آشیق ادبیاتیمیزین یئنی ایستک لری

محمد رزاقی

ضرورت تحقیقات بنیادین و ضروری در ادبیات و موسیقی آشیقی کشور
بیرینجی بؤلوم: آشیق قونولو یازیلارین توپلانیب اینجه لنمه سی
اؤلکه‌میزین یئرلی آراشدیرماجیلاری آشیق ادبیاتینی اؤزلرینه قونو ائده‌رک چئشیدلی چالیشمالار آپارمیشلار. بو چالیشمالارین بیر بؤلومو کیتاب، بیر بؤلومو درگیلرده یاییملانیبدیر. آراشدیرماجیلاردان محمد علیپور مقدم، منوچهر عزیزی، خسرو سرتیپی، بهرام اسدی، قنبر حقیری، جمال آیریملو، احمد روشن روان، ناصر احمدی، محمدعبادی، حسین سیامی، سخاوت عزتی، علیرضا ذیحق، آشیق حسین ساعی، چنگیز مهدی‌پور، محمد رزاقی، مصطفی رزاقی، ناصر حسینخانی، حسین عباسی نیا،احمد اسدی، پروین بهمنی و... سایماق اولار.

یورت‌دیشیندا آذربایجان رئسپوبلیکاسی‌نین میللی علملر آکادئمییاسیندا چالیشان محرم قاسیملی 95-1994.جی ایللرده اؤلکه‌میزده آپاردیغی آراشدیرمالاریندا آلتی آشیق موحیطینی تثبیت ائدیر.

1. محرم قاسیملی «اوزان- آشیق صنعتی1996» کیتابیندا  اؤلکه میزین  6آشیق موحیطینی بیزه بئله تانیتدیریر: 1- قاراداغ/ تبریز 2- اورمیه 3- زنگان 4- خوراسان 5- قوم ساوا 6- قاشقایی.
2. علی قافقاسیالی- ارزروم آتاتورک بیلیم‌یوردوندا چالیشان آراشدیریجی 6-2004 . جی ایللرده یئددی آشیق موحیطینی بیلیمسل آچیدان آراشدیریب، یئنیدن تثبیت ائدیر. 2006-جی ایلده یاییملادیغی «ایران تورکلری آشیق موحیطلری»کیتابیندا سولدوز قارا پاپاق آشیق موحیطینی ده باشقا موحیطلره آرتیردی.
3. دکتور انور اوزون - «ایران تورک فولکلورو» آدلی کیتاب 2007. تورکیه‌نین ترابزون ایلینده یاییملانیبدیر. 
4. ایلقار جمیل اوغلو ایمام وئردی‌یئو 6-2005 .جی ایللرینده یئرلی، اؤزل آشیق هاوالارینی توپلایاراق«آذربایجان و ایران آشیق صنعتی‌نین قارشیلیقلی علاقه‌لری» کیتابینی 2008-ده یاییملادی. 
5. فاضیل اؤزدامار،2011.جی ایلده اژه اونیوئرسیته‌سینده، سوسیال بیلیملر ائنستیتوسو، «تبریزده آشیقلیق گله‌نه‌یی و آشیق علی» آدلی یاییملانمامیش یوکسک لیسانس تئزی اولاراق اؤزللیکله تبریز آشیق موحیطینی اله آلمیشدیر. 
6.  نبی کبوتریان کبوتریان یوکسک لیسانس تئزی اولان«تبریز آشیقلیق گله‌نه‌یی و آشیق ادبیاتی» نی 2013. کاراهان کیتاب ائوی آراجیلیغی ایله اوخوجولارا سونموشدور. 

بو سایدیغیمیز چالیشمالار داغیناق اولاراق یاییملانیب. بیزجه آشیق ادبییاتی ایله یاییملانان بوتون کیتابلار، یازیلار بیر یئره توپلانمالیدیر. بو توپلاما ایستر اؤلکه‌میزین ایچینده ایستر دیشیندا گره‌کیرجه‌سینه یاپیلمالیدیر. بوتون دونیا دیللرینده یازیلان آشیق کیتابلارینی دا الده ائتمه لیگیک. توپلاما آشاماسیندان سونرا توپلانان یازیلار بیلیمسل اولاراق اینجه‌له‌نیب بیر آشیق دالی ساغلانا. بئله لیکله بو قونویلا ایلگیلنن کیشیلر چتینلیک چکمه دن آنا قایناقلاری اوخویالار. بو گؤروی اوزمان آشیق آراشدیرماجیلاری گؤره بیلرلر. حوزه هنری بو اورتامین یارانماسیندا یاردیمجی اولا بیلر. انشالله یاخین گله جکده آشیق ادبیاتینا گؤره علمی اوتوروملارین قورولماسینی دا گؤزلوروک.

ایکینجی بؤلوم: دوزگون تانیتیم

آشیغی آنا قونو دوروموندا دیرلندیرمه، آشیق ادبییاتینا اؤز آچیسیندان باخما اؤزگون بیر آشاما ساییلا بیلر.  بیر پارا یازارلاردا، اؤز چیخارلارینا گؤره آشیغی بیر آراج کیمی قوللانماسینی گؤروروک. آشیغا، آشیق دیری وئره رک یازیلار، آز یازیلیر.

بو گون آشیغی اؤزونه یاراشان کیمی تانیتدیرمالی ییق. آشیغا تام بیر آشیق باخیشیلا باخمالی ییق. آشیق آراشدیرمالاردا تمل اولمالی. آشیقلارین بوتون اؤزللیکلری، گؤزللیکلری اینجه له نیب تثبیت اولونمالی. سونرا باشقالارینا دوزگونجه آچیقلامالی. آشیق دونیاسینی کئچمیشده تانینمیش دوره گردلر دونیاسیلا تانیتدیرمامالی ییق. آشیقلاریمیزی معظم کیتاب اولاراق ددم قورقودون اؤن سوزونده گلدیگی کیمی گؤرمه لی. دده قورقود گؤزلجه سینه بئله سؤیله میش:

... قولچا قوپوز گؤتوروب ائلدن- ائله، بگدن- بگه اوزان گزر،

    ار جو مردین، ار ناکسین، اوزان بیلر.

   

مرد ایله نامردی سئچه بیلن اوزان اولار.

سون سؤز اولاراق بونو دئمه‌لی‌یم:

بیز آراشدیرماجیلارا، اوخوجولارا گرکلیدیر سایین اوزانلاریمیزا گرچکدن اوزان علمی ایله باخیب اونلارین دونیاسین دوشونک.

 

محمد رزاقی

کارشناسی الهیات و معارف اسلامی – تاریخ فرهنگ ملل اسلامی

[e-mail]

http://anthropology.ir/node/23671

از همین نویسنده پیش از این در انسان شناسی و فرهنگ منتشر شده است:

http://anthropology.ir/node/14952

http://anthropology.ir/node/23802

http://anthropology.ir/node/23935

http://anthropology.ir/node/18508

http://anthropology.ir/node/19899

 

نوشتن به زبان مادری در انسان شناسی و فرهنگ
http://www.anthropology.ir/node/22920