مدارس فوتبال فرصت, تفریح یا آینده نگری

یکشنبه آفتابی در نخستین ماه تابستان, فرصتی استثنایی برای دیدن اقشار مختلف جامعه است که برای گذراندن ساعتی در کنار دوستان شان به ورزشگاه ها و پارک های لندن آمده اند

یکشنبه آفتابی در نخستین ماه تابستان، فرصتی استثنایی برای دیدن اقشار مختلف جامعه است که برای گذراندن ساعتی در کنار دوستان‌شان به ورزشگاه‌ها و پارک‌های لندن آمده‌اند. تنوع سنی و ملیتی افراد گوناگونی که در یک محیط جمع شده‌اند شاید نخستین تفاوتی است که به چشم می‌آید؛ می‌توانم از کودک خردسالی که بی‌هدف دنبال توپ می‌دود و می‌خندد تا پیرزن سرحالی که با سرعت در حال تلاش برای هماهنگ شدن با حرکت ورزشی جمعی که در آن به نرمش می‌پردازد را یک جا ببنیم. ورزش همگانی و ورزش حرفه‌یی در کنار هم بی‌هیچ تضاد و نگرانی گرد هم آمده‌اند تا فضایی پر تحرک را برای امروز شهر رقم بزنند. نکته جالب در میان این تنوع نگاه هوشمندانه مدیران مدارس فوتبال است که بازیکنان نوجوان و جوان خود را در قالبی منظم، پوشش یکسان و در قالب یک «گروه» به جمع فراخوانده‌اند.

روال کار مدارس فوتبال در انگلستان به اینگونه است که در طول هفته مانند یک روز کاری بازیکن درگیر تمرین و آموزش در کلاس و زمین فوتبال است و آخر هفته‌ها را به فعالیت‌های اجتماعی برای آموختن مهارت‌های زندگی می‌پردازند.

به عبارت دیگر، مدارس فوتبال تنها جایی برای یاد گرفتن نحوه انجام مهارت‌ها و استفاده آن در کار گروهی نیست. هدف از راه‌اندازی آن نکته‌یی فراتر از آموزش مهارت‌های یک ورزش و یافتن استعدادهاست؛ بازیکن باید در عین آموختن راه‌های بهبود تکنیکش و نحوه اجرای آنها در قالب تیم، مهارت‌های ارتباطی با محیط، تماشاگران، خانواده، روزنامه‌نگاران، عکاسان و... بیاموزد.

در گوشه‌یی از پارک، قطعه‌یی از زمین برای تمرین روز که بیشتر شبیه یک بازی نمایشی و فاقد استرس‌های حاکم بر تمرینات جدی فوتبالی است با مانع جدا شده است. بازیکنان در کنار یکدیگر آرام‌آرام مشغول گرم کردن خود هستند و مربی در حال نوشتن نکاتی برای تمرین روز به سر می‌برد. در کنار این مجموعه اعضای خانواده بازیکنان هم حضور دارند و عده‌یی به تماشای نحوه تمرین فرزندان‌شان ایستاده‌اند و عده دیگر هم در همین فضا و در چند قدمی محل آموزش فرزندشان به ورزش روی آورده‌اند. زوج‌های بسیاری را می‌توانم ببینیم که دو به دو در حال استفاده از وسایل حرکتی و ورزشی کنار زمین چمن پارک هستند. برنامه ساده و قابل فهم است، آموزش فوتبال و مهارت‌های ارتباط اجتماعی به بازیکنان نوجوان و جوان و درگیر ساختن خانواده‌های آنها در امر ورزش و تحرک.

در واقع رویکرد «پیشگیری بهتر از درمان است» در مدارس فوتبال انگلیس این مجموعه‌های تجاری را به گروه‌های اجتماعی، فرهنگی، ورزشی تبدیل کرده است. صبح یک روز تعطیل، گروه «خانواده» روی به فعالیتی مشترک برای سپری کردن روزشان می‌آوردند. بازیکن جوان به انجام تمرین مورد علاقه‌اش می‌پردازد و زندگی در محیط اجتماعی ورزشی را تجربه می‌کند و خانواده‌اش هم به جای گذراندن زمان در بی‌تحرکی و پای تلویزیون را به ورزش اختصاص می‌دهد. نتایج تحقیقات دانشکده روانشناسی دانشگاه لیورپول در زمینه همگون‌سازی اجتماعی نوجوانان در پاییز گذشته نشان می‌دهد این روند درگیر کردن همه اعضای خانواده در انجام یک فعالیت مشترک مانند ورزش به افزایش سرعت اجتماعی شدن و رشد هوش اجتماعی بازیکنان کمک می‌کند. به این ترتیب ترس و واهمه بازیکن برای حضور در ورزشگاه و «دیده شدن» توسط تعداد زیادی تماشاگر می‌ریزد و راه‌های ارتباط برقرار کردن با خود و سایر افراد اعم از بازیکنان، کادر فنی و تماشاچی را می‌آموزد.

مقایسه این رویکرد استفاده از مدارس فوتبال در یک کشور توسعه‌یافته با وضع فعلی مدارس فوتبال ایران می‌تواند نکات جالبی را برای کارشناسان ورزش ایران یادآور شود. به باور نگارنده، اکثر مدارس فوتبال ایران برنامه‌یی برای فعالیت‌های اجتماعی بازیکنان و درگیر کردن آنها با محیط خارج از زمین بازی ندارند و تنها به آموزش تکنیک‌ها تاکید می‌ورزند.

اگرچه نمی‌توان کیفیت امکانات سخت‌‌افزاری مورد استفاده برای یک مدرسه فوتبال در انگلیس را با ایران مقایسه کرد، اما شاید بتوان با برنامه‌ریزی دقیق‌تری و خارج شدن از یک‌‌بعدی بودن این مجموعه‌ها به بهبود اوضاع فرهنگی ورزش قهرمانی توجه کرد.