دیگرش منتقل کند و آن را به این طرف و آن طرف بچرخاند. در پایان این ۳ ماه شیرخوار می‌تواند وزن خود را روی پاها تحمل کند. او با کمک دست‌هایش و بعد بدون حمایت آنها می‌نشیند.»

● تکامل حواس کودک شما

از نظر بینایی در ۴ ماهگی محدوده دید شیرخوار به چند متر افزایش می‌یابد و وسعت دید بیشتر می‌شود. در این زمان او یاد می‌گیرد که اشیاء را سریع‌تر دنبال کند. در ۶ ماهگی علاوه بر اینکه شیرخوار توجه کمتری به این اسباب‌بازی‌ها نشان می‌دهد، ممکن است با نشستن و گرفتن و کشیدن آنها ایجاد مشکل کند، پس در این زمان باید اسباب‌بازی‌های آویزان را از بالای تختخواب او بردارید. دید رنگ‌ها در شیرخوار ۴ ماهه کامل‌تر می‌شود و می‌بینید که به رنگ‌ها و اشکال جدید پاسخ می‌دهد. از نظر شنوایی و تکلم هم در پایان این دوره تغییراتی در شیرخوارتان می‌بینید.

او با صدا زدن نامش عکس‌العمل نشان می‌دهد. حتی دکتر سهامی، روان‌پزشک کودک می‌گوید: «بچه‌ در این دوره در مقابل پاسخ نه، عکس‌العمل نشان می‌دهد و حتی احساسات مختلف را از لحن صدایتان تشخیص می‌دهد.

با صدا درآوردن خوشی و ناخوشی‌اش را نشان می‌دهد. جالب است بدانید کودک شما در سن ۴ تا ۵ ماهگی به صورت تصادفی رابطه علت و معلولی را کشف می‌کند. مثلا زمانی که در حالت لگد زدن به ملحفه است، متوجه می‌شود تخت تکان می‌خورد یا متوجه می‌شود با تکان دادن جغجغه صدایش درمی‌آید. او به سرعت متوجه خواهد شد چگونه با کوبیدن روی میز یا زمین، صداهایی تولید کند و عکس‌العمل خنده یا اخم اطرافیان را دریافت کند. می‌توانید با قرار دادن یک قاشق چوبی یا پلاستیکی، فنجان‌های نشکن و دیگر وسایل سرگرم‌کننده‌ موجود و ارزان در خانه این حس او را تقویت و به تکامل شناختی او کمک کنید.»

● اوضاع خواب کودک شما

در این سن اکثر شیرخواران نیاز دارند ۲ نوبت بخوابند. دو چرت کوتاه در طول روز که می‌تواند یک تا ۳ ساعت طول بکشد (یکی در صبح و دیگری بعدازظهر). البته اگر خواب بعدازظهر مانع خواب شب می‌شود، باید ساعت خواب را به ظهر نزدیک‌تر کنید یا شیرخوار را زودتر بیدار کنید. به هر حال او با یک روال مشخص می‌تواند تا ۸ ساعت در طول شب بخوابد و شما هم از استراحت لذت ببرید. کافیست او را تغذیه کنید و در گهواره یا تخت مخصوص بخوابانید. یادتان باشد او حالا هوشیار شده است. ممکن است بعد از قرار دادن او در تخت و سپس ترک کردنش به گریه بیفتد اما نباید او را بغل کنید و تسلیم شوید.

دکتر فخرایی یک راه‌حل خوب برای خواباندن کودک شما دارد: «در ابتدا چند دقیقه به او فرصت دهید تا به خواب برود. اگر گریه‌اش ادامه‌دار شد بدون اینکه او را بغل کنید یا به او غذا بدهید سعی کنید با نوازش کردن و کلمات آرام‌بخش به خواب برود. اگر مقاومت کنید و پشتکار داشته باشید هر شب نق زدن و زمان گریه کمتر خواهد شد و نهایتا شیرخوار شما پس از یک اعتراض کوچک به خواب می‌رود. اطمینان داشته باشید که گریه کردن او برای امتناع از خواب هیچ آسیب روانی ای برایش ندارد. پس قاطع باشید و به او کمک کنید بیاموزد وقت خواب و اصول صحیح آن چیست.»

الهه رضاییان